แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ในคดีล้มละลายศาลของประเทศที่ผู้ขอรับชำระหนี้มีภูมิลำเนานั้น ให้เจ้าหนี้ในประเทศไทยมีสิทธิขอรับชำระหนี้ ในคดีล้มละลายตามกฎหมายในศาลแห่งประเทศของตนได้ทำนองเดียวกัน คือ ถือหลักถ้อยทีถ้อยปฏิบัติ ซึ่งอาจเป็นว่ากฎหมายในประเทศนั้นไม่มีบัญญัติไว้โดยเฉพาะ แต่ก็บัญญัติให้มีการพิสูจน์หนี้ได้ทั่ว ๆ ไป ซึ่งเมื่อไม่ห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศ เจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศก็มาขอพิสูจน์หนี้ได้ ก็ได้
ตามกฎหมายล้มละลายของมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ให้เจ้าหนี้ในต่างประเทศขอพิสูจน์หนี้ของตนเอาแก่ลูกหนี้ผู้ล้มละลายที่อยู่ในมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ในศาลซึ่งพิพากษาให้ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลาย ได้ ฉะนั้น เจ้าหนี้ซึ่งอยู่ในมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายของลูกหนี้ในศาลไทยได้ตาม พ.ร.บ. ล้มละลาย มาตรา 178 (1)
ย่อยาว
คดีนี้ศาลมีคำสั่งให้พิทักษ์ทรัพย์จำเลยเด็ดขาด บริษัทแกลเวสตันคอพตอน ซึ่งมีสำนักงานอยู่มลรัฐเทกซัส สหรัฐอมริกา ได้มอบอำนาจให้นายดิษฐ์ จันทพลาบูรณ์ ยื่นคำขอรับชำระหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เป็นจำนวนเงิน ๔๑๔,๐๕๐ บาท ไม่มีผู้ใดคัดค้าน เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ดำเนินการสอบสวนแล้วรายงานความเห็นว่าคำขอรับชำระหนี้รายงานได้ขอมาในฐานะเจ้าหนี้ต่างประเทศ ซึ่ง พ.ร.บ. ล้มละลาย มาตรา ๑๗๘ (๑) บัญญัติให้เจ้าหนี้ต้องพิสูจน์ว่า เจ้าหนี้ในประเทศไทย ก็มีสิทธิขอรับชำระหนี้ ในคดีล้มละลายตามกฎหมายและในศาลแห่งประเทศของตนได้ในทำนองเดียวกัน เจ้าหนี้นำสืบในข้อกฎหมายนี้โดยตรง นายแอลเบิต ไลแมนและนายไบรแอน เอฟ.วิลเลียมส์ เป็นพยาน ซึ่งเท่าที่นำสืบมาแล้วยังรับฟังไม่ได้ว่า เจ้าหนี้ต่างประเทศ โดยเฉพาะคนไทยนั้น มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายของศาลแห่งมลรัฐเทกซัส สหรัฐอมริกา ได้ ควรยกคำร้องขอรับชำระหนี้รายนี้ โดยไม่จำต้องชี้ขาดในมูลแห่งหนี้ ศาลแพ่งมีคำสั่งเห็นชอบด้วยตามความเห็นของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ ให้ยกคำขอรับชำระหนี้ รายนี้
ผู้ขอรับชำระหนี้อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายกคำสั่งศาลแพ่ง ให้ศาลแพ่งวินิจฉัยในมูลหนี้แล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปความ
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อสำคัญอยู่ที่ว่า ศาลของประเทศที่ผู้ขอรับชำระหนี้มีภูมิลำเนานั้น ให้เจ้าหนี้ในประเทศไทยมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายในศาลแห่งประเทศของตนได้ทำนองเดียวกัน คือ ถือหลักถ้อยทีถ้อยปฏิบัติ ซึ่งอาจะเป็นว่ากฎหมายในประเทศนั้นไม่มีบัญญัติไว้โดยเฉพาะ แต่ก็บัญญัติให้มีการพิสูจน์หนี้ได้ทั่ว ๆ ไป ซึ่งเมือไม่ห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศ เจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศก็มาขอพิสูจน์หนี้ได้ ก็ได้ และตามคำพยานของเจ้าหนี้ให้การได้ความว่า ไม่มีบทบัญญัติใน พ.ร.บ. ล้มละลายหรือ พ.ร.บ. อื่นใดแห่งสหรัฐอเมริกา ตัดสิทธิเจ้าหนี้คนไทยหรือเจ้าหนี้ชนต่างด้าวอื่นใดที่มีสัมพันธไมตรีกับสหรัฐอเมริกา มิให้ใช้สิทธิของตนดำเนินคดีในศาลแห่งสหรัฐอเมริกา นายไบรแอน เอฟ วิลเลียมส์ ยังให้การยืนยันว่า เจ้าหนี้คนไทยย่อมพิสูจน์หนี้ของตนเอาแก่ลูกหนี้ผู้ล้มละลายที่อยู่ในมลรัฐเทกซัส ในศาลซึ่งพิพากษาให้ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลายนั้นได้จึงมีเหตุผลที่จะรับฟังว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยเจ้าหนี้ซึ่งอยู่ในมลรัฐเทกซัส ย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในศาลมลรัฐเทกซัสแห่งสหรัฐอเมริกา ได้เช่นเดียวกัน ผู้ขอรับชำระหนี้รายนี้จึงมีสิทธิขอรับชำระหนี้ได้
พิพากษายืน
