แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
โจทก์ว่าจ้างจำเลยที่1วางท่อประปาขยายเขตจำหน่ายน้ำโดยสัญญาข้อ21มีใจความสรุปได้ว่าหากโจทก์ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาบรรดางานที่จำเลยที่1ได้ทำขึ้นก่อนแล้วให้ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์โดยโจทก์ไม่ต้องชำระค่าตอบแทนและจำเลยที่1ยอมให้โจทก์ระงับการจ่ายเงินค่าจ้างที่ค้างเพื่อเป็นประกันการชำระหนี้ทั้งโจทก์มีสิทธิว่าจ้างบุคคลภายนอกทำงานที่ค้างต่อไปได้หากค่าจ้างผู้รับจ้างรายใหม่สูงกว่าค่าจ้างเดิมจำเลยที่1ยอมให้นำค่าจ้างเดิมที่ยังค้างจ่ายซึ่งเป็นหลักประกันการชำระหนี้ไปหักออกจากค่าจ้างรายใหม่ถ้ายังไม่พอชำระค่าจ้างรายใหม่ที่สูงกว่าจำเลยที่1ต้องรับผิดชดใช้ส่วนที่ยังขาดจนครบถ้วนข้อตกลงนี้จึงมีลักษณะให้ถือเอาบรรดาผลงานที่จำเลยที่1ได้ทำขึ้นก่อนนั้นอันเป็นการชำระหนี้อย่างอื่นที่ไม่ใช่ใช้เป็นจำนวนเงินเป็นเบี้ยปรับตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา382หากจำเลยที่1ผิดสัญญาไม่วางท่อให้ถูกต้องสมควรโจทก์ย่อมมีสิทธิริบเบี้ยปรับนี้ได้ตามมาตรา381วรรคแรกถ้าเบี้ยปรับที่ริบนั้นสูงเกินส่วนศาลจะลดลงเป็นจำนวนพอสมควรก็ได้ตามมาตรา383วรรคแรกดังนั้นถ้าให้โจทก์ริบเอาบรรดางานที่จำเลยที่1ได้ทำขึ้นทั้งหมดโดยโจทก์ไม่ต้องชำระค่าตอบแทนและไม่ยอมลดจากค่าเสียหายที่โจทก์เรียกได้ก็จะเป็นการเรียกเบี้ยปรับสูงเกินส่วนย่อมสมควรให้ลดเบี้ยปรับลงเท่ากับค่างานที่จำเลยที่1ทำงานให้แก่โจทก์ไปแล้วก่อนบอกเลิกสัญญา
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ 1 เป็นนิติบุคคลประเภทห้างหุ้นส่วนจำกัดจำเลยที่ 2 เป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผิดและเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการของจำเลยที่ 1 โจทก์ได้ทำสัญญาจ้างให้จำเลยที่ 1วางท่อประปาขยายเขตจำหน่ายน้ำไปยังหมู่บ้านสีวลีและศูนย์การค้าวิภาวดีรังสิต เพื่อใช้ในราชการของการประปา รวมราคาทั้งสิ้น 196,200 บาท จำเลยที่ 1 ได้เบิกและรับมอบท่อซีเมนต์ใยหินพร้อมข้อต่อและแหวนยางครบชุดไปจากโจทก์เพื่อนำไปดำเนินการวางท่อตามสัญญา แต่จำเลยได้ทิ้งงานไม่ทำการวางท่อให้แล้วเสร็จตามสัญญาทำให้โจทก์ต้องสูญเสียท่อซีเมนต์ใยหินไปรวมเป็นเงิน 192,946.65 บาทโจทก์ได้มีหนังสือบอกเลิกสัญญา หลังจากนั้นโจทก์ได้จ้างให้ห้างหุ้นส่วนจำกัดศรีกนกพรการโยธาทำการวางท่อซีเมนต์ใยหินในส่วนที่จำเลยที่ 1 ทิ้งงานไป เสียเงินค่าจ้าง 319,270 บาทงานส่วนนี้โจทก์จ้างจำเลยที่ 1 เป็นเงิน 196,200 บาท คิดเป็นค่าจ้างที่เพิ่มขึ้นเป็นเงิน 123,070 บาท ซึ่งจำเลยที่ 1 ต้องรับผิดชดใช้แก่โจทก์และต้องถูกปรับตามสัญญาในอัตราวันละ 197 บาทนับแต่วันที่ 24 ตุลาคม 2529 อันเป็นวันถัดจากวันแล้วเสร็จตามสัญญา จนถึงวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2530 อันเป็นวันบอกเลิกสัญญาคิดเป็นเงิน 20,685 บาท กับค่าท่อซีเมนต์ใยหินที่สูญเสียไปจำนวน192,946.65 บาท รวมเป็นเงิน 336,701.65 บาท แต่จำเลยที่ 1เป็นผู้รับจ้างโจทก์ในการวางท่อประปา ตามสัญญาเลขที่ 11/2529มีสิทธิได้รับค่าจ้างจากโจทก์เป็นเงิน 226,500 บาท โจทก์ได้นำหนี้จำนวนนี้หักกลบลบหนี้แล้วคงเหลือหนี้ที่จำเลยที่ 1 ต้องชำระแก่โจทก์เป็นเงิน 110,201.65 บาท ขอให้บังคับจำเลยทั้งสองร่วมกันชดใช้เงิน 110,201.65 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีนับแต่วันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าชำระเสร็จแก่โจทก์
จำเลย ที่ 1 ขาดนัด ยื่นคำให้การ
จำเลยที่ 2 ให้การว่า ก่อนครบกำหนดสัญญา ท่อซีเมนต์ใยหินบางส่วนถูกลักไป จำเลยทั้งสองขอให้โจทก์ส่งท่อซีเมนต์ใยหินเพิ่มเติมเพื่อจะทำงานต่อ แต่โจทก์มิได้ส่งให้จึงไม่อาจทำงานต่อไปได้
จำเลยทั้งสองมิได้เป็นฝ่ายผิดสัญญา โจทก์ไม่มีสิทธิฟ้องเรียกค่าปรับและให้ชดใช้ค่าเสียหายที่จ้างห้างหุ้นส่วนจำกัดศรีกนกพรการโยธาทำงานต่อ จำเลยทั้งสองดำเนินงานวางท่อไปแล้ว1,119 เมตร คิดเป็นราคางาน 94,632 บาท มีสิทธิได้รับค่าจ้างส่วนนี้หรือนำไปหักกลบลบหนี้กับค่าวัสดุที่หายไปจำนวน 192,946.65 บาทจะเหลือจำนวนเงินที่จำเลยทั้งสองต้องรับผิดต่อโจทก์ 98,314.65 บาทซึ่งเมื่อนำไปหักกลบลบหนี้กับค่าจ้างที่โจทก์ต้องชำระให้แก่จำเลยทั้งสองตามสัญญาเลขที่ 11/2529 จำนวน 226,500 บาท แล้ว โจทก์ยังค้างค่าจ้างจำเลยทั้งสองอีก 128,185.35 บาท และคดีขาดอายุความขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษาให้จำเลยทั้งสองร่วมกันชำระเงินจำนวน 12,499.65 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีนับแต่วันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าชำระเสร็จแก่โจทก์ คำขอของโจทก์นอกจากนี้ให้ยก
โจทก์ อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ พิพากษายืน
โจทก์ ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยตามฎีกาของโจทก์มีเพียงข้อกฎหมายข้อเดียวว่า ศาลล่างทั้งสองพิพากษาให้นำบรรดาค่างานที่จำเลยที่ 1 ได้ทำขึ้นซึ่งตามสัญญาถือว่าตกเป็นกรรมสิทธิ์แก่โจทก์ไปหักกลบลบหนี้กับค่าเสียหายที่โจทก์ควรจะได้รับนั้นชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ การวินิจฉัยปัญหาเช่นว่านี้ศาลฎีกาจำต้องถือตามข้อเท็จจริงที่ศาลอุทธรณ์ได้วินิจฉัยจากพยานหลักฐานในสำนวนมาแล้วว่าโจทก์ว่าจ้างจำเลยที่ 1 