แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
++ เรื่อง ซื้อขาย ++
++ โจทก์ฎีกา
++ โปรดดูย่อจากหนังสือคำพิพากษาศาลฎีกา สำนักงานศาลยุติธรรม
++ เล่มที่ 1 หน้า 11 ++
++ ขอดูชุดพิเศษโปรดติดต่อห้องบริการเอกสารสำเนาคำพิพากษา (ห้องสมุด) ชั้น 4, 5 ++
ย่อยาว
เรื่อง ซื้อขาย
โจทก์ ฎีกาคัดค้าน คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค ๓ ลงวันที่ ๒๐ เดือน มกราคม พุทธศักราช ๒๕๔๒
ศาลฎีกา รับวันที่ ๑๕ เดือน มิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๔๒
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์ประกอบกิจการค้าขายวัสดุก่อสร้างและรับเหมาก่อสร้าง โดยใช้ชื่อในการประกอบกิจการว่า “ร้านอมรเทพ”จำเลยเป็นหน่วยงานราชการปกครองส่วนท้องถิ่น มีฐานะเป็นนิติบุคคลตามกฎหมาย ระหว่างเดือนตุลาคม ๒๕๓๓ ถึงเดือนพฤศจิกายน ๒๕๓๘มีพันตำรวจเอกผ่อน เสือเทพ ดำรงตำแหน่งนายกเทศมนตรีเมืองปากพนังรับผิดชอบในการดำเนินกิจการและบริหารงานของเทศบาลเมืองปากพนังเมื่อปลายเดือนกันยายน ๒๕๓๘ จำเลยโดยพันตำรวจเอกผ่อน นายกเทศมนตรีเมืองปากพนังสั่งซื้อสินค้าประเภทวัสดุก่อสร้างจากโจทก์หลายรายการ คือ หินคลุก จำนวน ๑,๕๐๐ ลูกบาศก์เมตร ราคาลูกบาศก์เมตรละ ๓๕๐ บาท ทรายชายทะเล จำนวน ๓๐๐ ลูกบาศก์เมตรราคาลูกบาศก์เมตรละ ๑๐๐ บาท หินเกล็ด จำนวน ๕๐ ลูกบาศก์เมตรราคาลูกบาศก์เมตรละ ๔๐๐ บาท และปูนซีเมนต์ จำนวน ๑๐๐ ถุงราคาถุงละ ๙๕ บาท โจทก์ตกลงขายสินค้าดังกล่าวให้แก่จำเลยและต้นเดือนตุลาคม ๒๕๓๘ โจทก์เริ่มส่งสินค้าให้แก่จำเลย คือหินคลุกจำนวน ๑,๒๖๐ ลูกบาศก์เมตร เป็นเงิน ๔๔๑,๐๐๐ บาท ทรายชายทะเลจำนวน ๒๖๖ ลูกบาศก์เมตร เป็นเงิน ๒๖,๖๐๐ บาท และหินเกล็ด จำนวน๘ ลูกบาศก์เมตร เป็นเงิน ๓,๒๐๐ บาท รวมเป็นเงิน ๔๗๐,๘๐๐ บาทต่อมาจำเลยสั่งระงับการสั่งซื้อสินค้า และไม่ยอมชำระค่าสินค้าที่ได้รับไปแล้วให้แก่โจทก์ โจทก์ทวงถามให้จำเลยชำระราคาสินค้าแล้วแต่จำเลยเพิกเฉย ขอให้บังคับจำเลยชำระเงิน ๔๗๐,๘๐๐ บาทพร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ ๗.๕ ต่อปี นับแต่วันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์
จำเลยให้การว่า จำเลยไม่เคยทำสัญญาซื้อขายวัสดุก่อสร้างกับโจทก์และไม่เคยเป็นหนี้ค่าวัสดุก่อสร้างโจทก์จำนวน ๔๗๐,๘๐๐ บาทการจัดซื้อพัสดุที่ใช้ในกิจการของจำเลยนั้น เจ้าหน้าที่ของจำเลยและนายกเทศมนตรีจะต้องปฏิบัติตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยเคร่งครัดขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษายกฟ้อง ค่าฤชาธรรมเนียมและค่าทนายความให้เป็นพับ
