แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การบอกเลิกหุ้นส่วนในกรณีที่ขาดทุนจะทำต่อไปก็มีแต่จะขาดทุนไม่มีหวังฟื้นตัวได้ตาม มาตรา1057 ย่อมฟ้องร้องได้ทันที ไม่จำเป็นต้องบอกกล่าวล่วงหน้าหรือคอยสิ้นระยะปีหนึ่งในการบัญชีดังที่บัญญัติไว้ใน มาตรา 1056 ไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าเป็นหุ้นส่วนไม่จดทะเบียนกับจำเลยชื่อว่าอุบลเบ็ญจมาศเพื่อจัดให้มีการฉายภาพยนต์ กิจการมีแต่ขาดทุนเรื่อยมาไม่มีหวังจะกลับฟื้นตัวได้ขอให้ศาลสั่งเลิกหุ้นส่วนและชำระบัญชี
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้เลิกหุ้นส่วนอุบลเบ็ญจมาศและให้มีการตั้งผู้ชำระบัญชี
จำเลยอุทธรณ์ว่าโจทก์มิได้บอกเลิกหุ้นส่วนเมื่อสิ้นรอบปีในทางบัญชีและไม่ได้บอกกล่าวล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 6 เดือนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1056
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า มาตรา 1056 หมายถึงการสมัครใจขอเลิกหุ้นส่วนที่ไม่กำหนดเวลา แต่คดีนี้โจทก์ฟ้องขอเลิกหุ้นส่วนตามมาตรา 1057 อันมีข้ออ้างพิเศษ จะนำ มาตรา 1056 มาบังคับไม่ได้จึงพิพากษายืน
จำเลยฎีกาว่าเมื่อมีกรณีพิเศษตาม มาตรา 1057 ก็ต้องบอกล่วงหน้า
ศาลฎีกาเห็นว่าการเลิกและชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนตามความที่บัญญัติไว้ใน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1056 นั้นเป็นการเลิกในระหว่างเวลาที่หุ้นส่วนยังดำเนินการไปได้เป็นปกติกฎหมายจึงบัญญัติให้มีการบอกกล่าวล่วงหน้าและให้เลิกได้ต่อเมื่อสิ้นรอบปีในทางบัญชีเงินของห้างหุ้นส่วนนั้น เพื่อความสะดวกเรียบร้อยและรักษาผลประโยชน์ของผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหลาย ส่วนการเลิกตามมาตรา 1057 เป็นการเลิกโดยมีเหตุการณ์เสียหายเกิดขึ้นกลางคันซึ่งควรจะต้องเลิกและชำระบัญชีเสียโดยพลันเพื่อป้องกันมิให้เกิดการเสียหายมากไปอีก ในกรณีเช่นนี้ จึงไม่มีเหตุที่จะต้องรอเวลาเพื่อการบัญชีหรือเพื่อความสะดวกเรียบร้อยแต่อย่างใด ในเรื่องนี้ทางพิจารณาได้ความสมฟ้องว่ามีเหตุการณ์เสียหายเกิดขึ้นจึงควรจะต้องเลิกและชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนรายนี้เสียตามความในมาตรา 1057 คดีจึงไม่อยู่ในบังคับ มาตรา 1056 โจทก์ย่อมฟ้องร้องให้เลิกหุ้นส่วนได้ทันที ไม่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าหรือคอยเวลาสิ้นรอบปีในทางบัญชีเงินของหุ้นส่วนแต่อย่างใด ศาลล่างทั้งสองพิจารณาชอบแล้ว จึงพิพากษายืน
