แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่ดินจำเลยตกอยู่ภายใต้ภารจำยอมเพียงให้เป็นทางคนเดินผ่าน ให้ล้อเกวียนโคกระบือผ่านเข้าออกสู่ทางสาธารณะ และหน้าน้ำใช้เรือพายผ่านเข้าออกเท่านั้น การที่โจทก์วางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอมนั้นเป็นการทำการเปลี่ยนแปลงในภารยทรัพย์ ทำให้เกิดภาระเพิ่มขึ้นแก่ภารยทรัพย์โจทก์จึงไม่มีสิทธิทำได้
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 เจ้าของที่ดินจะต้องยอมให้ผู้อื่นวางท่อน้ำ สายไฟฟ้า หรือสิ่งอื่นผ่านที่ดินของตนเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินติดต่อกันก็ตามแต่เจ้าของที่ดินจะต้องยอมก็ต่อเมื่อเจ้าของที่ดินได้รับค่าทดแทนตามสมควรแล้วด้วย เมื่อในคำฟ้องของโจทก์มิได้เสนอค่าทดแทนแก่จำเลย คดีจึงไม่มีประเด็นว่าโจทก์จะใช้สิทธิตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 ได้หรือไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องและแก้ฟ้องว่าที่ดินของจำเลยตกอยู่ภายใต้ภารจำยอม จำเลยกั้นรั้วให้ทางภารจำยอมซึ่งกว้าง 2 วา เหลือเพียง 3 ศอก และโจทก์วางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอมเข้าไปในที่ดินของโจทก์ซึ่งเป็นระยะทางที่ใกล้ที่สุด จำเลยขัดขวาง จึงขอให้จำเลยรื้อรั้วและห้ามจำเลยขัดขวางวางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอมไปยังที่ดินของโจทก์
จำเลยที่ 1 ให้การว่าทางกว้างเพียง 3 ศอก ใช้เป็นเพียงทางคนเดินผ่านการวางสายไฟฟ้าผ่าน ทำให้เกิดภาระเพิ่มขึ้นแก่ภารยทรัพย์ ขอให้ยกฟ้อง
จำเลยที่ 2 ให้การว่าไม่ใช่เจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดินที่โจทก์ฟ้อง ขอให้ยกฟ้อง
จำเลยที่ 3 ที่ 4 ให้การว่าทางภารจำยอมเป็นทางเดินผ่านกว้าง 3 ศอกและฟ้องแย้งว่าโจทก์เดินสายไฟฟ้าผ่านที่ดินของจำเลย เป็นการทำให้เกิดภาระเพิ่มขึ้นแก่ภารยทรัพย์ ขอให้โจทก์รื้อสายไฟฟ้าออกไป
โจทก์ให้การแก้ฟ้องแย้งว่าจำเป็นต้องวางสายไฟฟ้าผ่านเพราะเป็นทางที่ใกล้ที่สุด ขอให้ยกฟ้องแย้ง
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่าทางกว้าง 2 วา โจทก์มีสิทธิวางสายไฟฟ้าผ่านเหนือที่ดินของจำเลยผ่านทางภารจำยอมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 ไม่ใช่เป็นการเพิ่มภารยทรัพย์ดังจำเลยให้การและฟ้องแย้งแต่โจทก์ไม่ได้เสนอค่าทดแทนแก่จำเลยเป็นประเด็นให้ศาลวินิจฉัย และจะห้ามโจทก์ดังฟ้องแย้งของจำเลยก็ไม่ได้ พิพากษาว่าทางกว้าง 2 วา ให้จำเลยรื้อรั้วในทางภารจำยอมออกให้หมด คำขออื่นของโจทก์และฟ้องแย้งของจำเลยให้ยก
โจทก์อุทธรณ์ว่าโจทก์มีสิทธิและอำนาจวางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอม
จำเลยที่ 3 ที่ 4 อุทธรณ์ว่าทางภารจำยอมมีความกว้างเพียง 3 ศอก กับขอให้พิพากษาตามฟ้องแย้งของจำเลย
ศาลอุทธรณ์ฟังว่าทางภารจำยอมกว้าง 2 วา การที่โจทก์วางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอมซึ่งเป็นที่ดินของจำเลยเป็นการเปลี่ยนแปลงและเพิ่มภาระให้แก่ภารยทรัพย์ โจทก์วางสายไฟฟ้าผ่านที่พิพาทโดยไม่มีสิทธิ และคดีไม่มีประเด็นเรื่องค่าทดแทนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลชั้นต้นว่าให้โจทก์รื้อสายไฟฟ้าผ่านที่ดินของจำเลยที่ 3 ที่ 4 นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
โจทก์ฎีกาว่าโจทก์มีสิทธิวางสายไฟฟ้าผ่านที่ดินจำเลยได้
จำเลยที่ 4 ฎีกาว่าทางภารจำยอมกว้างเพียง 3 ศอก ยาว 10 วา และที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่าที่ดินภารจำยอมกว้าง 2 วา ยาว 18 วาไม่เกินคำขอที่ปรากฏในฟ้อง เป็นการวินิจฉัยไม่ชอบ
ศาลฎีกาเห็นว่าศาลชั้นต้นพิพากษาว่าทางกว้าง 2 วา ยาว 18 วา นั้นไม่เกินไปกว่าหรือนอกจากที่ปรากฏในคำฟ้อง ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยชอบแล้ว อ้างคำพิพากษาฎีกาที่ 1022/2500 และเห็นว่าที่ดินจำเลยตกอยู่ใต้ภารจำยอมเพียงให้เป็นทางคนเดินผ่าน ให้ล้อเกวียน โค กระบือผ่านเข้าออกสู่ทางสาธารณะและหน้าน้ำใช้เรือพายผ่านเข้าออกเท่านั้น การที่โจทก์วางสายไฟฟ้าผ่านทางภารจำยอมยอมเห็นได้ชัดว่าเป็นการทำการเปลี่ยนแปลงในภารยทรัพย์ ทำให้เกิดภาระเพิ่มขึ้นแก่ภารยทรัพย์ โจทก์จึงไม่มีสิทธิทำได้จำต้องรื้อออกไป ส่วนที่โจทก์ฎีกาว่าโจทก์มีสิทธิวางสายไฟฟ้าได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 นั้น เห็นว่าแม้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1352 จะบัญญัติว่า เจ้าของที่ดินต้องยอมให้ผู้อื่นวางท่อน้ำ สายไฟฟ้า หรือสิ่งอื่นผ่านที่ดินของตนเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินติดต่อกันก็ตาม แต่ความในมาตรานี้ได้บัญญัติไว้ด้วยว่าเจ้าของที่ดินจะต้องยอมก็ต่อเมื่อได้รับค่าทดแทนตามสมควรแล้วด้วย แต่ในคำฟ้องของโจทก์มิได้เสนอค่าทดแทนแก่จำเลย คดีจึงไม่มีประเด็นว่าโจทก์จะใช้สิทธิตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1352 ได้หรือไม่ ศาลอุทธรณ์พิพากษาคดีชอบแล้ว
พิพากษายืน
