แหล่งที่มา : สำนักวิชาการ
ย่อสั้น
ข้อเท็จจริงได้ความตามสำเนาใบตราส่งสินค้าทางอากาศ (Air Waybill) ซึ่งเป็นหลักฐานแห่งสัญญารับขนส่งสินค้าทางอากาศระหว่างประเทศในคดีนี้ว่า สัญญาดังกล่าวฝ่ายผู้ขายได้จัดส่งสินค้ามาให้ผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง โดยมีจำเลยทั้งสามเป็นผู้รับผิดชอบในการขนส่งสินค้าของผู้ขายเพื่อให้ถึงมือผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง จำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นผู้รับขนส่งสินค้าทางอากาศจึงต้องร่วมกันรับผิดชอบกับจำเลยที่ 1 และที่ 2 ดูแลมิให้สินค้าที่ขนส่งสูญหายในระหว่างการขนส่งจนกว่าจะถึงมือผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง ตราบใดที่ผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งยังไม่ได้รับสินค้านั้นไว้ สินค้านั้นก็ยังไม่พ้นความดูแลหรือความรับผิดชอบของผู้ขนส่ง แม้ข้อเท็จจริงจะได้ความว่า เหตุแห่งการสูญหายของสินค้าพิพาทเกิดขึ้นในระหว่างที่สินค้านั้นอยู่ในคลังสินค้าของบริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) กรณีก็ถือว่าเหตุแห่งการสูญหายของสินค้าที่ขนส่งเกิดขึ้นในระหว่างการขนส่งหรือระหว่างที่สินค้านั้นยังอยู่ในความรับผิดชอบดูแลของผู้ขนส่งเนื่องจากในระหว่างนั้นผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งยังมิได้รับสินค้าที่ผู้รับขนส่งสินค้าขนส่งมา จำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นผู้ร่วมรับขนส่งยังมิได้รับสินค้าที่ผู้รับขนส่งสินค้าขนส่งมา จำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นผู้ร่วมรับขนส่งสินค้าดังกล่าวจึงต้องร่วมรับผิดต่อความเสียหายอันเนื่องมาจากการสูญหายของสินค้าที่รับขนส่งต่อโจทก์ผู้รับประกันภัยสินค้านั้นซึ่งรับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยซึ่งเป็นผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง
นอกจากนี้ในสำเนาใบตราส่งสินค้าทางอากาศ ไม่ปรากฏว่าผู้ส่งหรือตัวแทนของผู้ส่งสินค้าได้ลงลายมือชื่อแสดงความตกลงในการจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งในเรื่องเงื่อนไขความรับผิด ที่ระบุไว้ที่ด้านหลังใบตราส่งเพียงจำนวน 20 ดอลลาร์สหัรัฐต่อสินค้าสูญหาย 1 กิโลกรัม คงมีเพียงตัวอักษรภาษาอังกฤษพิมพ์ชื่อผู้ส่งสินค้าไว้เท่านั้น นอกจากนี้ยังปรากฏว่าในช่อง “Other Charges” ของสำเนาใบตราส่งดังกล่าวมีตัวอักษรและตัวเลขไว้ว่า Secu/c 102, 22 อันมีความหมายว่า ผู้ส่งได้จ่ายเงินเพิ่มเป็นค่าประกันในการดูแลรักษาสินค้าไว้แล้ว กรณีจึงถือไม่ได้ว่าผู้ส่งได้แสดงความตกลงในเรื่องเงื่อนไขการจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งด้วยโดยชัดแจ้ง ข้อจำกัดความรับผิดดังกล่าวจึงเป็นโมฆะตาม ป.พ.พ. มาตรา 625 จำเลยที่ 3 จึงต้องร่วมกับจำเลยที่ 1 และที่ 2 ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่โจทก์
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยทั้งสามร่วมกันชำระเงิน 426,766.54 บาท ให้แก่โจทก์ พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ของต้นเงิน 404,965 บาท นับถัดจากวันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ
จำเลยที่ 1 ขาดนัดยื่นคำให้การ
จำเลยที่ 2 ให้การต่อสู้คดี ขอให้ยกฟ้อ
จำเลยที่ 3 ให้การว่าจำเลยที่ 3 ได้ส่งมอบสินค้าให้คลังสินค้าการบินไทย ในวันที่ 20 มิถุนายน 2545 ในสภาพเรียบร้อย ครบจำนวนและน้ำหนักของสินค้า หน้าที่ความรับผิดชอบของจำเลยที่ 3 จึงสิ้นสุดลงในวันดังกล่าว จำเลยที่ 3 จึงไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลางพิจารณาแล้วพิพากษาให้จำเลยทั้งสามร่วมกันชำระเงินจำนวน 395,108.65 บาท ให้แก่โจทก์ พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ของต้นเงินจำนวน 374,924.37 บาท นับถัดจากวันที่ 30 พฤษภาคม 2546 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จ และให้จำเลยทั้งสามร่วมกันใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์ โดยกำหนดค่าทนายความ 10,000 บาท
จำเลยที่ 3 อุทธรณ์ต่อศาลฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศวินิจฉัย “…พิเคราะห์แล้ว ในปัญหาที่ว่าจำเลยที่ 3 ต้องร่วมรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่โจทก์หรือไม่ จำเลยที่ 3 อุทธรณ์ว่า สินค้าดังกล่าวสูญหายในระหว่างที่สินค้าเก็บอยู่ในคลังสินค้าการบินไทย ก่อนที่ผู้รับตราส่งจะมารับสินค้าและพบการสูญหายของสินค้าในวันที่ 26 มิถุนายน 2545 บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) ซึ่งเป็นผู้ดำเนินการคลังสินค้าที่ท่าอากาศยานดอนเมืองจึงมิใช่ผู้ขนส่งคนอื่นหรือตัวแทนของจำเลยที่ 3 ซึ่งได้รับมอบหมายสินค้านั้นไปอีกทอดหนึ่ง แต่บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) เป็นเสมือนผู้รับฝากทรัพย์ที่เรียกเก็บค่าฝากสินค้าจากผู้รับตราส่ง จึงเป็นตัวแทนของผู้รับตราส่งในการรับมอบสินค้าพิพาท ทั้งการที่จำเลยที่ 2 ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ขนส่งทางบกก็เป็นขั้นตอนที่แยกต่างหากจากการขนส่งทางอากาศของจำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นคนละขั้นตอนไม่เกี่ยวข้องกัน การขนส่งดังกล่าวจึงมิใช่การขนส่งหลายคนหลายทอดตามมาตรา 618 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ จำเลยที่ 3 จึงไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์ เห็นว่า ข้อเท็จจริงได้ความตามสำเนาใบตราส่งสินค้าทางอากาศ (Air Waybill) ซึ่งเป็นหลักฐานแห่งสัญญารับขนสินค้าทางอากาศระหว่างประเทศในคดีนี้ว่า สัญญาดังกล่าวฝ่ายผู้ขายได้จัดส่งสินค้ามาให้ผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งโดยมีจำเลยทั้งสามเป็นผู้รับผิดชอบในการขนส่งสินค้าของผู้ขายจากเมืองฟลอเรนซ์ ประเทศสาธารณรัฐอิตาลีมายังกรุงเทพมหานคร เพื่อให้ถึงมือผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง จำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นผู้รับขนส่งสินค้าทางอากาศจึงต้องร่วมกันรับผิดชอบกับจำเลยที่ 1 และที่ 2 ดูแลมิให้สินค้าที่ขนส่งสูญหายในระหว่างการขนส่งจนกว่าจะถึงมือผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง การที่สินค้าดังกล่าวมาถึงท่าอากาศยานดอนเมือง กรุงเทพมหานคร แล้วจำเลยทั้งสามต้องฝากสินค้าไว้ในคลังสินค้าของบริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) เพื่อเสียภาษีศุลกากร ก็เป็นเรื่องที่จำเลยทั้งสามต้องปฏิบัติเพื่อการส่งมอบสินค้านั้นให้แก่ผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งในเวลาต่อมา บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) จึงหาใช่ตัวแทนของผู้รับตราส่งที่รับฝากทรัพย์ของผู้รับตราส่งไว้ไม่ ตราบใดที่ผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งยังไม่ได้รับสินค้านั้นไว้ สินค้านั้นก็ยังไม่พ้นความดูแลหรือความรับผิดชอบของผู้ขนส่ง แม้ข้อเท็จจริงจะได้ความว่าเหตุแห่งการสูญหายของสินค้าพิพาทเกิดขึ้นในระหว่างที่สินค้านั้นอยู่ในคลังสินค้าของบริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) กรณีก็ถือว่าเหตุแห่งการสูญหายของสินค้าที่ขนส่งเกิดขึ้นในระหว่างการขนส่งหรือระหว่างที่สินค้านั้นยังอยู่ในความดูแลรับผิดชอบของผู้ขนส่ง เนื่องจากในระหว่างนั้นผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่งยังมิได้รับสินค้าที่ผู้รับขนส่งสินค้าขนส่งมา จำเลยที่ 3 ซึ่งเป็นผู้ร่วมรับขนส่งสินค้าดังกล่าวจึงต้องร่วมรับผิดต่อความเสียหายอันเนื่องมาจากการสูญหายของสินค้าที่รับขนส่งต่อโจทก์ผู้รับประกันภัยสินค้านั้นซึ่งรับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยซึ่งเป็นผู้ซื้อหรือผู้รับตราส่ง อุทธรณ์ข้อนี้ของจำเลยที่ 3 ฟังไม่ขึ้น
ส่วนปัญหาที่ว่า จำเลยที่ 3 ต้องร่วมรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่โจทก์เพียงใดนั้น จำเลยที่ 3 อุทธรณ์ว่า ในช่องล่างขวามือด้านหน้าสำเนาใบตราส่งสินค้าทางอากาศมีข้อความภาษาอังกฤษว่า “Signature of Shipper of his Agent” เมื่อในช่องดังกล่าวมีชื่อพิมพ์ไว้ว่า “SALVATORE FERRAGAMO ITALIA” จึงมีความหมายว่าเป็นลายมือชื่อของบริษัทผู้ส่งสินค้าที่ลงไว้ในใบตราส่งสินค้าทางอากาศ จึงถือว่าผู้ส่งกับผู้ขนส่งได้ตกลงกันโดยชัดแจ้งในเรื่องเงื่อนไขความรับผิดที่ระบุไว้ในใบตราส่งดังกล่าวจำนวน 20 ดอลลาร์สหรัฐ ต่อสินค้าที่สูญหาย 1 กิโลกรัม ทั้งผู้ส่งสินค้าไม่ได้ตกลงขยายส่วนจำกัดความรับผิดโดยแจ้งมูลค่าสินค้าไว้ (Declared Value for Carriage) และไม่ได้จ่ายเงินเพิ่มนอกเหนือจากค่าระวางขนส่งตามปกติ เมื่อสินค้าพิพาทสูญหายไปมีน้ำหนัก 19.74 กิโลกรัม จำเลยที่ 3 จึงจำกัดความรับผิดไว้เพียง 394.80 ดอลลาร์สหรัฐ เท่านั้น เห็นว่า ในสำเนาใบตราส่งสินค้าทางอากาศไม่ปรากฏว่าผู้ส่งหรือตัวแทนของผู้ส่งสินค้าได้ลงลายมือชื่อแสดงความตกลงในการจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งในเรื่องเงื่อนไขความรับผิดที่ระบุไว้ที่ด้านหลังใบตราส่งเพียงจำนวน 20 ดอลลาร์สหรัฐต่อสินค้าสูญหาย 1 กิโลกรัม แต่อย่างใด คงมีเพียงตัวอักษรภาษาอังกฤษพิมพ์ชื่อ “SALVATORE FERRAGAMO ITALIA” ซึ่งเป็นชื่อผู้ส่งสินค้าไว้เท่านั้น นอกจากนี้ยังปรากฏว่าในช่อง “Other Charges” ของสำเนาใบตราส่งดังกล่าวมีตัวอักษรและตัวเลขไว้ว่า secu/C 102, 22 อันมีความหมายว่า ผู้ส่งได้จ่ายเงินเพิ่มเป็นค่าประกันในการดูแลรักษาสินค้าไว้แล้ว กรณีจึงถือไม่ได้ว่าผู้ส่งได้แสดงความตกลงในเรื่องเงื่อนไขการจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งด้วยโดยชัดแจ้ง ข้อจำกัดความรับผิดดังกล่าวจึงเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 625 จำเลยที่ 3 จึงต้องร่วมกับจำเลยที่ 1 และที่ 2 ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่โจทก์จำนวน 374,924.37 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับแต่วันที่ 27 สิงหาคม 2545 อันเป็นวันที่โจทก์จ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เอาประกันภัย อุทธรณ์ข้อนี้ของจำเลยที่ 3 ก็ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน ให้จำเลยที่ 3 ใช้ค่าทนายความในชั้นนี้ 8,000 บาท แทนโจทก์
