แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่จำเลยฎีกาว่า สัญญาซื้อขายที่ดินพิพาทตกเป็นโมฆะเสียเปล่าตั้งแต่วันทำสัญญาเพราะเป็นที่ดินมือเปล่าซึ่งไม่มีคำรับรองจากนายอำเภอว่าได้ทำประโยชน์แล้ว อีกทั้งข้อความที่ระบุไว้ในสัญญาซื้อขาย ไม่มีข้อความใดที่ระบุว่าจะไปทำการโอนที่ดินกันเมื่อใด จึงตกเป็นโมฆะตามพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดินพ.ศ. 2497 มาตรา 9 จำเลยได้ยกปัญหานี้ขึ้นว่ากล่าวในชั้นอุทธรณ์แล้ว ซึ่งเป็นปัญหาข้อกฎหมายอันเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยของประชาชน การที่ศาลอุทธรณ์ภาค 3 ไม่วินิจฉัยให้จึงไม่ชอบ
แม้ที่ดินพิพาทตามสัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์และจำเลยจะเป็นที่ดินมือเปล่า ยังไม่ได้รับคำรับรองจากนายอำเภอว่าได้ทำประโยชน์แล้ว ไม่อาจโอนกันได้ตามพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 มาตรา 9 ก็ตาม แต่ย่อมโอนไปซึ่งการครอบครองได้โดยการส่งมอบตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1378 สัญญาซื้อขายที่ดินพิพาทจึงไม่ตกเป็นโมฆะ
ย่อยาว
โจทก์ทั้งสองฟ้องว่า เมื่อปี 2512 โจทก์ทั้งสองซื้อที่ดินมือเปล่าจากจำเลยในนามของโจทก์ที่ 1 เนื้อที่ 50 ไร่เศษ ต่อมาปี 2521 โจทก์ทั้งสองได้ขอออกโฉนดที่ดินทั้งแปลง แต่ทางราชการออกโฉนดที่ดินให้เพียง 41 ไร่เศษ คือ ที่ดินโฉนดเลขที่ 6191 ส่วนที่เหลืออีก 19 ไร่เศษทางราชการอ้างว่าเป็นที่สาธารณประโยชน์ประจำหมู่บ้านจึงไม่ออกโฉนดให้ ต่อมาปี 2533 ทางราชการได้ประกาศว่าที่ดินดังกล่าวมิใช่ที่สาธารณประโยชน์ โจทก์ทั้งสองจึงได้เข้าครอบครองอีก แต่โจทก์ทั้งสองได้อนุญาตให้จำเลยเข้าทำกินชั่วคราว ต่อมาโจทก์ทั้งสองให้จำเลยและบริวารออกไป แต่จำเลยและบริวารเพิกเฉยเป็นเหตุให้โจทก์ทั้งสองได้รับความเสียหาย หากให้บุคคลอื่นเช่าจะได้ค่าเช่าเดือนละ 10,000 บาท ขอให้บังคับจำเลยและบริวารออกไปห้ามยุ่งเกี่ยวในที่ดินของโจทก์ทั้งสอง ให้จำเลยชำระค่าเสียหายเดือนละ 10,000 บาท นับตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าจำเลยและบริวารจะขนย้ายทรัพย์สินออกไปจากที่ดินของโจทก์ทั้งสอง
จำเลยให้การว่า จำเลยเคยขายที่ดินให้โจทก์ที่ 2 เนื้อที่ประมาณ 5 ไร่ ซึ่งต่อมาเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินโฉนดเลขที่ 6191แล้วจำเลยได้ย้ายครอบครัวไปทำกินที่อื่น ต่อมาปี 2533 จำเลยได้กลับมาและขออาศัยญาติทำไร่ในที่ดินพิพาทซึ่งเป็นของนายสำเภาชมชื่น 11 ไร่เศษ และเป็นของนางนิ้ม ไกรเทพ 7 ไร่เศษ จำเลยได้ครอบครองที่ดินพิพาทมาโดยตลอด ไม่เคยขออนุญาตจากโจทก์ทั้งสอง โจทก์ทั้งสองถูกแย่งการครอบครองที่ดินพิพาทเกิน 1 ปีโจทก์ทั้งสองไม่ได้ฟ้องบังคับตามสัญญาซื้อขายภายใน 10 ปีนับตั้งแต่วันทำสัญญาซื้อขาย โจทก์ทั้งสองไม่ได้บอกกล่าวก่อนฟ้องขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยและบริวารออกจากที่ดินพิพาทและห้ามเข้ามายุ่งเกี่ยวอีกต่อไป ให้จำเลยใช้เงินเดือนละ 1,000 บาทนับตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าจำเลยและบริวารจะขนย้ายทรัพย์สินและออกไปจากที่ดินพิพาท
