แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
พระราชบัญญัติภาษีโรงเรือนและที่ดิน พ.ศ. 2475 มาตรา 55บัญญัติให้เจ้าของคนเก่าและคนใหม่เป็นลูกหนี้ค่าภาษีค้างร่วมกัน เมื่อหนี้ค่าภาษีค้างเป็นหนี้ที่มีอยู่ก่อนจำเลย ซึ่งเป็นเจ้าของคนใหม่รับโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์นั้นจากว. เจ้าของคนเก่า สิทธิเรียกร้องในหนี้ค่าภาษีค้างจึงอาจบังคับได้ตั้งแต่ ว. เจ้าของคนเก่าแล้ว การนับกำหนดอายุความจึงต้องเริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องแก่ว. เจ้าของคนเก่าได้ คือ นับแต่วันพ้นกำหนด90 วัน ที่ว. ได้รับแจ้งรายการประเมินตามมาตรา 38 เดิม
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยทั้งหกร่วมกันชำระเงินภาษีอากรตามฟ้องจำนวน 106,105 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี นับตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าจำเลยทั้งหกร่วมกันชำระให้แก่โจทก์เสร็จสิ้น
จำเลยทั้งหกให้การว่า คดีของโจทก์ขาดอายุความฟ้องร้องแล้วเนื่องจากภาษีโรงเรือนดังกล่าวที่โจทก์เรียกร้องให้จำเลยรับผิดเกินกำหนด 10 ปี นับจากวันที่มีสิทธิเรียกร้องตามกฎหมาย ขอให้ยกฟ้อง
ศาลภาษีอากรกลางพิพากษาให้จำเลยทั้งหกนายวิบูลย์ ดำรงเกียรติ และทายาทร่วมกันชำระภาษีโรงเรือนตามฟ้องจำนวน 106,105 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระให้แก่โจทก์เสร็จสิ้นจำเลยทั้งหกอุทธรณ์ต่อศาลฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีภาษีอากรวินิจฉัยว่า “ปัญหาที่ต้องวินิจฉัยในข้อที่สองมีว่า จำเลยทั้งหกจะต้องร่วมรับผิดในหนี้ค่าภาษีโรงเรือนตามฟ้องหรือไม่ ข้อเท็จจริงที่คู่ความโต้เถียงกันอันนำมาสู่ปัญหาในข้อนี้ก็คือโจทก์อ้างว่า จำเลยทั้งหกได้รับโอนกรรมสิทธิ์โรงเรือนเลขที่ 174/30 ถึง 48 ตรอกวัดสามง่าม แขวงรองเมือง เขตปทุมวันกรุงเทพมหานคร จากนายวิบูลย์ในปี พ.ศ. 2528 แต่จำเลยทั้งหกปฏิเสธว่าจำเลยที่ 1 เป็นผู้ขออนุญาตสร้างโรงเรือนดังกล่าวโดยมอบให้นายวิบูลย์เป็นผู้ดำเนินการแทนซึ่งนายทะเบียนได้ออกเลขหมายประจำบ้านให้จำเลยที่ 1 ตั้งแต่วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2513 ตามเอกสารท้ายคำให้การหมายเลข 8 โดยนายวิบูลย์เป็นผู้ออกเงินในการสร้างและตกลงให้กรรมสิทธิ์เป็นของจำเลยทั้งหกทันที ฝ่ายจำเลยทั้งหกตอบแทนนายวิบูลย์โดยการให้สิทธินายวิบูลย์เก็บค่าเช่าโรงเรือนดังกล่าวได้มีกำหนด 12 ปี อันเป็นการปฏิเสธว่าจำเลยทั้งหกเป็นเจ้าของโรงเรือนดังกล่าวมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 มิใช่เพิ่งได้รับโอนกรรมสิทธิ์โรงเรือนดังกล่าวจากนายวิบูลย์ในปี พ.ศ. 2528 จำเลยทั้งหกจึงไม่ต้องรับผิดเป็นลูกหนี้ร่วมกับนายวิบูลย์และทายาทนายวิบูลย์ในหนี้ค่าภาษีโรงเรือนตามฟ้อง ในปัญหาข้อนี้โจทก์มีนายเสน่ห์ หลสุวรรณเจ้าพนักงานจัดเก็บรายได้ สำนักงานเขตปทุมวัน เบิกความประกอบเอกสารหมาย จ.2 แผ่นที่ 92 ว่า วันที่8 กันยายน 2530 นายเสน่ห์ได้สอบถามและบันทึกถ้อยคำจำเลยที่ 1 ไว้ได้ความว่า โรงเรือนเลขที่ 174/30 ถึง 48ตรอกวัดสามง่าม แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานครสร้างมานานประมาณ 17 ปี โดยนายวิบูลย์เป็นผู้สร้างลงในที่ดินโฉนดเลขที่ 1787 เลขที่ดิน 86 ซึ่งเช่าจากจำเลยที่ 1และพวกมีกำหนด 15 ปี นับแต่ปี พ.