แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การสมรสเป็นสิทธิเฉพาะตัวโดยความสมัครใจยินยอมของชายและหญิงทั้งสองฝ่าย ในอันที่จะทำการสมรสกันภายใต้เงื่อนไขของกฎหมายว่าด้วยการนั้น ไม่มีบทกฎหมายใดสนับสนุนให้อำนาจศาลที่จะบังคับให้มีการสมรส ศาลจึงไม่อาจพิพากษาให้โจทก์จำเลยกลับคืน สู่ฐานะเป็นสามีภรรยากันตามข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความระหว่างโจทก์จำเลยอันมิชอบด้วยกฎหมายได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์จำเลยเป็นสามีภรรยาโดยชอบด้วยกฎหมาย ต่อมาจำเลยได้กระทำการอันเป็นการปฏิปักษ์ต่อการเป็นสามีภรรยาต่อโจทก์อย่างร้ายแรงและหมิ่นประมาทโจทก์ ขอให้พิพากษาให้โจทก์จำเลยหย่าขาดจากการเป็นสามีภรรยากัน
จำเลยให้การว่า จำเลยไม่เคยทำร้ายหรือหมิ่นประมาทโจทก์ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้โจทก์จำเลยหย่าขาดจากการเป็นสามีภรรยากัน
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ระหว่างการพิจารณาของศาลฎีกา โจทก์จำเลยยื่นคำร้องร่วมกันว่า โจทก์จำเลยไม่ติดใจดำเนินคดีต่อกัน มีความประสงค์จะคืนดีกลับไปอยู่กินฉันสามีภรรยากันต่อไป ขอให้ศาลพิพากษาให้โจทก์และจำเลยกลับคืนสู่ฐานะเป็นสามีภรรยากันอย่างเดิม ตามข้อตกลงตามสัญญาประนีประนอมยอมความ เพื่อจะนำไปแสดงต่อเจ้าหน้าที่เขตพระโขนงในอันที่จะเพิกถอนการจดทะเบียนหย่าต่อไป
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ตามคำร้องและสัญญาประนีประนอมยอมความของโจทก์จำเลยดังกล่าว เป็นการแสดงชัดอยู่ในตัวว่า โจทก์จำเลยได้ทำการจดทะเบียนหย่าขาดจากการเป็นสามีภริยาโดยสมบูรณ์แล้ว การสมรสระหว่างโจทก์และจำเลยเป็นอันสิ้นสุดลงนับแต่วันที่ได้มีการจดทะเบียนหย่าเป็นต้นมา เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้ว่า ระหว่างการพิจารณาคดีของศาลฎีกา โจทก์จำเลยได้ขาดจากการสมรสด้วยเจตนาหย่าโดยสมบูรณ์แล้ว การพิจารณาฎีกาของจำเลยในปัญหาเรื่องการหย่าย่อมไร้ประโยชน์ต่อการวินิจฉัยของศาลฎีกาต่อไป
อนึ่ง ตามคำร้องและสัญญาประนีประนอมยอมความของโจทก์จำเลยที่ขอให้ศาลฎีกาพิพากษาตามยอม ซึ่งโจทก์ขอถอนคำฟ้องนั้น เห็นว่าโจทก์ไม่อาจจะขอถอนฟ้องหลังจากศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาไปแล้วได้ แต่เมื่อพิจารณาเจตนารมณ์ของโจทก์และจำเลยตามคำร้องนี้แล้วพอจะเข้าใจได้ว่า โจทก์จำเลยมีความประสงค์เพียงเพื่อจะนำเอาคำพิพากษาของศาลฎีกาไปแสดงต่อเจ้าหน้าที่เพื่อเพิกถอนการจดทะเบียนหย่า แล้วมีการจดทะเบียนสมรสกันไม่ ศาลฎีกาเห็นว่า การสมรสเป็นสิทธิเฉพาะตัวโดยความสมัครใจเจตนาของชายและหญิงทั้งสองฝ่าย ในอันที่จะทำการสมรสภายใต้เงื่อนไขของกฎหมายว่าด้วยการนั้น ไม่มีกฎหมายใดสนับสนุนให้อำนาจศาลที่จะบังคับให้มีการสมรส จึงไม่อาจจะพิพากษาตามข้อตกลงสัญญาประนีประนอมยอมความอันไม่ชอบด้วยกฎหมายนี้ได้”
ให้จำหน่ายคดีจากสารบบความของศาลฎีกา ให้คืนค่าขึ้นศาลชั้นฎีกาทั้งหมดแก่จำเลย กับให้ยกคำร้องของโจทก์จำเลยฉบับลงวันที่ 26 มิถุนายน 2525 ว่าคำร้องให้เป็นพับ
