แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ศาลชั้นต้นกำหนดประเด็นข้อพิพาทไว้ว่า โจทก์มีสิทธิเรียกร้องให้จำเลยคืนเครื่องสังคโลกได้หรือไม่ เพียงใด เมื่อจำเลยนำสืบโต้แย้งตามคำให้การว่าจำเลยมีสิทธิยึดเงินที่จะต้องชำระแก่โจทก์ไว้จนกว่าโจทก์จะชำระเงินค่าพระพุทธรูปและรูปปั้นยักษ์สังคโลกจำนวน 300,000 บาท ที่ค้างจำเลยเสียก่อน ซึ่งเป็นลักษณะที่จะหักกลบลบหนี้ ศาลจึงมีอำนาจวินิจฉัยว่าจำเลยจะมีสิทธิหักกลบลบหนี้ได้หรือไม่ ไม่เป็นการนอกประเด็น
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยรับมอบเครื่องถ้วยสังคโลกไปจากโจทก์รวม30 ชิ้น รวมราคาทั้งสิ้น 250,000 บาท เพื่อนำไปขาย โดยจำเลยตกลงว่าถ้าขายได้เกินกว่าราคาที่ตกลงกันไว้ ให้ส่วนที่ขายได้เกินตกเป็นของจำเลย และจำเลยจะนำเงินที่ขายเครื่องถ้วยสังคโลกได้ทั้งหมดไปชำระให้โจทก์ทันทีที่ขายได้ ถ้าขายไม่ได้ก็จะคืนเครื่องถ้วยสังคโลกทั้งหมดให้ หลังจากนั้นจำเลยไม่นำเงินมาชำระให้โจทก์ โจทก์ทวงถามแล้ว จำเลยอ้างว่ายังขายเครื่องถ้วยสังคโลกไม่ได้ ขอให้บังคับจำเลยคืนเครื่องถ้วยสังคโลกจำนวน 30 ชิ้นให้โจทก์ หากไม่สามารถคืนได้ก็ให้จำเลยใช้ราคาเครื่องถ้วยสังคโลกเป็นเงิน 266,400 บาท และให้จำเลยเสียดอกเบี้ยจากต้นเงิน 250,000บาท ในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่ง นับแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเงินเสร็จแก่โจทก์ จำเลยให้การว่า จำเลยเคยรับเครื่องถ้วยสังคโลกของโจทก์ไปขายหลายครั้งและหลายอย่าง มีทั้งที่ชำระราคาแล้วและที่ยังไม่ได้ชำระราคา เครื่องถ้วยสังคโลกที่โจทก์ฟ้องเป็นของมีตำหนิเพราะแตกร้าวแล้วนำกาวมาติด โจทก์ตกลงให้จำเลยนำไปขายในราคา 70,000บาท ไม่ใช่ราคา 250,000 บาท แต่จำเลยต้องยึดเงิน 70,000 บาทไว้เพื่อหักกลบลบหนี้ที่โจทก์เป็นหนี้จำเลยจำนวน 300,000 บาทและถูกจำเลยฟ้องที่ศาลจังหวัดพิษณุโลกเป็นคดีแพ่งหมายเลขดำที่3/2528 คดียังไม่เสร็จสิ้น ขอให้ยกฟ้อง ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยคืนเครื่องถ้วยสังคโลกจำนวน 30 ชิ้นให้โจทก์ หากไม่สามารถคืนได้ก็ให้จำเลยใช้ราคาเป็นจำนวนเงิน 250,000 บาท และให้จำเลยเสียดอกเบี้ยจากต้นเงินดังกล่าวนับตั้งแต่วันที่ 7 ตุลาคม 2527 ซึ่งเป็นวันผิดนัดเป็นต้นไปจนกว่าจำเลยจะคืนเครื่องถ้วยสังคโลกจำนวนดังกล่าวหรือใช้ราคาเสร็จแก่โจทก์ จำเลยอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนจำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ฟังได้ว่าเครื่องสังคโลกที่จำเลยรับไปจากโจทก์มีราคา 250,000 บาท จำเลยฎีกาอีกข้อหนึ่งว่าศาลอุทธรณ์ไม่มีอำนาจที่จะวินิจฉัยเรื่องหักกลบลบหนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 344 เพราะคดีไม่มีประเด็นนั้น เห็นว่าคดีนี้ศาลชั้นต้นกำหนดประเด็นข้อพิพาทไว้ว่า โจทก์มีสิทธิเรียกร้องให้จำเลยคืนเครื่องสังคโลกได้หรือไม่ เพียงใด เมื่อจำเลยนำสืบโต้แย้งตามคำให้การว่าจำเลยมีสิทธิยึดเงินที่จะต้องชำระแก่โจทก์ไว้ก่อนจนกว่าโจทก์จะชำระเงินค่าพระพุทธรูปและรูปปั้นยักษ์สังคโลกจำนวน 300,000 บาท ที่ค้างจำเลยเสียก่อน ซึ่งเป็นลักษณะที่จะหักกลบลบหนี้ ศาลอุทธรณ์จึงมีอำนาจวินิจฉัยว่าจำเลยจะมีสิทธิหักกลบลบหนี้ได้หรือไม่ ไม่เป็นการนอกประเด็นดังที่จำเลยฎีกาศาลอุทธรณ์พิพากษาชอบแล้ว”
พิพากษายืน
