แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
การนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นวัตถุประสงค์ของการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีล้มละลายอย่างหนึ่งที่ให้ศาลทำการไต่สวนตัวลูกหนี้เพื่อทราบถึงกิจการและทรัพย์สินของลูกหนี้ เหตุผลที่ทำให้ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว ตลอดจนความประพฤติของลูกหนี้ว่าได้กระทำหรือละเว้นกระทำการใดซึ่งเป็นความผิดตาม พ.ร.บ.ล้มละลายพ.ศ. 2483 หรือกฎหมายเกี่ยวกับการล้มละลายหรือเป็นข้อบกพร่องอันจะเป็นเหตุให้ศาลไม่ยอมปลดจากการล้มละลายโดยไม่มีเงื่อนไขการไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นคนละกรณีกับการสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดและพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายการไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยจึงไม่จำต้องกระทำก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย ทั้งไม่มีกฎหมายบังคับให้ศาลไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายเช่นการพิจารณาคำขอประนอมหนี้ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลว่าที่ประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรกลงมติให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายแล้ว การพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายนั้นพ.ร.บ.ล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 61 เป็นบทบังคับให้ศาลพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายทันทีเมื่อได้ดำเนินการตามขั้นตอนของมาตราดังกล่าวครบถ้วนแล้ว ดังนั้นการที่ต่อมาศาลชั้นต้นนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายก่อน แล้วนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยในภายหลังเพื่อความสะดวกตามที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอมา จึงหาได้เป็นการข้ามขั้นตอนไม่.
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์จำเลย(ลูกหนี้) ทั้งสามเด็ดขาดเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2531 ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีหนังสือรายงานศาล ลงวันที่ 8 กุมภาพันธ์2532 ขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลาย และนัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผย ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้นัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยก่อน ส่วนวันนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายจะได้กำหนดภายหลัง
ระหว่างไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผย ลูกหนี้ทั้งสามขอเลื่อนถึง 3 ครั้งติดต่อกัน นัดสุดท้ายเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์คัดค้านและขอให้ศาลออกหมายจับลูกหนี้ทั้งสาม ศาลชั้นต้นออกหมายจับลูกหนี้ทั้งสามตามรายงานกระบวนพิจารณาลงวันที่ 20 มิถุนายน 2532 ต่อมาวันที่ 7 กรกฎาคม 2532 เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยื่นคำแถลงขอให้ศาลพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อน แล้วจึงดำเนินการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยในภายหลัง ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้งดการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยไว้ก่อน และนัดฟังคำพิพากษาในวันที่ 15 สิงหาคม 2532
ลูกหนี้ทั้งสามยื่นคำร้องลงวันที่ 1 สิงหาคม 2532 ขอให้ศาลงดการอ่านคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายไว้ก่อนและขอให้นัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยต่อไป ครั้นถึงวันนัดศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 ไม่มีบทบัญญัติห้ามมิให้ศาลมีคำพิพากษาโดยที่ยังไม่มีการไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยก่อน ทั้งตามรายงานของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ ลงวันที่ 8กุมภาพันธ์ 2532 แจ้งว่าที่ประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรกลงมติให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลาย ตามมาตรา 61 จึงไม่มีเหตุให้งดการอ่านคำพิพากษาศาลชั้นต้นจึงอ่านคำพิพากษาในวันเดียวกัน ส่วนการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยนั้น มีคำสั่งว่า หากเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ประสงค์จะขอให้ศาลไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยก็ให้มีหนังสือเข้ามาในภายหลัง ตามรายงานกระบวนพิจารณา ลงวันที่ 15 สิงหาคม 2532
ลูกหนี้ทั้งสามอุทธรณ์คำสั่งและคำพิพากษา
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ลูกหนี้ที่ 3 ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “มีปัญหาที่จะต้องวินิจฉัยในชั้นนี้มีว่าการที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้นัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยก่อนและนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายในภายหลัง แต่ต่อมานัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อน และนัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยในภายหลังนั้นชอบหรือไม่ พิเคราะห์แล้วเห็นว่าการนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นวัตถุประสงค์ของการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีล้มละลายอย่างหนึ่งที่ให้ศาลทำการไต่สวนตัวลูกหนี้เพื่อทราบถึงกิจการและทรัพย์สินของลูกหนี้ เหตุผลที่ทำให้ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว ตลอดจนความประพฤติของลูกหนี้ว่าได้กระทำหรือละเว้นกระทำการใดซึ่งเป็นความผิดตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 หรือกฎหมายอื่น เกี่ยวกับการล้มละลาย หรือเป็นข้อบกพร่องอันจะเป็นเหตุให้ศาลไม่ยอมปลดจากล้มละลายโดยไม่มีเงื่อนไข การไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นคนละกรณีกับการสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดและพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายการไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยจึงไม่จำต้องกระทำก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย ทั้งไม่มีกฎหมายบังคับให้ศาลนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย เช่นการพิจารณาคำขอประนอมหนี้ คดีนี้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลว่า ที่ประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรกลงมติให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายแล้ว การพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายนั้น พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 61เป็นบทบังคับให้ศาลพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายทันที เมื่อได้ดำเนินการตามขั้นตอนของมาตราดังกล่าวครบถ้วนแล้ว ดังนั้นการที่ต่อมาศาลชั้นต้นนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อนแล้วนัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยในภายหลังเพื่อความสะดวกตามที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอมาจึงหาได้เป็นการข้ามขั้นตอนไม่ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อนไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยนั้น ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาของลูกหนี้ที่ 3 ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน.
