แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ตามคำขอของ ส. ที่ขอให้ธนาคารเจ้าหนี้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกัน 20 ฉบับ มีข้อความเช่นเดียวกันว่า ธนาคารเจ้าหนี้ได้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันไว้ต่อบุคคลภายนอกเพื่อเป็นประกันหนี้ของ ส. กำหนดเวลาค้ำประกัน 1 ปี ตั้งแต่วันออกหนังสือสัญญาค้ำประกันแต่ละฉบับเป็นต้นไป และปรากฏว่ามีหนังสือสัญญาค้ำประกัน 2 ฉบับ รวม 800,000 บาท เท่านั้นที่มีการเวนคืนหนังสือค้ำประกันแล้ว ส่วนหนังสือสัญญาค้ำประกันอีก 18 ฉบับ รวม 13,444,800 บาท ไม่ได้มีการยกเลิกสัญญาหรือเวนคืนหนังสือสัญญาค้ำประกัน ธนาคารเจ้าหนี้จึงยังคงผูกพันต้องรับผิดตามหนังสือสัญญาค้ำประกันจำนวน 18 ฉบับ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 680 วรรคหนึ่ง แม้เจ้าหนี้ยังมิได้ใช้สิทธิเรียกร้องให้ธนาคารเจ้าหนี้ชำระหนี้แทน ส. ทั้งลูกหนี้ที่ 2 ได้ตกลงทำสัญญาไว้กับธนาคารเจ้าหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันว่า หากธนาคารเจ้าหนี้ได้ชำระหนี้แทน ส. ไป ลูกหนี้ที่ 2 ยินยอมชำระหนี้ให้แก่ธนาคารเจ้าหนี้ภายในวงเงินไม่เกิน 15,000,000 บาท ดังนี้ แม้หนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันที่ลูกหนี้ที่ 2 ทำไว้กับธนาคารเจ้าหนี้จะเป็นหนี้ที่มีเงื่อนไข แต่มูลหนี้เกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้ที่ 2 เด็ดขาด ธนาคารเจ้าหนี้จึงมีสิทธินำหนี้ดังกล่าวมายื่นขอรับชำระหนี้ได้ตาม พ.ร.บ.ล้มละลาย พ.ศ.2543 มาตรา 94
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของจำเลย (ลูกหนี้) ที่ 2 เด็ดขาดเมื่อวันที่ 27 มกราคม 2543
เจ้าหนี้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันและคำขอให้เจ้าหนี้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันการชำระหนี้จำนวน 14,244,800 บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ 2
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์นัดตรวจคำขอรับชำระหนี้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 104 แล้ว ไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้รายนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วเห็นว่า ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันที่เจ้าหนี้จะชำระหนี้แก่บุคคลภายนอกแทนบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด สิ้นสุดระยะเวลาค้ำประกันที่เจ้าหนี้จะต้องร่วมรับผิดก่อนที่ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้ที่ 2 เด็ดขาด และไม่ปรากฏว่าเจ้าหนี้ชำระหนี้แก่บุคคลภายนอกแทนบริษัทดังกล่าวหรือถูกเรียกร้องให้ต้องรับผิดจากบุคคลภายนอกที่เจ้าหนี้ต้องผูกพันชำระหนี้แทน จึงหามีสิทธิเรียกร้องให้บริษัทดังกล่าวชำระหนี้ให้แก่ตนตามมาตรา 693 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ลูกหนี้ที่ 2 ในฐานะผู้ค้ำประกันหนี้ของบริษัทดังกล่าวไม่ต้องรับผิดต่อเจ้าหนี้ตามมาตรา 680 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มูลหนี้ดังกล่าวจึงต้องห้ามมิให้ขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 94 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483
ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้ตามความเห็นของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
เจ้าหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์แผนกคดีล้มละลายพิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
เจ้าหนี้ฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีล้มละลายวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงตามที่ศาลอุทธรณ์รับฟังและคู่ความมิได้โต้แย้งเป็นอย่างอื่นฟังเป็นยุติว่าระหว่างวันที่ 14 มกราคม 2537 ถึงวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2539 บริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ได้ขอให้เจ้าหนี้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันบริษัทต่อบุคคลอื่นรวม 20 ฉบับ ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันและคำขอให้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกัน เอกสารหมาย จ.3 ถึง จ.37 รวมเป็นเงิน 14,244,800 บาท หากเจ้าหนี้ชำระหนี้ให้แก่บุคคลอื่นแทนบริษัท บริษัทจะชดใช้เงินให้แก่เจ้าหนี้ตามจำนวนที่ได้ชำระแทนพร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราสูงสุดของดอกเบี้ยผิดนัด โดยมีลูกหนี้ที่ 2 ค้ำประกันบริษัทดังกล่าวให้แก่เจ้าหนี้ ตกลงว่าหากเจ้าหนี้ชำระหนี้แทนบริษัทดังกล่าวตามหนังสือสัญญาค้ำประกันทั้งหมด ลูกหนี้ที่ 2 ยอมชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ภายในวงเงิน 15,000,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราสูงสุดของดอกเบี้ยผิดนัดที่ประกาศใช้ในขณะนั้นโดยยอมรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วม ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันเอกสารหมาย จ.2 แต่หนังสือสัญญาค้ำประกันเลขที่ 10/38/50116 จำนวนเงิน 300,000 บาท และเลขที่ 10/38/50117 จำนวนเงิน 500,000 บาท ตามเอกสารคำขอให้เจ้าหนี้ออกหนังสือค้ำประกันทั่วไปหมาย จ.5 และ จ.6 ผู้รับประโยชน์เวนคืนต้นฉบับหนังสือสัญญาค้ำประกันแล้ว ในชั้นสอบสวนคำขอรับชำระหนี้เจ้าหนี้จึงแถลงขอรับชำระหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกัน 18 ฉบับ เป็นเงิน 13,444,800 บาท โดยที่เจ้าหนี้ยังไม่ได้ชำระหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันดังกล่าว แต่เจ้าหนี้ขอรับชำระหนี้ในฐานะที่เจ้าหนี้เป็นผู้ค้ำประกันในความรับผิดที่เจ้าหนี้จะต้องชำระหนี้แก่บุคคลภายนอกหากบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ผิดนัด ปัญหาวินิจฉัยตามฎีกาของเจ้าหนี้ว่า เจ้าหนี้มีสิทธิขอรับชำระหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันเอกสารหมาย จ.2 จำนวนเงิน 13,444,800 บาท หรือไม่ เจ้าหนี้ฎีกาว่า เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกร้องให้บริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด และลูกหนี้ที่ 2 ในฐานะผู้ค้ำประกันและลูกหนี้ร่วมกับบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ชำระหนี้แก่เจ้าหนี้ได้ตามข้อตกลงในสัญญาคำขอให้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันและตามหนังสือสัญญาค้ำประกันที่ลูกหนี้ที่ 2 ทำไว้แก่เจ้าหนี้ แม้เจ้าหนี้จะยังไม่ได้ชำระหนี้แก่บุคคลภายนอกแทนบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด หรือถูกเรียกร้องให้ต้องรับผิดจากบุคคลภายนอกที่เจ้าหนี้ต้องผูกพันชำระหนี้แทนบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ก็ตาม เพราะมูลหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันเกิดขึ้นก่อนวันที่ลูกหนี้ที่ 2 ถูกพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดตามมาตรา 