แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
จำเลยส่งชนวนลูกระเบิดแก่โจทก์เกินกำหนดสัญญาไป 308 วันเพราะรัฐบาลระงับการส่งออกของบริษัทผู้ผลิต เนื่องจากสถานการณ์ สู้ รบระหว่างจีนกับเวียตนาม และการส่งออกต้องผ่านประเทศเยอรมันตะวันตกทั้งต้องให้สถานทูตไทยในกรุงเวียนนารับรองอีกว่าเป็นชนวนลูกระเบิดที่จะส่งถึงโจทก์ ดังนี้ จำเลยและบริษัทผู้ผลิตไม่อาจป้องกันได้ และไม่อาจคาดหมายว่าจะเกิดขึ้น จึงเป็นเหตุสุดวิสัยอันเป็นพฤติการณ์ซึ่งจำเลยไม่ต้องรับผิดชอบ.
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 ผิดสัญญาซื้อขายชนวนลูกระเบิดขว้างซึ่งทำในประเทศออสเตรเลีย ขอให้ชำระค่าปรับเป็นเงิน682,799.66 บาท และค่าปรับจากจำเลยที่ 2 ในฐานะผู้ค้ำประกันอีกเป็นเงิน 55,422.05 บาท พร้อมดอกเบี้ยแก่โจทก์
จำเลยที่ 1 ให้การและฟ้องแย้งว่า จำเลยที่ 1 ไม่ผิดสัญญาการส่งมอบล่าช้าเพราะเหตุสุดวิสัย ให้โจทก์ชำระราคาที่ค้างชำระ682,799.66 บาท พร้อมดอกเบี้ยแก่จำเลยที่ 1
จำเลยที่ 2 ให้การว่า หากมีคำพิพากษาถึงที่สุดว่าจำเลยที่ 1ผิดสัญญา จำเลยที่ 2 ยอมชดใช้ส่วนที่ต้องรับผิดให้โจทก์ทันที
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์ ให้โจทก์ชำระเงิน 682,799.66 บาทพร้อมดอกเบี้ยแก่จำเลยที่ 1
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงตามคู่ความนำสืบกันฟังได้ว่าโจทก์และจำเลยที่ 1 ได้ทำสัญญาซื้อขายชนวนลูกระเบิดขว้างสองชนิดซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ของบริษัท อาร์มาดูเรนเกเสลล์ชาฟท์ เอ็ม.บี.เอช.ประเทศออสเตรีย รวมเป็นเงิน 1,108,441 บาท ตามสัญญาซื้อขายลงวันที่ 18 กันยายน 2521 เอกสารหมาย จ.16 จำเลยที่ 1 ผู้ขายสัญญาจะส่งมอบชนวนลูกระเบิดทั้งสองชนิดภายในกำหนด 180 วันซึ่งครบกำหนดในวันที่ 16 มีนาคม 2522 ถ้าส่งเกินกำหนดจะถูกปรับร้อยละ 0.2 ต่อวันจำเลยที่ 2 เป็นผู้ค้ำประกันการปฏิบัติตามสัญญาของจำเลยที่ 1 ในวงเงิน 55,422.05 บาท ต่อมาจำเลยที่ 1 ส่งมอบสินค้าให้แก่จำเลยเลยกำหนดเวลา 308 วัน คิดเป็นค่าปรับตามสัญญาเป็นเงิน682,799.66 บาท ซึ่งโจทก์ได้หักเงินค่าปรับไว้จากราคาสินค้าแล้วคงมีปัญหาตามฎีกาของโจทก์ว่า การที่จำเลยที่ 1…ส่งชนวนลูกระเบิดตามที่ตกลงซื้อขายแก่โจทก์เกินกำหนดสัญญาไป 308 วัน เป็นเหตุสุดวิสัยซึ่งเป็นพฤติการณ์ที่จำเลยที่ 1 จะต้องรับผิดชอบหรือไม่เห็นว่า จำเลยมีเอกสารหมาย ล.10 ซึ่งเป็นสำเนาภาพถ่ายจากเอกสารหมาย จ.10 