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 3 วินิจฉัยว่า ข้อที่จำเลยอุทธรณ์ว่าตามพยานหลักฐานโจทก์ทั้งสองไม่มีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาทจำเลยไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์ทั้งสองเป็นอุทธรณ์ในข้อเท็จจริงต้องห้ามอุทธรณ์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 224 วรรคสอง และที่อุทธรณ์ว่า สัญญาซื้อขายที่ดินตามเอกสารหมาย จ.1 ซึ่งมีหลักฐานการชำระเงินตามเอกสารหมายจ.2 ขัดต่อความสงบเรียบร้อยเป็นโมฆะและฟ้องของโจทก์ขาดอายุความ เป็นข้อที่มิได้ยกขึ้นว่ากันมาแล้วโดยชอบในศาลชั้นต้นต้องห้ามอุทธรณ์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 225 วรรคแรก ศาลอุทธรณ์ภาค 3 ไม่รับวินิจฉัย พิพากษายกอุทธรณ์ของจำเลยคืนค่าธรรมเนียมศาลชั้นอุทธรณ์ทั้งหมดแก่จำเลย
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ที่จำเลยฎีกาว่า สัญญาซื้อขายที่ดินเอกสารหมาย จ.1 ซึ่งมีหลักฐานการชำระเงินตามเอกสารหมาย จ.2ตกเป็นโมฆะเสียเปล่าตั้งแต่วันทำสัญญา (17 กรกฎาคม 2512)เพราะเป็นที่ดินมือเปล่า ซึ่งไม่มีคำรับรองจากนายอำเภอว่าได้ทำประโยชน์แล้ว อีกทั้งข้อความที่ระบุไว้ในสัญญาซื้อขายเอกสารหมาย จ.1 ไม่มีข้อความใดที่ระบุว่าจะไปทำการโอนที่ดินกันเมื่อไร จึงตกเป็นโมฆะตามพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดินพ.ศ. 2497 มาตรา 9 นั้น เห็นว่า จำเลยได้ยกปัญหานี้ขึ้นว่ากล่าวในชั้นอุทธรณ์แล้ว ซึ่งเป็นปัญหาข้อกฎหมายอันเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยของประชาชน การที่ศาลอุทธรณ์ภาค 3 ไม่วินิจฉัยให้โดยเห็นว่าเป็นข้อที่มิได้ยกขึ้นว่ากล่าวมาแล้วในศาลชั้นต้นจึงไม่ชอบศาลฎีกาเห็นสมควรวินิจฉัยให้โดยเห็นว่า แม้ที่ดินพิพาทตามสัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์ที่ 1 และจำเลยเอกสารหมาย จ.1ซึ่งมีหลักฐานการชำระเงินตามเอกสารหมาย จ.2 จะเป็นที่ดินมือเปล่ายังไม่ได้รับคำรับรองจากนายอำเภอว่าได้ทำประโยชน์แล้ว ไม่อาจโอนกันได้ตามพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497มาตรา 9 ก็ตาม แต่ย่อมโอนไปซึ่งการครอบครองได้โดยการส่งมอบตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1378 สัญญาซื้อขายเอกสารหมาย จ.1 ซึ่งมีหลักฐานการชำระเงินตามเอกสารหมาย จ.2 จึงไม่ตกเป็นโมฆะ โจทก์มีอำนาจฟ้อง ตามนัยคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 325/2519 ระหว่าง นายกูสะอาด มณีกามัน โจทก์ นายดาโร้ยเบ็ญหมีนหรือเบ็นหมีน กับพวก จำเลย ที่จำเลยอ้างคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2670/2516 ข้อเท็จจริงไม่ตรงกับคดีนี้
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