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค ๓ พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว ทางพิจารณาโจทก์นำสืบว่า โจทก์ประกอบอาชีพค้าขายวัสดุก่อสร้าง โดยใช้ชื่อว่า”ร้านอมรเทพ” เมื่อปลายเดือนกันยายน ๒๕๓๘ พันตำรวจเอกผ่อน เสือเทพซึ่งเป็นนายกเทศมนตรีเมืองปากพนัง ให้โจทก์ไปพบที่สำนักงานเทศบาลเมืองปากพนัง และได้เจรจาซื้อวัสดุก่อสร้างประเภทหินคลุก ทรายทะเลหินเกล็ด และปูนซีเมนต์จากโจทก์ โดยแจ้งให้โจทก์ทราบว่ามีความจำเป็นต้องใช้วัสดุก่อสร้างดังกล่าวเป็นการด่วนเพื่อซ่อมแซมถนนในเขตเทศบาลแต่ขณะนั้นงบประมาณปี ๒๕๓๘ หมดลงแล้ว จะชำระราคาสินค้าให้โจทก์หลังเดือนตุลาคม ๒๕๓๘ โดยใช้งบประมาณของปี ๒๕๓๙ การส่งมอบสินค้าให้โจทก์นำสินค้าไปส่งยังสถานที่ที่จำเลยกำหนดหรือให้รถยนต์บรรทุกของจำเลยมาบรรทุกสินค้าไปจากร้านโจทก์ โจทก์เริ่มส่งสินค้าให้จำเลยเมื่อวันที่ ๒ ตุลาคม ๒๕๓๘ ต่อมาวันที่ ๕ ตุลาคม ๒๕๓๘ โจทก์และจำเลยตกลงกันใหม่ว่าจำเลยจะซื้อสินค้าจากโจทก์โดยวิธีพิเศษ การส่งสินค้าและราคาสินค้าปฏิบัติตามที่ได้ตกลงกันไว้เดิม จำเลยจะชำระราคาสินค้าหลังจากได้รับสินค้าจากโจทก์ครบถ้วนแล้ว โจทก์ส่งสินค้าประเภทหินคลุกทรายทะเล หินเกล็ด ให้จำเลยนับจากวันที่ ๕ ตุลาคม ๒๕๓๘ ถึงวันที่ ๑๑พฤศจิกายน ๒๕๓๘ เป็นเงินรวมกันทั้งสิ้น ๔๗๐,๘๐๐ บาท วันที่ ๑๒พฤศจิกายน ๒๕๓๘ ปลัดเทศบาลเมืองปากพนังแจ้งให้โจทก์หยุดส่งของไว้ก่อนเพื่อเตรียมการเลือกตั้งสมาชิกสภาเทศบาล ต่อมาปลัดเทศบาลเมืองปากพนังแจ้งต่อโจทก์ว่าไม่ต้องส่งของให้จำเลยอีกต่อไป และให้โจทก์ไปยื่นเรื่องย้อนหลังเพื่อเสนอราคาขายสินค้าให้จำเลย แต่ต่อมาพันตำรวจเอกผ่อนไม่ได้รับการเลือกตั้งกลับมาเป็นผู้บริหารเทศบาลเมืองปากพนัง นายเกรียงศักดิ์ ลักษณา นายกเทศมนตรีเมืองปากพนังคนใหม่ได้ปฏิเสธที่จะชำระเงินค่าสินค้าแก่โจทก์
จำเลยนำสืบว่า วิธีการจัดซื้อพัสดุของจำเลยมีอยู่ ๕ ประเภทคือ ตกลงราคา สอบราคา ประกวดราคา วิธีพิเศษและกรณีพิเศษ ในการจัดซื้อพัสดุแต่ละอย่าง หน่วยงานที่ประสงค์จะจัดซื้อต้องทำเรื่องเสนอมายังนายกเทศมนตรีเมืองปากพนังโดยผ่านปลัดเทศบาลเพื่อให้นายกเทศมนตรีฯอนุมัติ จากนั้นจะส่งเรื่องไปยังงานพัสดุซึ่งขึ้นกับกองคลังเทศบาลเมืองปากพนัง แล้วเจ้าหน้าที่งานพัสดุจะทำเรื่องเสนอต่อหัวหน้าเจ้าหน้าที่พัสดุซึ่งจะดำเนินการตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยเสนอความเห็นว่าจะทำการซื้อวิธีใดใน ๕ ประเภทดังกล่าว