วางท่อประปาขยายเขตจำหน่ายน้ำตามสัญญาจ้างเหมาวางท่อเอกสารหมาย จ.6 โดยสัญญาข้อ 21 มีใจความว่าเมื่อผู้ว่าจ้างบอกเลิกสัญญาแล้ว บรรดางานที่ผู้รับจ้างได้ทำขึ้นและสิ่งของต่าง ๆ ที่นำมาไว้ในสถานที่ทำงานนั้น ผู้รับจ้างยอมให้ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ว่าจ้าง ผู้รับจ้างจะเรียกค่าตอบแทนและค่าเสียหายใด ๆ ไม่ได้ และผู้รับจ้างยอมให้ผู้ว่าจ้างมีสิทธิระงับการจ่ายค่าจ้างที่ค้างเพื่อเป็นประกันการชำระหนี้ ในกรณีที่ต้องจ้างบุคคลอื่นทำงานที่ค้างให้เสร็จสมบูรณ์ หากเงินค่างานที่เหลือจ่ายไม่พอสำหรับการทำงานเป็นจำนวนเท่าใดผู้รับจ้างยอมให้หักเงินจำนวนนั้นจากค่าจ้างที่ค้าง และยอมชดใช้เงินที่ขาดอยู่จนครบถ้วน หากมีเงินค่าจ้างยังเหลืออยู่อีกผู้ว่าจ้างจะคืนให้ผู้รับจ้างทั้งหมด พิเคราะห์สัญญาข้อ 21 ดังกล่าวแล้วมีความมุ่งหมายว่า หากโจทก์ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญา บรรดางานที่จำเลยที่ 1ได้ทำขึ้นก่อนแล้วให้ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์โดยโจทก์ไม่ต้องชำระค่าตอบแทนและจำเลยที่ 1 ยอมให้โจทก์ระงับการจ่ายเงินค่าจ้างที่ค้างเพื่อเป็นประกันการชำระหนี้ ทั้งโจทก์มีสิทธิว่าจ้างบุคคลภายนอกทำงานที่ค้างต่อไปได้ หากค่าจ้างผู้รับจ้างรายใหม่สูงกว่าค่าจ้างเดิม จำเลยที่ 1 ยอมให้นำค่าจ้างเดิมที่ยังค้างจ่ายซึ่งเป็นหลักประกันการชำระหนี้ไปหักออกจากค่าจ้างรายใหม่ถ้ายังไม่พอชำระค่าจ้างรายใหม่ที่สูงกว่า จำเลยที่ 1 ต้องรับผิดชดใช้ส่วนที่ยังขาดจนครบถ้วน แต่ถ้าหักแล้วมีเงินเหลืออยู่โจทก์จะคืนให้จำเลยที่ 1 ทั้งหมด ข้อตกลงนี้จึงมีลักษณะให้ถือเอาบรรดาผลงานที่จำเลยที่ 1 ได้ทำขึ้นก่อนนั้นอันเป็นการชำระหนี้อย่างอื่นที่ไม่ใช่ใช้เป็นจำนวนเงินเป็นเบี้ยปรับตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 382 หากจำเลยที่ 1 ผิดสัญญาไม่วางท่อให้ถูกต้องสมควร โจทก์ย่อมมีสิทธิริบเบี้ยปรับนี้ได้ตามมาตรา381 วรรคแรก ถ้าเบี้ยปรับที่ริบนั้นสูงเกินส่วนศาลจะลดลงเป็นจำนวนพอสมควรก็ได้ตามมาตรา 383 วรรคแรก ศาลฎีกาเห็นว่าถ้าให้โจทก์ริบเอาบรรดางานที่จำเลยที่ 1 ได้ทำขึ้นทั้งหมดโดยโจทก์ไม่ต้องชำระค่าตอบแทนและไม่ยอมลดจากค่าเสียหายที่โจทก์เรียกได้ก็จะเป็นการเรียกเบี้ยปรับสูงเกินส่วน จึงเห็นสมควรให้ลดเบี้ยปรับลงเท่ากับค่างานที่จำเลยที่ 1 ทำงานให้แก่โจทก์ไปแล้วก่อนบอกเลิกสัญญาเป็นเงิน 94,632 บาท ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษาให้นำยอดเงินจำนวนนี้ไปหักออกจากค่าเสียหายที่โจทก์มีสิทธิจะได้รับนั้น จึงชอบด้วยกฎหมายแล้ว ฎีกาของโจทก์ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน
