แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ป.วิ.พ. มาตรา 54 วรรคแรก บัญญัติว่า “คู่ความก็ดี หรือพยานในส่วนที่เกี่ยวกับคำให้การของตนในคดีนั้นก็ดี หรือบุคคลภายนอกผู้มีส่วนได้เสียโดยชอบหรือมีเหตุผลอันสมควรก็ดี อาจร้องขอต่อศาลไม่ว่าเวลาใดในระหว่างหรือภายหลังการพิจารณาเพื่อตรวจเอกสารทั้งหมดหรือแต่บางฉบับในสำนวนเรื่องนั้น หรือขอคัดสำเนาหรือขอให้จ่าศาลคัดสำเนาและรับรอง ฯลฯ” สำหรับคดีนี้แม้คณะกรรมการการเลือกตั้ง เป็นผู้ยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าและสั่งให้มีการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึงที่ 4 ใหม่แทนผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้า อันเป็นการยื่นคำร้องตามอำนาจหน้าที่ที่กฎหมายกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 219 และมาตรา 239 ประกอบ พ.ร.บ.การเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 มาตรา 97 คู่ความในคดีนี้จึงได้แก่คณะกรรมการการเลือกตั้งกับผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าก็ตาม แต่ น. มีส่วนเกี่ยวข้องในฐานะเป็นผู้สมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 4 หมายเลข 14 ซึ่งได้ยื่นคำร้องว่า การเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึงที่ 4 มิได้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม เนื่องจากผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้ากระทำการฝ่าฝืน พ.ร.บ.การเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 ซึ่งมาตรา 135 บัญญัติให้ผู้สมัครในเขตเลือกตั้งเป็นผู้เสียหายตาม ป.วิ.อ. ถือว่า น. เป็นผู้มีส่วนได้เสียโดยชอบในคดี หรือมีเหตุสมควรที่จะให้ขอคัดสำเนาเอกสารในสำนวนคดีรวมตลอดถึงวัตถุพยานที่เกี่ยวข้องในคดีทั้งหมดตามที่ร้องขอได้
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องจากผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้เพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้ามีกำหนดหนึ่งปี และสั่งให้มีการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึงที่ 4 ใหม่ แทนผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้า ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 219 และมาตรา 239 ประกอบพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 มาตรา 97
ศาลอุทธรณ์ภาค 9 มีคำสั่งให้ยกคำร้อง
นายนิรุตต์ ยื่นคำร้องว่า ผู้ยื่นคำร้องเป็นผู้สมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 4 หมายเลข 14 ซึ่งยื่นคำร้องว่า การเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่ และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึง 4 มิได้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม เนื่องจากผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้ากระทำการฝ่าฝืนพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 มาตรา 57 มีความประสงค์ขอคัดถ่ายเอกสารทั้งสำนวนเพื่อตรวจสอบว่า คดีนี้ผู้ร้องแพ้คดีได้อย่างไร จึงขออนุญาตถ่ายเอกสารทั้งหมดประกอบด้วยคำร้องของคณะกรรมการการเลือกตั้งพร้อมเอกสารทั้งหมด บัญชีพยานผู้ร้องทุกฉบับ คำคัดค้านของผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าพร้อมบัญชีพยานของผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าทุกฉบับ รายงานกระบวนพิจารณาทุกฉบับ ใบแต่งทนายผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้า คำเบิกความของผู้ร้อง พร้อมบันทึกถ้อยคำพยานล่วงหน้าทุกปาก พร้อมเอกสารทุกฉบับ คำเบิกความพยานผู้คัดค้าน พร้อมบันทึกถ้อยคำพยานล่วงหน้าทุกปากทุกฝ่าย พร้อมเอกสารทุกฉบับ สำเนาซีดี วีซีดี วิดีโอทุกแผ่น ที่เป็นวัตถุพยานในคดี (หากเป็นซีดี วีซีดี วิดีโอ ขอให้นำสำเนาแบบซีดี วีซีดี หรือวิดีโอ แล้วแต่กรณีให้สามารถเห็นภาพและเสียงได้) คำร้อง คำขอ คำแถลง ที่ฝ่ายผู้ร้องและผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้ายื่นต่อศาลในสำนวนและคำสั่งศาลอุทธรณ์ภาค 9 ฉบับลงวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2557 อย่างละ 1 ชุด โดยให้เจ้าหน้าที่รับรองสำเนาถูกต้อง เพื่อใช้ตรวจสอบและประกอบการดำเนินคดีในส่วนที่เกี่ยวข้องต่อไป โดยผู้ร้องยินดีชำระค่าธรรมเนียมตามระเบียบ
ศาลอุทธรณ์ภาค 9 มีคำสั่งว่า ผู้ยื่นคำร้องไม่ใช่คู่ความในคดีและไม่เป็นผู้มีส่วนได้เสียโดยชอบ จึงไม่อนุญาต ยกคำร้อง
นายนิรุตต์ ผู้ยื่นคำร้องอุทธรณ์คำสั่ง
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 54 วรรคแรก บัญญัติว่า “คู่ความก็ดี หรือพยานในส่วนที่เกี่ยวกับคำให้การของตนในคดีนั้นก็ดี หรือบุคคลภายนอกผู้มีส่วนได้เสียโดยชอบหรือมีเหตุผลอันสมควรก็ดี อาจร้องขอต่อศาลไม่ว่าเวลาใดในระหว่าง หรือภายหลังการพิจารณาเพื่อตรวจเอกสารทั้งหมดหรือแต่บางฉบับในสำนวนเรื่องนั้น หรือขอคัดสำเนา หรือขอให้จ่าศาลคัดสำเนาและรับรอง ฯลฯ” สำหรับคดีนี้แม้คณะกรรมการการเลือกตั้ง เป็นผู้ยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าและสั่งให้มีการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่ และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึงที่ 4 ใหม่ แทนผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้า อันเป็นการยื่นคำร้องตามอำนาจหน้าที่ที่กฎหมายกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 219 และมาตรา 239 ประกอบพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 มาตรา 97 คู่ความในคดีนี้จึงได้แก่ คณะกรรมการการเลือกตั้งกับผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้าก็ตาม แต่นายนิรุตต์มีส่วนเกี่ยวข้องในฐานะเป็นผู้สมัครรับเลือกตั้ง เป็นสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 4 หมายเลข 14 ซึ่งได้ยื่นคำร้องว่า การเลือกตั้งนายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่และสมาชิกสภาเทศบาลนครหาดใหญ่ เขตเลือกตั้งที่ 1 ถึงที่ 4 มิได้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม เนื่องจากผู้คัดค้านทั้งยี่สิบห้ากระทำการฝ่าฝืน พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2545 ซึ่งมาตรา 135 บัญญัติให้ผู้สมัครในเขตเลือกตั้งเป็นผู้เสียหายตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา จึงถือว่านายนิรุตต์ เป็นผู้มีส่วนได้เสียโดยชอบในคดี หรือมีเหตุสมควรที่จะให้ขอคัดสำเนาเอกสารในสำนวนคดีรวมตลอดถึงวัตถุพยานที่เกี่ยวข้องในคดีทั้งหมดตามที่ร้องขอได้ ที่ศาลอุทธรณ์ภาค 9 มีคำสั่งยกคำร้องของผู้ยื่นคำร้อง ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย อุทธรณ์ของผู้ยื่นคำร้องฟังขึ้น
พิพากษากลับว่า อนุญาตให้ผู้ยื่นคำร้องคัดสำเนาเอกสารและวัตถุพยานในคดีตามคำร้อง