เป็นพยานแสดงถึงเหตุขัดข้องในการส่งออกชนวนลูกระเบิดของบริษัทผู้ผลิตว่า ความล่าช้าเกิดจากทางกรมมหาดไทยออสเตรียระงับเรื่องไว้เนื่องจากเป็นนโยบายของประเทศในสถานการณ์การสู้รบระหว่างจีนและเวียตนาม และการส่งชนวนลูกระเบิดดังกล่าวผ่านประเทศเยอรมันตะวันตกจะต้องได้รับอนุญาตจากกระทรวงพาณิชย์ประเทศเยอรมันตะวันตก และจะต้องให้ทางสถานทูตไทยในกรุงเวียนนารับรองว่าชนวนลูกระเบิดเหล่านี้จะส่งมาถึงจุดหมายคือกรมตำรวจรวมเวลาที่เสียไปตั้งแต่บริษัทผู้ผลิตยื่นขออนุญาตส่งออกต่อรัฐบาลออสเตรียจนได้รับอนุญาตส่งผ่านจากเยอรมันตะวันตกและขนลงเรือเป็นเวลารวม 332 วัน นอกจากนี้จำเลยมีหนังสือโต้ตอบเอกสารหมาย ล.3,ล.4, ล.5 และ ล.6 ประกอบเป็นหลักฐานเกี่ยวกับเรื่องราวที่บริษัทผู้ผลิตส่งให้เอกอัครราชทูตไทยประจำออสเตรียรับรองว่ากรมตำรวจสั่งซื้ออาวุธรายนี้และจะไม่ส่งออกไปนอกประเทศ และสถานทูตไทยได้ทำหนังสือถึงกระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงการต่างประเทศได้มีหนังสือถึงกรมตำรวจแล้วกรมตำรวจได้ทำหนังสือรับรองให้ไปจากเอกสารต่าง ๆ ดังกล่าวเป็นหลักฐานให้เชื่อได้ว่า เหตุที่จำเลยที่ส่งชนวนลูกระเบิดแก่โจทก์ล่าช้าเกินกำหนดสัญญาไปเป็นเพราะรัฐบาลออสเตรียได้ระงับเรื่องราวที่บริษัทผู้ผลิตขอใบอนุญาตส่งออกไว้เนื่องจากสถานการณ์สู้รบระหว่างจีนกับเวียตนาม และเมื่อได้รับอนุญาตให้ส่งออกแล้วต้องส่งผ่านประเทศเยอรมันตะวันตก รัฐบาลเยอรมันตะวันตกก็ให้สถานทูตไทยในกรุงเวียนนาประเทศออสเตรียรับรองอีกว่าชนวนลูกระเบิดเหล่านี้จะส่งถึงโจทก์ ทำให้ต้องเสียเวลาไปเกี่ยวกับเหตุการณ์นี้ถึง 332 วันจริง ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่จำเลยที่ 1 และบริษัทผู้ผลิตไม่อาจป้องกันได้ และไม่อาจคาดหมายว่าจะเกิดขึ้น ทั้งจำเลยที่ 1 ไม่อาจจะส่งมอบชนวนลูกระเบิดดังกล่าวที่มีแหล่งผลิตจากที่อื่นอันผิดไปจากข้อตกลงในสัญญาได้ จึงถือได้ว่าการที่จำเลยที่ 1 ส่งชนวนลูกระเบิดให้แก่โจทก์ล่าช้าเกินกำหนดเวลาตามสัญญาเป็นเหตุสุดวิสัยอันเป็นพฤติการณ์ซึ่งจำเลยที่ 1 ไม่ต้องรับผิดชอบ จำเลยที่ 1 ส่งมอบชนวนลูกระเบิดให้โจทก์เกินกำหนดสัญญาไป 308 วัน แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอันเป็นเหตุให้จำเลยที่ 1ไม่สามารถปฏิบัติการชำระหนี้ได้เป็นระยะเวลาถึง 332 วัน ฉะนั้นการที่จำเลยที่ 1 ส่งมอบชนวนลูกระเบิดให้แก่โจทก์เกินกำหนดสัญญาไปดังกล่าว จึงไม่อาจถือได้ว่าจำเลยที่ 1 ผิดนัดอันเป็นเหตุให้โจทก์จะใช้สิทธิปรับจำเลยตามสัญญา”
พิพากษายืน.
