แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ตามสัญญาอนุญาตให้จำหน่ายฝิ่น ยอมให้ข้าหลวงประจำจังหวัดซึ่งเป็นคู่สัญญาริบเงินประกันได้ในเมื่อผู้รับอนุญาตผิดสัญญา และผู้อนุญาตต่อสู้ว่าสั่งริบเงินนั้นแล้วอ้างสำเนาคำสั่งริบมาท้ายคำให้การด้วย ซึ่งฝ่ายโจทก์ซึ่งเป็นผู้ได้รับอนุญาตได้รับสำเนานี้แล้ว ดังนี้ เมื่อโจทก์เถียงว่ายังไม่ได้สั่งริบ ก็เป็นหน้าที่ของโจทก์ต้องนำสืบ
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องหาว่า โจทก์จำเลยมีความผูกพันธ์กันตามหนังสือสัญญาอนุญาตตั้งร้านฝิ่น จำเลยแจ้งการถอนอนุญาตของโจทก์ แล้วให้คนอื่นจำหน่ายในการสั่งถอนนี้ จำเลยมิได้สั่งริบเงินประกัน ๑๘๐๐ บาท ซึ่งโจทก์วางไว้ตามสัญญา และโจทก์มิได้ทำผิดอย่างไร จึงขอให้จำเลยคืนเงินประกัน ๑๘๐๐ บาท
จำเลยให้การต่อสู้ว่า ได้สั่งถอนการอนุญาตและสั่งริบเงินนั้นแล้ว
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยคืนเงินตามฟ้องศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาฟังว่า ปรากฏว่าโจทก์หรือคนของโจทก์ประพฤติผิดสัญญา จำเลยย่อมมีสิทธิ์ริบเงินประกันตามสัญญา ข้อ ๑๖ ได้ โจทก์รับว่าคนของโจทก์ประพฤติผิดสัญญาจริง แต่จำเลยไม่ได้ริบเงินประกันฝ่ายจำเลยรับว่าสั่งริบแล้ว ได้ความตามรายงานพิจารณาชั้นชี้สองสถานว่า โจทก์รับว่าได้รับสำเนาหนังสือท้ายคำให้การซึ่งเป็นคำสั่งให้ริบไว้ก่อนฟ้องแล้ว คดีจึงฟังเป็นยุตติได้ว่า ได้มีการสั่งริบแล้ว เมื่อโจทก์เถียงว่า ไม่ได้ริบก็เป็นหน้าที่ของโจทก์ต้องนำสืบ เมื่อโจทก์ไม่สืบ คดีโจทก์ต้องแพ้ จึงพิพากษายืนตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