ศ. 2513 แต่สัญญาเช่าหายไปดังนั้น ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 โรงเรือนจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลยที่ 1 และพวกซึ่งเป็นเจ้าของที่ดิน นอกจากนี้ยังมีสัญญาเช่าโรงเรือนเลขที่ 174/31 ที่นายวิบูลย์เป็นผู้ให้เช่านายงืนเอียะ แซ่ลี้ เป็นผู้เช่า ซึ่งทำกันไว้เมื่อวันที่15 มีนาคม 2513 ตามเอกสารหมาย จ.2 แผ่นที่ 89 และ90 สนับสนุนข้อกล่าวอ้างของโจทก์ว่านายวิบูลย์เป็นเจ้าของโรงเรือนดังกล่าว เพราะหากโรงเรือนดังกล่าวเป็นของจำเลยทั้งหกทันทีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 จำเลยทั้งหกเพียงแต่ให้สิทธิแก่นายวิบูลย์ได้เก็บค่าเช่ามีกำหนด 12 ปี ตามที่จำเลยทั้งหกกล่าวอ้าง จำเลยทั้งหกย่อมจะต้องเป็นผู้ให้เช่าโรงเรือนดังกล่าวเองแล้วให้สิทธินายวิบูลย์เก็บค่าเช่าจากผู้เช่าได้ตามสัญญาต่างตอบแทน ไม่มีเหตุที่จะให้ผู้เช่าทำสัญญาเช่าโรงเรือนจากนายวิบูลย์โดยตรง นอกเสียจากว่าโรงเรือนดังกล่าวยังไม่ตกเป็นกรรมสิทธิ์แก่จำเลยทั้งหก ประกอบกับแบบแจ้งรายการเพื่อเสียภาษีโรงเรือนและที่ดินที่นายวิบูลย์ยื่นไว้ในระหว่างปีพ.ศ. 2515 ถึง พ.ศ. 2526 ตามเอกสารหมาย จ.1 แผ่นที่ 13ถึง 24 แผ่นที่ 35 ถึง 46 และแผ่นที่ 56 ถึง 124 นั้นนายวิบูลย์ก็ยื่นในนามนายวิบูลย์เป็นผู้ขอรับการประเมินได้ยื่นในนามของจำเลยทั้งหกเป็นผู้ขอรับการประเมินแต่อย่างใดพฤติการณ์บ่งชี้ว่านายวิบูลย์เป็นเจ้าของโรงเรือนดังกล่าวอยู่หาใช่กรรมสิทธิ์ในโรงเรือนตกเป็นของจำเลยทั้งหกทันทีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 ตามที่จำเลยทั้งหกกล่าวอ้างไม่ การที่จำเลยทั้งหกนำสืบว่านายวิบูลย์เป็นผู้ดำเนินการขออนุญาตสร้างโรงเรือนดังกล่าวแทนจำเลยที่ 1 นั้น ก็เป็นแต่เพียงวิธีการในการขออนุญาตสร้างโรงเรือนเท่านั้น หาใช่ข้อเท็จจริงโดยตรงว่านายวิบูลย์ออกเงินในการสร้างโรงเรือนดังกล่าวขึ้นในที่ดินของจำเลยทั้งหก โดยมีข้อตกลงว่าให้กรรมสิทธิ์ในโรงเรือนตกเป็นของจำเลยทั้งหกทันทีในปีพ.ศ. 2513 ไม่ พยานหลักฐานของจำเลยทั้งหกจึงมีน้ำหนักน้อยกว่าพยานหลักฐานของโจทก์ ที่ศาลภาษีอากรกลางวินิจฉัยว่า จำเลยทั้งหกได้รับโอนกรรมสิทธิ์โรงเรือนเลขที่174/30 ถึง 48 จากนายวิบูลย์ ในปี พ.ศ. 2528 นั้นศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย จำเลยทั้งหกจึงเป็นเจ้าของโรงเรือนดังกล่าวคนใหม่ ต้องรับผิดเป็นลูกหนี้ร่วมกับนายวิบูลย์และทายาทนายวิบูลย์ในหนี้ค่าภาษีค้างดังกล่าวตามฟ้องอุทธรณ์ของจำเลยทั้งหกในข้อนี้จึงฟังไม่ขึ้น
ปัญหาที่ต้องวินิจฉัยในข้อที่สามมีว่า สิทธิเรียกร้องในหนี้ค่าภาษีค้างดังกล่าวขาดอายุความแล้วหรือไม่เห็นว่า มาตรา 45แห่งพระราชบัญญัติภาษีโรงเรือนและที่ดิน พ.ศ. 2475 ที่บัญญัติให้เจ้าของคนเก่าและคนใหม่เป็นลูกหนี้ค่าภาษีค้างร่วมกันนั้นเป็นบทบัญญัติพิเศษที่ให้รัฐสามารถติดตามเอาชำระค่าภาษีค้างให้ได้ไม่ว่ากรรมสิทธิ์แห่งทรัพย์สินนั้นจะได้โอนไปเป็นของผู้ใด และโดยหนี้ค่าภาษีค้างเป็นหนี้ที่มีอยู่ก่อนเจ้าของคนใหม่รับโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์นั้น สิทธิเรียกร้องในหนี้ค่าภาษีค้างจึงอาจบังคับได้ตั้งแต่เจ้าของคนเก่าแล้ว ดังนั้นการนับกำหนดอายุความจึงต้องเริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องแก่เจ้าของคนเก่าได้ คือ นับแต่วันพ้นกำหนด90 วัน ที่ได้รับแจ้งรายการประเมินตามพระราชบัญญัติภาษีโรงเรือนและที่ดิน พ.