แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์เป็นเจ้าของที่ดินได้ให้ผู้อื่นเช่าปลูกสร้างตึกให้คนเช่าอยู่ โจทก์ จึงมิใช่เป็นเจ้าของตึกที่สร้าง ฉะนั้นการที่จำเลยจะขอให้ศาลบังคับให้โจทก์เอาตึกของผู้อื่นมาให้จำเลยเช่า ตามสัญญายอมความที่โจทก์จำเลยได้ทำไว้ต่อกันนั้นเรียกได้ว่า สภาพแห่งการบังคับคดีไม่เปิดช่องให้ทำได้โดยทางศาล ศาลบังคับให้ไม่ได้
ย่อยาว
กรณีเดิม โจทก์ได้ฟ้องขอให้ขับไล่จำเลยออกจากที่ดินของโจทก์วันพิจารณา โจทก์ จำเลยได้ทำยอมความกัน มีข้อความว่า “ข้อ 1 จำเลยยอมรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างออกไปจากที่ดินของโจทก์ ในเมื่อโจทก์พร้อมที่จะทำการปลูกสร้างตึกขึ้นบนที่ดิน ข้อ 2 เมื่อก่อสร้างเสร็จแล้ว โจทก์ยอมให้จำเลยกลับเข้าเช่าอยู่ในตึกนี้ห้องหนึ่งมีกำหนดการเช่าเท่ากำหนดเวลาเช่าแห่งสัญญาที่ดินระหว่างโจทก์กับผู้เช่าที่ดินของโจทก์ โดยจำเลยยอมออกเงินค่าก่อสร้างตึกให้แก่ผู้เช่าที่ดินของโจทก์ตามส่วนเฉลี่ยซึ่งผู้เช่าห้องหนึ่ง 1 ในจำนวน 9 ห้องนั้นจะต้องออก กับยอมเสียค่าเช่าห้องละ 50 บาทให้แก่ผู้เช่าที่ดินจากโจทก์ หรือถ้าผู้เช่าที่ดินจ้างก่อสร้างตึกแพงเกินสมควรไป ให้จำเลยมีสิทธิจ้างช่างอื่นเป็นผู้ปลูกสร้างตึกส่วนที่จำเลยจะเข้าอยู่เองตามแบบแปลนตึกของโจทก์ทุกประการ ฯลฯ” และศาลได้พิพากษาตามยอมแล้ว ต่อมาจำเลยยื่นคำร้องว่า โจทก์ไม่ปฏิบัติตามสัญญายอมความข้อ 2 จึงขอให้ศาลบังคับ
ศาลชั้นต้นสอบถามโจทก์ โจทก์ยื่นคำแถลงว่า จำเลยรู้ดีในขณะทำสัญญายอมความแล้วว่า ตึกที่จะสร้างเป็นของนายง่วนฮง ซึ่งได้เช่าที่ดินของโจทก์ไปเพื่อปลูกห้องแถวให้เช่า เงื่อนไขตามสัญญายอมข้อ 2 เป็นอันพ้นวิสัยหรือเป็นเงื่อนไขไม่อาจสำเร็จได้จึงเป็นโมฆะ ศาลชั้นต้นบังคับให้โจทก์ยอมให้จำเลยเข้าเช่าอยู่ในห้องที่สร้างขึ้น 1 ห้อง ในเมื่อจำเลยวางเงินค่าก่อสร้างอันแท้จริงต่อศาลแล้ว ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกคำร้องของจำเลยเสีย
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ปัญหาในเรื่องนี้ เป็นเรื่องการบังคับคดีตามคำพิพากษา ซึ่งตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 276 วรรคสุดท้าย ให้ศาลกำหนดการบังคับคดีเพียงเท่าที่สภาพแห่งการบังคับคดีจะเปิดช่องให้ทำได้ โดยทางศาลหรือโดยทางเจ้าพนักงานศาลในเรื่องนี้ตามสัญญาประนีประนอมยอมความก็เห็นได้ว่า โจทก์มิได้เป็นเจ้าของตึกที่สร้าง ฉะนั้นจะบังคับให้โจทก์เอาตึกของผู้อื่นมาให้จำเลยเช่า จึงเรียกได้ว่า สภาพแห่งการบังคับคดีไม่เปิดช่องให้ทำโดยทางศาล
พิพากษายืน