94 และเจ้าหนี้มีสิทธิขอรับชำระหนี้สำหรับจำนวนที่เจ้าหนี้อาจใช้สิทธิไล่เบี้ยในเวลาภายหน้าได้นั้น เห็นว่า ตามคำขอให้ธนาคารเจ้าหนี้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันและหนังสือสัญญาค้ำประกัน 20 ฉบับ เอกสารหมาย จ.3 ถึง จ.37 มีข้อความและเงื่อนไขเช่นเดียวกันว่า เจ้าหนี้ได้ออกหนังสือสัญญาค้ำประกันไว้ต่อบุคคลภายนอกซึ่งเป็นเจ้าหนี้ชั้นต้นเพื่อเป็นประกันหนี้ของบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ลูกหนี้ชั้นต้นกำหนดเวลาค้ำประกัน 1 ปี ตั้งแต่วันออกหนังสือสัญญาค้ำประกันแต่ละฉบับเป็นต้นไป หรือจนกว่าเจ้าหนี้ได้ชำระหนี้และปฏิบัติเงื่อนไขต่างๆ ครบถ้วนแล้ว และปรากฏข้อเท็จจริงว่ามีหนังสือสัญญาค้ำประกันเลขที่ 10/38/50116 และเลขที่ 10/38/50117 ตามเอกสารคำขอให้เจ้าหนี้ออกหนังสือค้ำประกันหมาย จ.5 และ จ.6 จำนวนเงินรวม 800,000 บาท เท่านั้นที่มีการเวนคืนหนังสือค้ำประกันแล้ว ส่วนหนังสือสัญญาค้ำประกันอีก 18 ฉบับ จำนวนเงินรวม 13,444,800 บาท ไม่ปรากฏว่าได้มีการยกเลิกสัญญาหรือบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ลูกหนี้ชั้นต้นได้เวนคืนหนังสือสัญญาค้ำประกันให้แก่เจ้าหนี้แล้วเจ้าหนี้จึงยังคงผูกพันต้องรับผิดตามหนังสือสัญญาค้ำประกันจำนวน 18 ฉบับ ดังกล่าวตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 680 วรรคหนึ่ง แม้เจ้าหนี้ชั้นต้นยังมิได้ใช้สิทธิเรียกร้องให้เจ้าหนี้ชำระหนี้แทนบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ลูกหนี้ชั้นต้น ก็ตาม ทั้งเมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2537 ลูกหนี้ที่ 2 ก็ได้ตกลงทำสัญญาไว้กับเจ้าหนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันเอกสารหมาย จ.2 ว่า หากเจ้าหนี้ได้ชำระหนี้แทนลูกหนี้ชั้นต้นไป ลูกหนี้ที่ 2 ยินยอมชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ภายในวงเงินไม่เกิน 15,000,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยในอัตราสูงสุดตามประกาศธนาคารโจทก์ โดยจะไม่เพิกถอนสัญญานี้จนกว่าเจ้าหนี้จะหมดภาระผูกพันตามหนังสือสัญญาค้ำประกันหรือเจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ครบถ้วนแล้ว ดังนี้ แม้หนี้ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันเอกสารหมาย จ.2 ที่ลูกหนี้ที่ 2 ทำไว้กับเจ้าหนี้จะเป็นหนี้ที่มีเงื่อนไขแต่มูลหนี้ตามสัญญาดังกล่าวล้วนเกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้ที่ 2 เด็ดขาด เจ้าหนี้จึงมีสิทธินำหนี้ที่มีเงื่อนไขดังกล่าวมายื่นขอรับชำระหนี้ได้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 94 ที่ศาลอุทธรณ์มีคำพิพากษายืนตามศาลล้มละลายกลางให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้จึงไม่ต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา ฎีกาของเจ้าหนี้ฟังขึ้น”
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้เจ้าหนี้มีสิทธิได้รับชำระหนี้จำนวนเงิน 13,444,800 บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ 2 ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 130 (7) โดยมีเงื่อนไขว่า เจ้าหนี้จะได้รับชำระหนี้ภายในวงเงินดังกล่าวก็ต่อเมื่อเจ้าหนี้ได้เข้าชำระหนี้แทนบริษัทสกายแอร์คาร์โก จำกัด ลูกหนี้ชั้นต้น ตามหนังสือสัญญาค้ำประกันจำนวน 18 ฉบับ แล้ว ส่วนจำนวนหนี้ที่ขอเกินมาให้ยกเสีย ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ
