แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้อาศัยซึ่งชนะคดีผู้ให้อาศัยย่อมได้รับสิทธิตามคำพิพากษาโดยไม่จำเป็นต้องขอให้ศาลบังคับเสมอไป และใช้ยันคู่กรณีได้ โดยไม่จำเป็นต้องจดทะเบียนสิทธินั้น จำเลยมีสิทธิอาศัยใช้ลานนวดข้าวในที่ดินของโจทก์ เพียงแต่จำเลยขุดหลุม ปิดประตูและรื้อรั้วดังนี้ เป็นการใช้สิทธิอาศัยเกินขอบเขตต์ไปบ้างเล็กน้อยยังไม่เป็นปฏิปักษ์แก่กรรมสิทธิในที่ดินของโจทก์อันเป็นเหตุให้ระงับตัดสิทธิอาศัยของจำเลยได้โจทก์รับตามรายงานพิจารณาว่าจะเป็นผู้นำสืบก่อนแล้วจะมาโต้แย้งหน้าที่นำสืบในภายหลังไม่ได้ โจทก์ฟ้องว่าจำเลยผู้อาศัยใช้สิทธิเกินขอบเขตต์ จำเลยให้การปฏิเสธดังนี้ เป็นหน้าที่โจทก์ต้องนำสืบก่อน.
ย่อยาว
คดีได้ความว่า โจทก์จำเลยมีที่ดินอยู่ติดต่อกัน และจำเลยมีสิทธิอาศัยใช้ลานนวดข้าวในที่ดินของโจทก์ ต่อมาจำเลยขุดหลุมทำรั้วในที่ ๆ อาศัย ทั้งปิดประตูรั้วที่โจทก์ทำไว้ แล้วรื้อรั้วทำเป็นประตูขึ้นใหม่ และนำฟางข้าวไปกองในที่อาศัยโดยโจทก์ไม่อนุญาต โจทก์จึงฟ้องขอให้ห้ามมิให้จำเลยเกี่ยวข้อง และให้ทำรั้วกับที่ดินคืนสภาพเดิม พร้อมทั้งเรียกค่าเสียหาย
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชนะคดี แต่ให้จำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ ๑ บาท
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน แต่ให้จำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ ๔ บาท และให้จำเลยทำรั้วให้คงสภาพเดิม
ศาลฎีกาได้วินิจฉัยฉะเพาะในฎีกาปัญหาข้อกฎหมายของโจทก์โดยลำดังคือ
๑. ข้อที่โจทก์ว่า ศาลชั้นต้นให้โจทก์สืบก่อนไม่ชอบ และเมื่อจำเลยไม่นำสืบก่อน ศาลไม่ควรฟังพะยานจำเลยเสียทีเดียวนั้นเห็นว่า รับฟังไม่ได้ เพราะโจทก์ได้ตกลงรับรองไว้ในรายงานพิจารณาแล้วว่า ตนจะเป็นฝ่ายนำสืบก่อน
๒. โจทก์ว่า สิทธิอาศัยของจำเลยอันได้มาโดยคำพิพากษาในคดีก่อนนั้น จำเลยยังไม่ได้ขอให้บังคับ และจดทะเบียนสิทธิ จำเลยจึงยังไม่มีอำนาจเข้าไปทำการอันใดในที่ดินนั้นได้ ศาลฎีกาเห็นว่าคำพิพากษาของศาลที่ให้บุคคลมีสิทธิใด ๆ ก็ย่อมได้สิทธินั้น โดยไม่จำเป็นต้องขอให้ศาลบังคับ ส่วนการจดทะเบียนสิทธินั้น ก็เพื่อใช้ยันบุคคลภายนอก โจทก์ซึ่งเป็นคู่ความในคดีเรื่องก่อนหาอาจยกขึ้นใช้ยันจำเลยได้ไม่
๓. โจทก์ว่า เมื่อศาลชี้ขาดว่า จำเลยละเมิดสิทธิ และใช้สิทธิโดยไม่สุจริตแก่ที่ดินของโจทก์ จึงขอห้ามจำเลยดังนี้ เห็นว่าจำเลยได้ใช้สิทธิแห่งการอาศัยเกินขอบเขตต์ไปบ้างเล็กน้อย การกระทำของจำเลยยังไม่เป็นปฏิปักษ์แก่กรรมสิทธิของโจทก์แต่อย่างใด โจทก์จึงไม่มีสิทธิขอให้ศาลระงับตัดสิทธิของจำเลย
