แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
อุหลุมหลานฟ้องปู่ไม่ได้ มฤดกเมื่อตัดสินแบ่งแล้ว ศาลมีอำนาจจะมอบทรัพย์ให้แก่ผู้ปกครองเด็ก
ย่อยาว
ข้อเท็จจริงได้ความว่าจำเลยได้สลักหลังโฉนดยกที่ให้แก่นายอิ้วบุตร์ชายจำเลยเปนเจ้าของร่วมกันกับจำเลย นายอิ้วตาย โจทก์จำเลยยังปกครองร่วมกันอยู่ตลอดมาโจทก์จึงฟ้องขอให้ศาลแบ่งที่ดินให้โจทก์ครึ่งหนึ่ง
จำเลยตัดฟ้องว่าโจทก์ปกครองบุตร์เข้าเปน โจทก์ฟ้อง จำเลยผู้เปนปู่เช่นนี้ไม่ได้เปนอุหลุม
ศาลจังหวัดฉะเชิงเทราแลศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า โจทก์ จำเลยปกครองรวมกันอยู่ เพราะฉะนั้น จำเลยควรได้รับมฤดกภาคบิดาในที่ดินส่วนของนายอิ้ว จึงตัดสินให้เอาที่มาประมูลราคาถ้าประมูลกันไม่ตกลงให้ขายทอดตลาดได้เงินเท่าใด แบ่งออกเปน ๒ ส่วนตามที่มีชื่อในโฉนด ให้แก่นายอิ้ว ๑ ส่วน แลให้แบ่งส่วนของนายอิ้วเปน ๓ ภาค ให้แก่จำเลยผู้เปนบิดาภาค ๑ ให้แก่บุตร์ ๘ คนภาค ๑ ให้แก่นางเอี่ยมผู้เปนภรรยาภาค ๑ แต่ภาคของบุตร์ ๘ คนนั้นให้ จำเลยรักษาไว้ไปก่อนเพราะหลานจะฟ้องปู่ไม่ได้เปนอุหลุม
โจทก์ฎีกาเปนข้อกฎหมายว่า ( ๑ ) นายอิ้วตายเกิน ๑ ปีแล้ว จำเลยจะขอแบ่งไม่ได้ตามประมวลแพ่งแลพาณิชย์มาตรา ๑๖๓ – ๑๘๗ – ๑๙๑ ( ๒ ) กฎหมายอุหลุมใช้ได้แก่บุคคลที่บันลุนิติภาวะแล้ว
ศาลฎีกาเห็นว่าปัญหาข้อ ๑ ไม่ต้องวินิจฉัยเพราะผูกคดีได้เกิดขึ้นก่อนใช้ ประมวลแพ่งศาลล่างทั้ง ๒ ชี้ขาดในข้อ กฎหมายว่าโจทก์ จำเลยได้ปกครองมาด้วยกันเกิน ๑ มี จำเลยมีสิทธิได้รับมฤดก ผู้ตายส่วนปัญหาข้อ ๒ นั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ศาลล่างทั้ง ๒ ที่บังคับให้ส่วนของเด็กคงอยู่แก่จำเลย เพราะว่าเมื่อศาลตัดสินให้แบ่งมฤดกแก่ผู้ควรได้แล้ว ศาลก็มีอำนาจที่จะมอบส่วนมฤดกของเด็กให้แก่ผู้ปกครองเด็กไป ศาลฎีกาจึงตัดสินให้มอบส่วนของเด็กให้แก่โจทก์ผู้เปนมารดา
