แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ในสัญญาบ่งว่าก่อนที่จำเลยจะส่งไม้ลงเรือเป็นหน้าที่ของโจทก์จะต้องไปทำการวัดตรวจไม้กำหนดเครื่องหมายก่อนเมื่อโจทก์ไม่อาจพิสูจน์ว่าตนได้ปฏิบัติหน้าที่ครบถ้วนแล้วและจำเลยเป็นฝ่ายผิดสัญญาแต่กลับปรากฏว่าจำเลยเตรียมเลื่อยไม้ไว้ตามสัญญาแล้วหากโจทก์ไม่ส่งคนไปวัดไม้จนกระทั่งจำเลยได้ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาและริบเงินมัดจำแล้วโจทก์ยังมีหนังสือขอความเห็นใจให้จำเลยผ่อนผันยืดอายุสัญญาต่อไปอีกเช่นนี้ ย่อมแสดงให้เห็นว่าโจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาเองจำเลยจึงไม่ชำระหนี้ เป็นพฤติการณ์ที่จำเลยไม่ต้องรับผิดชอบหาตกเป็นผู้ผิดนัดไม่
มาตรา 204 เป็นเรื่องลูกหนี้ผิดนัดเป็นคนละเรื่องกับการบอกเลิกสัญญาซึ่งจะต้องปฏิบัติตาม มาตรา387
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าจำเลยเป็นหุ้นส่วนในห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียนบริษัทโรงเลื่อยจักรไห้เฮงเสงระหว่างวันที่ 10 มกราคม ถึงวันที่ 20 มกราคม 2493 โจทก์ได้จ่ายเงินทดรองให้จำเลย 5 ครั้งเงิน 315,000 บาท เพื่ออุตสาหกรรมเลื่อยไม้ของจำเลยจะขายให้โจทก์แต่จำเลยไม่ได้ขายไม้ให้ จึงขอให้ศาลบังคับคืนเงิน 315,000 บาท
จำเลยทั้ง 5 คน (โจทก์ถอนฟ้องจำเลยที่ 2) ต่อสู้ว่าโจทก์วางเป็นเงินมัดจำที่ทำสัญญาซื้อขายไม้กันโจทก์ผิดสัญญาไม่มารับไม้ไม่ชำระราคา จำเลยจึงบอกเลิกสัญญาและริบมัดจำโจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง
ศาลชั้นต้นฟังว่าโจทก์ผิดสัญญา จำเลยบอกเลิกสัญญาและริบมัดจำได้ พิพากษายกฟ้องโจทก์
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกาในข้อกฎหมายว่าการชำระหนี้ที่จำเลยต้องส่งไม้ได้กำหนดไว้ตามวันแห่งปฏิทินแน่นอนแล้วจำเลยไม่ส่งจึงเป็นฝ่ายผิดนัดโจทก์บอกเลิกสัญญาได้โดยไม่ต้องบอกกล่าวก่อนตาม มาตรา 204 วรรค 2 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
ศาลฎีกาเห็นว่า มาตรา 204 เป็นเรื่องลูกหนี้ผิดนัดคนละเรื่องกับการบอกเลิกสัญญาซึ่งจะต้องทำตาม มาตรา 387 แม้แต่ตาม มาตรา 204 ที่โจทก์อ้างมาศาลฎีกาเห็นว่าคดีนี้เมื่อพิจารณาใจความในสัญญาโดยตลอดแล้วจะเห็นได้ว่าก่อนที่จำเลยจะส่งไม้ลงเรือนั้นย่อมเป็นหน้าที่โจทก์จะต้องไปทำการวัดและตรวจไม้และกำหนดตราเครื่องหมายเสียก่อนรวมตลอดทั้งแจ้งให้จำเลยทราบด้วยว่าจะต้องส่งไปบรรทุกเรือลำใดในคดีนี้โจทก์ไม่สามารถพิสูจน์ว่าโจทก์ได้ปฏิบัติหน้าที่ของโจทก์ครบถ้วนแล้วและจำเลยเป็นฝ่ายผิดสัญญา ตรงกันข้ามตามเอกสารที่ปรากฏในสำนวนกลับแสดงชัดว่าจำเลยได้เตรียมเลื่อยไม้ไว้ตามสัญญาแล้ว แต่ฝ่ายโจทก์ไม่ส่งคนไปวัดไม้ตามสัญญาจนจำเลยใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาและริบเงินมัดจำที่วางไว้แล้วโจทก์ยังได้มีหนังสือหมาย ล.10ขอให้จำเลยเห็นใจและผ่อนผันให้โจทก์ได้ยืดอายุสัญญาต่อไปอีกจึงแสดงให้เห็นว่าโจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาเอง จำเลยจึงไม่ชำระหนี้เป็นพฤติการณ์ที่จำเลยไม่ต้องรับผิดชอบ หาตกเป็นผู้ผิดนัดไม่
พิพากษายืน
