แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
การแสดงเจตนาโดยสำคัญผิดในสิ่งซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งนิติกรรมอันจะมีผลให้นิติกรรมเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 156 นั้น จะต้องเป็นการสำคัญผิดในทรัพย์สินที่จะต้องส่งมอบแก่กันตามสัญญาซื้อขาย โดยการทำสัญญาซื้อขายนั้นถือเอาตัวทรัพย์เป็นสาระสำคัญ ฟังได้ว่าโจทก์ขายเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำให้แก่จำเลย ในการส่งมอบและการติดตั้งไม่ปรากฏว่าจำเลยได้ทักท้วงถึงยี่ห้อของสินค้าว่ามิใช่ยี่ห้อนิวตั้น แต่กลับปรากฏว่าในระยะ 3 ถึง 4 เดือน ภายหลังติดตั้งเครื่องดังกล่าวใช้การได้ดี และเมื่อเครื่องทำงานขัดข้องโจทก์ก็จัดการซ่อมแซมให้พร้อมกับรับชำระค่าสินค้าเป็นประจำทุกเดือน จำเลยได้ชำระค่าสินค้าไปจนถึงงวดที่ 9หลังจากนั้นจำเลยติดต่อ ส. ไปซ่อมเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำถึง 3 ครั้งพฤติการณ์ที่จำเลยรับมอบเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำโดยมิได้โต้แย้งเกี่ยวกับยี่ห้อของสินค้าทั้งได้ครอบครองและใช้ประโยชน์ตลอดมา รวมทั้งได้ชำระค่าสินค้าจนถึงงวดที่ 9 จนกระทั่งโจทก์ฟ้องเป็นคดีนี้ จำเลยจึงอ้างว่าเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำที่โจทก์ส่งมอบไม่ใช่ยี่ห้อนิวตั้นตามที่จำเลยตกลงซื้อ ข้อเท็จจริงไม่อาจรับฟังได้ว่าจำเลยตกลงซื้อเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำโดยสำคัญผิดในทรัพย์สินซึ่งเป็นวัตถุแห่งนิติกรรมอันเป็นสาระสำคัญอันจะเป็นเหตุให้สัญญาซื้อขายตกเป็นโมฆะไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยตกลงซื้อเครื่องทำน้ำแข็งถ้วย (น้ำแข็งยูนิต) พร้อมถังเก็บจำนวน 2 เครื่อง และเครื่องกรองน้ำพร้อมอุปกรณ์จำนวน 1 ชุด จากโจทก์ ในราคา838,000 บาท โจทก์ส่งมอบและติดตั้งสินค้าดังกล่าวให้แก่จำเลยเรียบร้อยแล้ว จำเลยผ่อนชำระค่าสินค้าให้แก่โจทก์ 9 เดือน แล้วผิดนัดไม่ชำระค่าสินค้า ขอให้บังคับจำเลยชำระเงิน 104,561 บาท พร้อมดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีของต้นเงิน 100,000บาท นับแต่วันถัดจากวันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์
จำเลยให้การและฟ้องแย้งว่า เครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำไม่ใช่ยี่ห้อนิวตั้นที่โจทก์แสดงตนว่าเป็นผู้แทนจำหน่าย สัญญาซื้อขายเกิดจากการที่โจทก์หลอกลวงและปิดบังข้อความจริงดังกล่าว ทำให้จำเลยแสดงเจตนาไปโดยสำคัญผิดในตัวบุคคลซึ่งเป็นคู่กรณีแห่งนิติกรรมและในทรัพย์สินซึ่งเป็นวัตถุแห่งนิติกรรม ซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งสัญญาซื้อขาย สัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์กับจำเลยจึงตกเป็นโมฆะ โจทก์ไม่มีสิทธิเรียกให้จำเลยชำระราคาสินค้าอีกต่อไป แต่โจทก์มีหน้าที่ต้องชำระเงินคืนตามจำนวนที่จำเลยชำระให้แก่โจทก์พร้อมดอกเบี้ย ขอให้ยกฟ้อง และให้บังคับโจทก์ชำระเงิน790,468.76 บาท พร้อมดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีของต้นเงิน 738,000 บาทนับถัดจากวันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่จำเลย และให้โจทก์นำเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยพร้อมถังเก็บจำนวน 2 เครื่อง กับเครื่องกรองน้ำพร้อมอุปกรณ์จำนวน 1 ชุดซึ่งโจทก์มาติดตั้งให้จำเลยคืนไป
