แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ภารจำยอมเป็นทรัพย์สิทธิที่กฎหมายก่อตั้งขึ้นสำหรับเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 4 ลักษณะ 4ฉะนั้นผู้ที่จะฟ้องบังคับภารจำยอมจำต้องเป็นเจ้าของอสังหาริมทรัพย์นั้น โจทก์ไม่ใช้เจ้าของที่ดินที่โจทก์ครอบครองเพราะเป็นที่สาธารณสมบัติของแผ่นดิน จึงไม่มีอำนาจฟ้องจำเลยให้เปิดทางที่โจทก์เดินมาในที่ดินของจำเลยซึ่งเป็นที่ดินมีโฉนดแม้โจทก์จะใช้ทางดังกล่าวโดยสงบเปิดเผยเป็นเวลา 10 ปี แล้วก็ตาม
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นเจ้าของที่ดินมือเปล่าแปลงด้านเหนือติดกับที่ดินโฉนดเลขที่ 6853 ตำบลหนองหลวง อำเภอเมืองตากจังหวัดตาก ของจำเลยที่ 2 ที่ดินของจำเลยที่ 2 อยู่ติดกับที่ดินโฉนดเลขที่ 5664 ตำบลหนองหลวง อำเภอเมืองตาก จังหวัดตากของจำเลยที่ 1 โจทก์และบริวารได้เดินผ่านหรือใช้รถยนต์แล่นผ่านที่ดินของจำเลยทั้งสองโดยความสงบและเปิดเผยด้วยเจตนาให้เกิดทางภารจำยอมออกสู่ทางสาธารณะ โดยผ่านทางด้านทิศตะวันออกของที่ดินทั้ง 2 แปลง ซึ่งติดกับคลองวัดโคกพลู ทางกว้างประมาณ 2 วาและใช้ทางนี้มาเป็นเวลาติดต่อกันกว่า 50 ปี ต่อมาประมาณเดือนมกราคม 2532 นางสาวสัตตนาถ แสงวัฒนรัตน์ เจ้าของที่ดินโฉนดเลขที่ 5664 เดิมก่อนที่จะโอนให้จำเลยที่ 1 ได้ปิดกั้นทางภารจำยอมโดยล้อมรั้วลวดหนามขึงปิดทางตั้งแต่ทางภารจำยอมเลยออกนอกแนวรุกเข้าไปในขอบริมคลองวัดโคกพลู และจำเลยที่ 1ได้กั้นรั้วไม้ไผ่ปิดกั้นทางภารจำยอมมิให้โจทก์และบริวารเดินขอให้พิพากษาว่า ทางเดินกว้าง 2 ด้านทิศตะวันออกของขอบแปลงติดกับคลองวัดโคกพลูบนที่ดินของจำเลยทั้งสองเป็นทางภารจำยอมให้จำเลยที่ 1 รื้อถอนลวดหนามที่ล้อมทางเดิน และจำเลยที่ 2รื้อรั้วไม้ไผ่ออกโดยค่าใช้จ่ายของจำเลยทั้งสอง หากจำเลยทั้งสองเพิกเฉยให้โจทก์เป็นฝ่ายนำบุคคลอื่นรื้อถอนด้วยค่าใช้จ่ายของจำเลยทั้งสอง
จำเลยทั้งสองให้การในทำนองเดียวกันว่า โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะที่ดินที่โจทก์อาศัยอยู่ตามฟ้องเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินทางพิพาทไม่เป็นทางภารจำยอม ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้องโจทก์ ให้โจทก์ใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนจำเลยทั้งสอง โดยกำหนดค่าทนายความให้2,000 บาท
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 2 พิพากษายืน ให้โจทก์ใช้ค่าทนายความชั้นอุทธรณ์1,000 บาท แทนจำเลย
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว ข้อเท็จจริงที่คู่ความมิได้โต้เถียงกันในชั้นฎีกาฟังได้ว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 6853ตำบลหนองหลวง อำเภอเมืองตาก จังหวัดตาก เป็นของจำเลยที่ 2ทางด้านทิศใต้ของที่ดินแปลงนี้จดที่ดินโฉนดเลขที่ 5664 ของจำเลยที่ 1 และทางด้านทิศเหนือของที่ดินจำเลยที่ 2 จดที่ดินที่โจทก์ครอบครองซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินซึ่งเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน โจทก์ไม่ใช่เจ้าของที่ดินที่โจทก์ครอบครองอยู่คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาโจทก์ว่า โจทก์ไม่ใช่เจ้าของที่ดินที่โจทก์ครอบครองอยู่นั้นมีอำนาจฟ้องจำเลยทั้งสองว่าที่ดินของจำเลยทั้งสองตกอยู่ในภารจำยอมเกี่ยวกับทางเดินหรือทางรถยนต์ของที่ดินที่โจทก์ครอบครองหรือไม่ เห็นว่า ภารจำยอมเป็นทรัพยสิทธิที่กฎหมายก่อตั้งขึ้นสำหรับเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 4 ลักษณะ 4 ฉะนั้น ผู้ที่จะฟ้องบังคับภารจำยอมต้องเป็นเจ้าของอสังหาริมทรัพย์เท่านั้น โจทก์ไม่ใช่เจ้าของอสังหาริมทรัพย์คือที่ดินที่โจทก์ครอบครองอยู่จึงไม่มีอำนาจฟ้องจำเลยทั้งสองดังกล่าวได้ ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษายกฟ้องโจทก์มานั้น ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน ให้โจทก์ใช้ค่าทนายความชั้นฎีกา 1,000 บาทแทนจำเลยทั้งสอง