พร้อมกับแต่งตั้งคณะกรรมการชุดต่าง ๆ เสนอผ่านปลัดเทศบาลไปยังนายกเทศบาลมนตรีฯ เพื่ออนุมัติเมื่อนายกเทศมนตรีฯ อนุมัติให้จัดซื้อโดยวิธีใดแล้วก็จะส่งเรื่องกลับมาที่งานพัสดุอีกครั้งเพื่อพิมพ์คำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการชุดต่าง ๆ แล้วนำเสนอให้นายกเทศมนตรีฯ ลงนามอีกครั้ง หลังจากนั้นเจ้าหน้าที่พัสดุจะเป็นผู้ดำเนินการจัดซื้อตามวิธีที่ได้รับอนุมัติต่อไป เกี่ยวกับคดีนี้ทางกองช่างจำเลยขออนุมัติซื้อวัสดุก่อสร้างประเภทหินคลุกโดยเสนอผ่านนายสนิทจักรวรรดิ์ ปลัดเทศบาล แต่ไม่ปรากฏว่านายกเทศมนตรีอนุมัติให้ซื้อการซื้อวัสดุก่อสร้างจากโจทก์ผิดระเบียบการจัดซื้อพัสดุของทางราชการเพราะไม่ได้ระบุรายละเอียดของวัสดุที่ซื้อ กับไม่ได้แต่งตั้งคณะกรรมการจัดซื้อ และไม่ได้ทำตามขั้นตอน วันที่ที่ลงในใบส่งของชั่วคราวเอกสารหมาย จ.๑ เป็นวันก่อนหน้าที่พันตำรวจเอกผ่อนจะมีคำสั่งอนุมัติให้ซื้อจำเลยจึงไม่ต้องรับผิด
พิเคราะห์แล้ว มีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาโจทก์ว่า จำเลยต้องรับผิดชำระเงินตามฟ้องให้แก่โจทก์หรือไม่ โจทก์เบิกความว่า การซื้อขายรายนี้เป็นการซื้อโดยวิธีพิเศษ และโจทก์ส่งวัสดุก่อสร้างให้แก่จำเลยเรียบร้อยแล้ว แต่จำเลยเพิกเฉยไม่ชำระเงินค่าสินค้าให้โจทก์ เห็นว่าระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ ข้อ ๑๗ ระบุว่า “การซื้อโดยวิธีพิเศษ ได้แก่การซื้อครั้งหนึ่งซึ่งมีราคาเกิน ๕๐,๐๐๐ บาท ให้กระทำได้เฉพาะกรณีหนึ่งกรณีใด ดังต่อไปนี้
(๑)…ฯลฯ
(๒) เป็นพัสดุที่ต้องซื้อเร่งด่วน หากล่าช้าอาจจะเสียหายแก่หน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น
ข้อ ๒๐ ก่อนดำเนินการซื้อหรือจ้างทุกวิธี นอกจากการซื้อที่ดินและหรือสิ่งก่อสร้างตามข้อ ๒๑ ให้เจ้าหน้าที่พัสดุจัดทำรายงานเสนอผู้สั่งซื้อหรือผู้สั่งจ้างตามรายการดังต่อไปนี้
(๑) เหตุผลและความจำเป็นที่ต้องซื้อหรือจ้าง
(๒) รายละเอียดของพัสดุที่จะซื้อหรืองานที่จะจ้าง
(๓) ราคามาตรฐานหรือราคากลางของทางราชการ หรือราคาที่เคยซื้อหรือจ้างครั้งหลังสุดภายในระยะเวลา ๒ ปีงบประมาณ
(๔) วงเงินที่จะซื้อหรือจ้าง โดยให้ระบุวงเงินงบประมาณวงเงินตามโครงการเงินกู้ หรือเงินช่วยเหลือที่จะซื้อหรือจ้างในครั้งนั้นทั้งหมด ถ้าไม่มีวงเงินดังกล่าว ให้ระบุวงเงินที่ประมาณว่าจะซื้อหรือจ้างในครั้งนั้น
(๕) กำหนดเวลาที่ต้องการใช้พัสดุนั้น หรือให้งานนั้นแล้วเสร็จ
(๖) วิธีที่จะซื้อหรือจ้าง และเหตุผลที่ต้องซื้อหรือจ้างโดยวิธีนั้น