โจทก์ให้การแก้ฟ้องแย้งว่า จำเลยติดต่อขอซื้อเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำจากโจทก์โดยไม่ได้ระบุยี่ห้อนิวตั้น โจทก์เสนอขายเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำที่ได้มาตรฐานและคุณภาพดีของบริษัทมิตรอาร์โก้ จำกัด กับห้างหุ้นส่วนจำกัดใจมอนเอ็นเทอร์ไพร้ส์ให้แก่จำเลย และส่งมอบสินค้าตามความประสงค์ของจำเลยทุกประการ สัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์กับจำเลยจึงสมบูรณ์ ขอให้ยกฟ้องแย้ง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระเงิน 100,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีในต้นเงินดังกล่าวนับแต่วันที่ 10 เมษายน 2535 จนกว่าจะชำระเงินเสร็จแก่โจทก์ ทั้งนี้ดอกเบี้ยคำนวณถึงวันฟ้องต้องไม่เกิน 4,561 บาท ส่วนฟ้องแย้งให้ยก
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “…คดีมีปัญหาที่ต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยประการต่อไปว่าจำเลยสำคัญผิดในทรัพย์สินซึ่งเป็นวัตถุแห่งนิติกรรมซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งสัญญาซื้อขายอันเป็นเหตุให้นิติกรรมตกเป็นโมฆะหรือไม่ ศาลฎีกาเห็นว่า การแสดงเจตนาโดยสำคัญผิดในสิ่งซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งนิติกรรมอันจะมีผลให้นิติกรรมเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 119 เดิม (มาตรา 156 ที่แก้ไขใหม่) นั้นจะต้องเป็นการสำคัญผิดในทรัพย์สินที่จะต้องส่งมอบแก่กันตามสัญญาซื้อขาย โดยการทำสัญญาซื้อขายนั้นถือเอาตัวทรัพย์เป็นสาระสำคัญ ข้อเท็จจริงฟังได้ว่า โจทก์ขายเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำให้แก่จำเลย ในการส่งมอบและการติดตั้งเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำดังกล่าวไม่ปรากฏว่าจำเลยได้ทักท้วงถึงยี่ห้อของสินค้าว่ามิใช่ยี่ห้อนิวตั้น แต่กลับปรากฏว่าในระยะ 3 ถึง 4 เดือน ภายหลังติดตั้งเครื่องดังกล่าวใช้การได้ดี และเมื่อเครื่องทำงานขัดข้องโจทก์ก็ได้จัดการซ่อมแซมให้พร้อมกับรับชำระค่าสินค้าเป็นประจำทุกเดือน และจำเลยได้ชำระค่าสินค้าไปจนถึงงวดที่ 9 หลังจากนั้น จำเลยได้ติดต่อนายสัมพันธ์ สายสงวน ไปซ่อมเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำ ครั้งแรกก่อนเทศกาลสงกรานต์ปี 2535 ต่อมาอีกประมาณ 1 เดือน นายสัมพันธ์ไปซ่อมอีก 2 ครั้งพฤติการณ์ที่จำเลยรับมอบเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำโดยมิได้โต้แย้งเกี่ยวกับยี่ห้อของสินค้าทั้งได้ครอบครองและใช้ประโยชน์ตลอดมา รวมทั้งได้ชำระค่าสินค้าจนถึงงวดที่ 9 จนกระทั่งโจทก์ฟ้องเป็นคดีนี้ จำเลยจึงอ้างว่าเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำที่โจทก์ส่งมอบไม่ใช่ยี่ห้อนิวตั้นตามที่จำเลยตกลงซื้อ ข้อเท็จจริงไม่อาจรับฟังได้ว่าจำเลยตกลงซื้อเครื่องทำน้ำแข็งถ้วยและเครื่องกรองน้ำโดยสำคัญผิดในทรัพย์สินซึ่งเป็นวัตถุแห่งนิติกรรมอันเป็นสาระสำคัญอันจะเป็นเหตุให้สัญญาซื้อขายตกเป็นโมฆะไม่เมื่อจำเลยค้างชำระค่าสินค้าตามฟ้องจำเลยจึงต้องรับผิดต่อโจทก์ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษามานั้น ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาจำเลยฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน
