แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่ดิน – ไม่มีโฉนดเจ้าของร่วมที่รู้เห็นในการจำนองเท่านั้นจะต้องรับผิดชอบการที่จะสืบว่าเจ้าของร่วมบางคนรู้เห็นยินยอมด้วยเปนน่าที่ของโจทย์จะต้องสืบให้ประจักษ์แจ่มแจ้งปราศจากสงสัยตัวแทนรู้เหตุการณ์ กฎหมายสันนิษฐานว่าตัวการรู้ด้วยความรู้สึกของพยานบุคคล
เทียบฎีกา 307/121.609/121.569/67
ย่อยาว
ได้ความว่าพระยารณไชยกับจำเลยที่ ๑ ได้ทำสัญญาจำนองที่ดินซึ่งไม่มีโฉนดไว้กับโจทย์แลได้ไถ่ถอนไปแลได้จำนองใหม่เปนลำดับรวมเปน ๓ ครั้ง ๆ ที่ ๑ ที่ดินรายพิภาษกับที่ดินรายอื่นอีก ๕ แปลงเปนเงิน ๑๕๐๐ ชั่ง ครั้งที่ ๒ จำนองที่ดินอีกแปลงหนึ่งเปนเงิน ๔๐๐ ชั่ง ต่อมาพระยารณไชยกับจำเลยที่ ๑ ได้ทำสัญญาจำนองฉบับที่ ๓ ขึ้นโดยสับเปลี่ยนที่ดิน ผลที่สุดคงเหลือที่ดิน ๒ แปลงจำนองเปนเงิน ๓๒๐๐ ชั่งแลในที่ดิน ๒ แปลงนี้จำเลยที่ ๒ เปนเจ้าของร่วมอยู่ด้วย แต่จำเลยที่ ๒ ไม่ได้ลงชื่อในหนังสือสัญญาจำนอง แลไม่รู้เห็นในการจำนองรายนี้ โจทย์จึงฟ้องขอให้จำเลยไถ่ฤาให้ที่ดินเปนสิทธิแก่โจทย์ จำเลยที่ ๒ ฎีกาคัดค้านว่า ตนไม่ต้องรับผิดชอบในการจำนองนี้
ศาลฎีกาเห็นว่า ที่ดินที่ไม่มีโฉนดแผนที่ แลได้มีผู้ถือกรรมสิทธิ์ร่วมกันหลายคน คนหนึ่งซึ่งเปนเจ้าของได้เอาที่ดินทั้งหมดไปจำนองไว้โดยเจ้าของอื่นไม่รู้เห็น แลไม่ได้ลงชื่อในสัญญาจำนองด้วยนั้น ผู้ที่ไม่ได้รู้เห็นไม่ต้องรับผิดชอบ
การที่จะให้บุคคลผู้ที่ไม่ได้เปนคู่สัญญาต้องรับผิดชอบตามสัญญาจำนองด้วยแล้ว จะต้องสืบให้เห็นชัดว่าฝ่ายนั้นรู้เห็นแลยินยอมแล้วจึงจะต้องด้วยบทตัดสำนวนมิให้ปฏิเสธความรับผิดชอบได้
การที่พระยารณไชยสับเปลี่ยนถอนเอาที่ดินอื่น ๆ ซึ่งจำนองไว้ในสัญญาฉบับที่ ๑ แล้วกลับทำสัญญาฉบับที่ ๒ ซึ่งกระทำให้ที่ดินของจำเลยที่ ๒ ต้องรับผิดชอบมากขึ้นนั้น พอที่จะปลดความรับผิดชอบของจำเลยที่ ๒ ในสัญญาต่อไปได้
อีกประการหนึ่ง ตัวแทนก็ได้รู้แล้วว่าจำเลยที่ ๒ เปนเจ้าของที่ดินรายนี้ด้วยแต่หาได้เรียกร้องให้เข้าทำสัญญาอย่างหนึ่งอย่างใดทั้งจำเลยที่ ๒ ก็ไม่ได้อยู่ในขณะที่ทำสัญญาด้วยเช่นนี้ ตัวการจะคัดค้านขึ้นว่าตนไม่รู้ไม่ได้ ต้องสันนิษฐานว่า ตัวการย่อมต้องรู้เหตุการณ์ดีเท่าตัวแทน
พยานบุคคลซึ่งฝ่ายใดนำมาสืบนั้น เพียงแต่เท่าที่พยานรู้สึกนั้นจะฟังเปนหลักฐานแห่งความจริงประกอบคดีไม่ได้
การทำสัญญาฤาเอกสารใด ๆ ก็ดี ถ้าอีกฝ่ายไม่ได้ลงชื่อได้รู้เห็นยินยอมแล้วในเอกสารฉบับก่อน ภายหลังมาทำสัญญาใหม่ลบล้างสัญญาเดิมโดยที่ฝ่ายที่ยินยอมไม่รู้เห็นนั้น จะถือว่าเขายินยอมตลอดไปไม่ได้
ศาลฎีกาจึงตัดสินกลับว่า จำเลยที่ ๒ ไม่ต้องรับผิดชอบ