ศ. 2475 มาตรา 38 เดิมซึ่งใช้บังคับอยู่ในขณะนั้น โจทก์ฟ้องคดีนี้เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2535 นายวิบูลย์ ดำรงเกียรติ เจ้าของคนเก่าได้รับแจ้งรายการประเมินภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2514 ถึงพ.ศ. 2519 ในวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2520 ตามใบรับใบแจ้งรายการประเมินภาษีโรงเรือนและที่ดินเอกสารหมาย จ.1แผ่นที่ 50 ถึง 54 ส่วนภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2520 ได้รับแจ้งรายการประเมินเมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2520 ตามเอกสารหมายจ.1 แผ่นที่ 55 และภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2521 ถึง พ.ศ. 2524ได้รับแจ้งรายการประเมินเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน 2528 ตามเอกสารหมาย จ.2 แผ่นที่ 15 นับตั้งแต่วันครบกำหนด 90 วันที่ได้รับแจ้งรายการประเมิน ถึงวันฟ้องพ้นกำหนดเวลา 10 ปีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 167(เดิม) คดีโจทก์เกี่ยวกับหนี้ค่าภาษีค้างประจำปี พ.ศ. 2515 ถึง พ.ศ. 2524จึงขาดอายุความ ส่วนภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2525 นายวิบูลย์ได้รับแจ้งรายการประเมินเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2525ตามเอกสารหมาย จ.1 แผ่นที่ 28 และภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2526ได้รับแจ้งรายการประเมินเมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม 2526ตามเอกสารหมาย จ.1 แผ่นที่ 5 นับตั้งแต่วันครบกำหนด 90 วันที่ได้รับแจ้งรายการประเมินถึงวันฟ้องยังไม่พ้นกำหนดเวลา 10 ปี คดีโจทก์ในส่วนนี้จึงไม่ขาดอายุความ อุทธรณ์ของจำเลยทั้งหกข้อนี้ฟังขึ้นบางส่วน
อนึ่ง คดีนี้โจทก์มีคำขอบังคับให้จำเลยทั้งหกร่วมกันชำระค่าภาษีแก่โจทก์จำนวน 106,105 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้อง กับให้จำเลยทั้งหกร่วมกันชำระค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์มิได้ฟ้องนายวิบูลย์หรือทายาทและมีคำขอให้นายวิบูลย์หรือทายาทร่วมรับผิดกับจำเลยทั้งหกแต่อย่างใด ที่ศาลภาษีอากรกลางพิพากษาให้นายวิบูลย์และทายาทร่วมชำระเงินแก่โจทก์ด้วย จึงเป็นการพิพากษาเกินไปกว่าคำฟ้องไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 142 ประกอบด้วยพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลภาษีอากรและวิธีพิจารณาคดีภาษีอากรพ.ศ. 2528 มาตรา 17 ปัญหานี้แม้จำเลยทั้งหกไม่มีสิทธิอุทธรณ์เพราะไม่กระทบถึงสิทธิของจำเลยทั้งหก แต่เป็นปัญหาข้อกฎหมายอันเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยของประชาชน ศาลฎีกาย่อมมีอำนาจยกขึ้นวินิจฉัยได้เอง จึงเห็นควรแก้คำพิพากษาศาลภาษีอากรกลางในส่วนนี้เสียให้ถูกต้อง”
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้จำเลยทั้งหกร่วมกันชำระค่าภาษีโรงเรือนปี พ.ศ. 2525 และ พ.ศ. 2526 จำนวน34,221 บาท พร้อมดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์คำขออื่นนอกจากนี้ให้ยก นายวิบูลย์และทายาทไม่ต้องร่วมชำระเงินแก่โจทก์ด้วย