(๗) ข้อเสนออื่น ๆ เช่น การขออนุมัติแต่งตั้งคณะกรรมการต่าง ๆ ที่จำเป็นในการซื้อหรือจ้าง การออกประกาศสอบราคาหรือประกาศประกวดราคา
ในกรณีเร่งด่วนที่จะต้องดำเนินการซื้อหรือจ้างโดยวิธีพิเศษตามข้อ ๑๗ (๒) หรือข้อ ๑๘ (๓) ซึ่งไม่อาจทำรายงานตามปกติได้เจ้าหน้าที่พัสดุหรือเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบในการปฏิบัติราชการนั้นจะทำรายงานตามวรรคหนึ่งเฉพาะรายการที่เห็นว่าจำเป็นก็ได้
ข้อ ๒๒ เมื่อผู้สั่งซื้อหรือผู้สั่งจ้างให้ความเห็นชอบตามรายงานที่เสนอตามข้อ ๒๐ หรือข้อ ๒๑ แล้ว ให้เจ้าหน้าที่พัสดุดำเนินการตามวิธีการซื้อหรือการจ้างนั้นต่อไปได้
ข้อเท็จจริงได้ความจากพันตำรวจเอกผ่อน เสือเทพ นายก-เทศมนตรี นายวิมล ไอยสูรย์ นายช่างโยธา ๕ และนางลำดวน คัมภีรปรีชาเจ้าหน้าที่พัสดุ ๔ ซึ่งเบิกความเป็นพยานโจทก์ว่า การซื้อขายวัสดุก่อสร้างระหว่างโจทก์และจำเลยในครั้งนี้ พันตำรวจเอกผ่อนสั่งซื้อโดยเขียนข้อความลงในนามบัตรของพันตำรวจเอกผ่อนแล้วมอบให้นายวิมลไปติดต่อสั่งซื้อจากร้านอมรเทพของโจทก์ ระหว่างที่นางลำดวนกำลังดำเนินการเพื่อให้ถูกต้องตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ อยู่นั้น โจทก์ก็ส่งวัสดุก่อสร้างให้แก่จำเลยทันทีทั้ง ๆ ที่นางลำดวนเจ้าหน้าที่พัสดุ ๔ ยังไม่ได้ทำรายงานเสนอพันตำรวจเอกผ่อนนายกเทศมนตรีผู้มีอำนาจสั่งซื้อถึงเหตุผลและความจำเป็นที่ต้องซื้อรายละเอียดของพัสดุที่จะซื้อ ราคามาตรฐานหรือราคากลางของทางราชการหรือราคาที่เคยซื้อครั้งหลังสุดภายในเวลา ๒ ปีงบประมาณ วงเงินที่จะซื้อกำหนดเวลาที่ต้องการใช้พัสดุนั้น วิธีที่จะซื้อและเหตุผลที่ต้องซื้อโดยวิธีนั้นรวมทั้งการขออนุมัติแต่งตั้งคณะกรรมการต่าง ๆ ที่จำเป็นในการซื้อ เพื่อให้นายกเทศมนตรีอนุมัติก่อนตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ข้อ ๒๐ และไม่ปรากฏว่าพันตำรวจเอกผ่อนนายกเทศมนตรีผู้มีอำนาจสั่งซื้อให้ความเห็นชอบรายงานดังกล่าวตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ข้อ ๒๒ แสดงว่าจำเลยยังไม่ได้ตกลงซื้อวัสดุก่อสร้างจากโจทก์ด้วยวิธีพิเศษ การที่โจทก์ส่งวัสดุก่อสร้างให้แก่จำเลยจึงเป็นการกระทำโดยพลการของโจทก์แต่เพียงฝ่ายเดียว โดยจำเลยไม่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วย จึงไม่มีผลผูกพันจำเลยให้ต้องรับผิดชำระหนี้ให้แก่โจทก์ตามฟ้อง ไม่จำต้องวินิจฉัยฎีกาข้ออื่นของโจทก์อีกต่อไป ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษายกฟ้องโจทก์ ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ.
