แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
นิวแซนซ์ เท่าแกลบจากของโรงสีเข้า ร่างกายเดือดร้อนแต่ ไม่มีเสียหาย
ย่อยาว
วัยยาวัจกรวัดท้ายน้ำกับพวกราษฎรโจทย์ฟ้องว่าจำเลยทำผิดสัญญาเช่าที่ธรณีสงฆ์ตั้งโรงสีคือไม่ก่อเขื่อนแลส่งค่าเช่า แลเท่าแกลบออกจากโรงสีของจำเลยไปตกในวัดแลที่ดินบ้านเรือนของโจทย์เปนความเดือดร้อน
ศาลมณฑลนครศรีธรรมราชพิพากษาให้จำเลย ใช้ค่าเช่าที่ค้างแต่ไม่ให้เลิกสัญญา ส่วนเท่าแกลบที่ทำความเดือดร้อนแก่พวกโจทย์นั้นให้บังคับจำเลยใช้ค่าเสียหาย
ศาลอุทธรณ์ข้าหลวงพิเศษพิพากษาคดีส่วนวัดท้ายน้ำยืนตามศาลมณฑล ส่วนคดีเรื่องเท่าแกลบให้ยกฟ้องโจทย์เพราะได้ความว่าจำเลยตั้งโรงสีมาเกิน ๑๐ ปี แล้วเปนข้อแก้ตัวของจำเลยได้ โจทย์ฎีกา ศาลฎีกาวินิจฉัยว่าในคดีชนิดนี้ควรต้องพิจารณาตามเหตุผลเปนเรื่อง ๆ ไป เฉภาะเรื่องนี้มีข้อควรพิจารณาคือ ๑. ที่ศาลอุทธรณ์กล่าวว่าอายุความตามกฎหมายสยามอย่างนานก็เพียง ๑๐ ปี เมื่อจำเลยตั้งโรงสีมาเปนเวลา ๑๒ ปีแล้วเปนข้อแก้ตัวได้นั้น เห็นว่าเปนความจริงที่ตัวบทกฎหมายหาได้มีกำหนดอายุความประเภทใดเกินกว่า ๑๐ ปีไม่ แต่บทเหล่านั้นหาได้กำหนดถึงเรื่องนิวแซนซ์ไม่ แม้ว่าจะถือกำหนด ๑๐ ปี เปนเกณฑ์ก็ดีตามหลักกฎหมาย จำเลยจะยกข้อนี้ขึ้นแก้คดีไม่ได้ เมื่อปรากฎว่าระหว่างนั้นพวกโจทย์ไม่ได้อยู่ในฐานะที่จะฟ้องฤาป้องกันได้ โจทย์หลายคนพึ่งมาอยู่ไม่ถึง ๑๐ ปีก่อนนั้นจึงยังไม่ได้อยู่ในฐานะที่จะฟ้องร้อง ๒. โจทย์เดือดร้อนจริงแต่เดือดร้อนในส่วนร่างกายเท่านั้น โจทย์ไม่ได้รับความเสียหายในส่วนทรัพย์ที่เปนชิ้นเปนอันไม่ใช่หยุมหยิม บริเวณเกิดเหตุมีโรงสีถึง ๔ โรงพอสันนิษฐานได้ว่าเปนทำเลการค้าขายในประเภทสำคัญสำหรับประเทศการใช้แกลบเปนเชื้อเพลิงในการสีเข้าได้ใช้กันมาในประเทศนี้เปนธรรมดาไม่ปรากฎว่าจำเลยขาดความระวังอย่างใด ตามเหตุผลในเรื่องนี้ ศาลฎีกาเห็นว่ายังไม่ควรยกเอาความรำคาญเพียงในส่วนร่างกายโจทย์ขึ้นเปนเหตุขัดขวางการทำโรงสีเข้าอันเปนการค้าขายในสินค้าที่สำคัญสำหรับประเทศ จึงพิพากษายืนตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ข้าหลวงพิเศษ ให้ยกฎีกาของโจทย์เสีย
