แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
การที่ศาลจะมีคำสั่งให้บุคคลใดเป็นบุคคลล้มละลายนั้นนอกจากจะอาศัยข้อเท็จจริง อันเป็นเงื่อนไขตามข้อสันนิษฐานของกฎหมายแล้ว ยังต้องพิเคราะห์ถึงเหตุผลอื่นมาประกอบที่พอแสดงให้เห็นว่าจำเลยตก อยู่ ในฐานะผู้มีหนี้สินล้นพ้นตัวจริง ลำพังแต่ทางนำสืบของโจทก์แม้จะได้ความตามข้อสันนิษฐานของกฎหมาย แต่ถ้า ไม่ปรากฏข้อเท็จจริงอื่นมาสนับสนุนแสดงให้เห็นถึงฐานะของจำเลยว่าตก อยู่ ในสภาพมีหนี้สินล้นพ้นตัวอย่างใด ทั้งจำเลยได้นำสืบว่าหนี้ระงับแล้ว และจำเลยอยู่ในฐานะชำระหนี้ได้ จึงยังไม่พอถือว่าจำเลยสมควรตก เป็นบุคคลล้มละลาย.
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นผู้ทรงเช็คของธนาคารกรุงศรีอยุธยา จำกัดสาขาบางกระบือ จำนวนเงิน 95,000 บาท โดยมีนางวิภา อินทรชัยเป็นผู้สั่งจ่ายและจำเลยเป็นผู้สลักหลัง โจทก์ทวงถามให้จำเลยชำระหนี้ 2 ครั้ง จำเลยไม่ยอมชำระ ขอให้ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์จำเลยเด็ดขาด และพิพากษาให้ล้มละลาย
จำเลยให้การว่า มิได้เป็นผู้มีหนี้สินล้นพ้นตัว แต่ยังมีทรัพย์สินพอชำระหนี้ได้หากเป็นหนี้โจทก์จริง ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ปัญหามีว่าจำเลยมีหนี้สินล้นพ้นตัวต้องตามบทบัญญัติของกฎหมายอันควรตกเป็นบุคคลล้มละลายหรือไม่ จากข้อเท็จจริงที่โจทก์นำสืบ คงปรากฏเพียงว่าจำเลยได้รับหนังสือทวงถามให้ชำระหนี้จากโจทก์แล้วรวม 2 ครั้ง มีระยะห่างกันไม่น้อยกว่า30 วัน และจำเลยยังมิได้ชำระหนี้ โจทก์จึงถือว่าพฤติการณ์ของจำเลยเช่นนี้ ย่อมต้องด้วยข้อสันนิษฐานของกฎหมายว่าจำเลยเป็นผู้มีหนี้สินล้นพ้นตัวสมควรที่ศาลจะมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดได้แล้วดังนี้ เห็นว่า การที่ศาลจะมีคำสั่งให้ผู้ใดเป็นบุคคลล้มละลายนั้นมิใช่อาศัยแต่ลำพังข้อเท็จจริงอันเป็นเงื่อนไขตามข้อสันนิษฐานของกฎหมายเพียงอย่างเดียว แต่ยังต้องพิเคราะห์ถึงเหตุผลอื่นมาประกอบที่พอแสดงให้เห็นได้ว่า จำเลยตกอยู่ในฐานะผู้มีหนี้สินล้นตัวจริงเพราะการวินิจฉัยให้บุคคลล้มละลายนั้น ย่อมกระทบถึงสิทธิและเสรีภาพในการดำรงชีวิตตามกฎหมายตลอดจนสถานะของบุคคลและสิทธิในทางทรัพย์สินของผู้นั้นโดยตรง อันเป็นปัญหาเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชน กฎหมายจึงให้อำนาจศาลที่จะใช้ดุลพินิจได้อย่างกว้างขวาง ดังจะเห็นได้จากบทบัญญัติในมาตรา 14แห่ง พระราชบัญญัติล้มละลาย ที่ให้อำนาจศาลยกฟ้องโจทก์เสียได้หากมีเหตุอื่นที่ศาลเห็นว่ายังไม่สมควรให้ลูกหนี้ล้มละลายแม้จะเข้าเงื่อนไขตามข้อสันนิษฐานของกฎหมายดังกล่าวแล้วก็ตามดังนั้น ลำพังแต่ทางนำสืบของโจทก์ ซึ่งได้ความตามข้อสันนิษฐานของกฎหมายเพียงอย่างเดียวโดยไม่ปรากฏข้อเท็จจริงอื่นมาสนับสนุนแสดงให้เห็นถึงฐานะของจำเลยว่าตกอยู่่ในสภาพมีหนี้สินล้นพ้นตัวอย่างใดแล้วเพียงเท่านี้จึงยังไม่พอว่าจำเลยสมควรตกเป็นบุคคลล้มละลายตามฟ้องทั้งปรากฏจากทางนำสืบของจำเลยได้ให้การต่อสู้ว่าหนี้สินที่โจทก์อ้างมาเป็นมูลฟ้องจำเลยนั้นได้ระงับไปแล้วและจำเลยประกอบอาชีพค้าขายพืชไร่ อยู่ในฐานะที่จะชำระหนี้โจทก์ได้หากเป็นหนี้จริงที่ศาลล่างทั้งสองวินิจฉัยมาศาลฏีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน.
