แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ไม่มีบทกฎหมายใดตัดสิทธิเจ้าตามคำพิพากษาในการยึดทรัพย์ของบุคคลที่ประกันจำเลยในคดีอาญา และหากเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาทรัพย์เพื่อขายทอดตลาดก็ไม่มีบทกฎหมายใดให้อำนาจศาลหรือการขอให้ถอนการยึดหรือแย่งยึดทรัพย์นั้น การดำเนินการยึดทรัพย์ของทั้งสองฝ่ายตกอยู่ภายในบังคับของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 290 ซึ่งห้ามมิให้ยึดซ้ำอีกโดยอำนาจในทางร้องขอเฉลี่ย ฉะนั้น ในกรณีที่ศาลสั่งปรับนายประกันฯ ก็ตกเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษา แผ่นดินย่อมมีฐานะเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาซึ่งเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาอื่นย่อมมีสิทธิร้องขอเฉลี่ยเงินที่ขาดทอดตลดได้
ย่อยาว
กรณีสืบเนื่องจากนายโพธิ นายหมุนขอประกันตัวนายโพธิ์ แซ่อั้ง จำเลย ถ้าผิดสัญญาประกัน ให้ศาลมีอำนาจบังคับให้ผู้ขอประกันใช้เงิน ๓๐,๐๐๐ บาท จำเลยหลบหนี ศาลสั่งปรับตามสัญญาและบังคับคดีเจ้าพนักงานบังคับคดียึดทรัพย์นายโพธิ นายหมุนขายทอดตลาดเฉพาะทรัพย์ของนายโพธิขายได้ ๒๐,๐๐๐ บาท
นายบุญมา ชัยเนตร เจ้าหนี้นายโพธิร้องขอเฉลี่ย อ้างว่าเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษา จำนวน ๒,๕๙๗ บาท ไม่มีทรัพย์อื่นจะบังคับได้
อัยการโจทก์คัดค้านว่าเป็นหนี้สมยอมและศาลสั่งให้ปรับ ศาลไม่ใช่เจ้าหนี้ตามคำพิพากษา นายบุญมาไม่มีสิทธิขอเฉลี่ย
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วสั่งว่า ไม่พอฟังว่าเป็นหนี้สมยอม อนุญาตให้เข้าเฉลี่ยได้
อัยการโจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับยกคำร้องวินิจฉัยว่า เจ้าหนี้นายประกันในคดีอื่นไม่มีสิทธิขอเฉลี่ย
นายบุญมาผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า เมื่อศาลสั่งบังคับตามสัญญาประกันแล้วจะดำเนินการบังคับตามคำสั่งศาลอย่างไร ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามิได้บัญญัติไว้ ต้องนำบทบัญญัติว่าด้วยการบังคับตามคำพิพากษาและคำสั่งตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาใช้บังคับที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๕ การประกันจำเลยคดีนี้เป็นการประกันโดยแสดงหลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๑๔(๓) ศาลสั่งปรับนายประกันแล้ว นายประกันไม่ชำระหนี้ตามคำสั่งศาล จึงยึดทรัพย์นายประกันขายทอดตลาดเพื่อชำระเงินตามคำสั่งศาล ซึ่งเป็นการดำเนินการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งในกรณีที่มีบุคคลเป็นประกันโดยแสดงหลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๑๔ (๓) นั้น เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาของผู้ประกันย่อมมีอำนาจยึดทรัพย์ของผู้นั้นขายทอดตลาดชำระหนี้ได้จนสิ้นเชิงตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๒๑๔ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๗๑, ๒๘๒ ไม่มีบทกฎหมายใดที่จะพึงเห็นว่าตัดสิทธิของเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาในการยึดทรัพย์ของุบคคลที่ประกันจำเลยในคดีอาญา หากมีเจ้าหนี้ตามคำพิพากษายึดทรัพย์เพื่อขายทอดตลาดแล้วก็ไม่มีบทกฎหมายใดให้อำนาจศาลหรืออัยการที่จะขอให้ถอนการยึดทรัพย์นั้นหรือแย่งยึดทรัพย์นั้น เมื่อมีการยึดทรัพย์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งและทั้งการดำเนินการบังคับตามคำสั่งศาลที่ปรับนายประกันนั้น ต้องดำเนินการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง การดำเนินการยึดทรัพย์ทั้งสองฝ่ายจึงตกอยู่ภายใต้บังคับแห่งบทบัญญัติมาตรา ๒๙๐ ซึ่งห้ามมิให้ยึดซ้ำอีกโดยให้อำนาจในทางร้องขอเฉลี่ย มิใช่ว่าถ้ามีการยึดทรัพย์เพื่อขายทอดตลาดเอาเงินใช้หนี้แก่เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาแล้วจะมีการขอเฉลี่ยเพื่อให้ใช้เงินค่าปรับตามคำสั่งศาลไม่ได้ เมื่อมีการขอเฉลี่ยเพื่อใช้ค่าปรับได้ เหตุใดจะมีการขอเฉลี่ยเพื่อใช้หนี้แก่เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาไม่ได้ ในกรณีที่ศาลสั่งปรับนายประกัน นายประกันก็ตกเป็นลูกหนี้ตามคำสั่งศาลและมีผู้เป็นเจ้าหนี้คือแผ่นดิน แผ่นดินย่อมมีฐานะเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง จึงเห็นว่าเจ้าหนี้ตามคำพิพากษามีสิทธิร้องขอเฉลี่ยเงินที่ขายทอดตลาดได้ พิพากษากลับให้บังคับคดีตามศาลชั้นต้น.
