แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ส.มารดาเด็กหญิง ว. ซึ่งเป็นผู้ปกครองของเด็กหญิง ว. ยังไม่บรรลุนิติภาวะ เป็นกรณีที่ผู้แทนโดยชอบธรรมของเด็กไม่สามารถทำหน้าที่ได้ผู้ร้องซึ่งเป็นยายของเด็กหญิง ว. จึงมีอำนาจร้องขอให้ศาลมีคำสั่งว่าเด็กหญิง ว. เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของ ช. ผู้วายชนม์ได้
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องว่านาง ส. อายุ ๑๘ ปีเป็นบุตรของผู้ร้อง ส. เป็นภริยา ช.โดยมิได้จดทะเบียนสมรส มีบุตรด้วยกันคือเด็กหญิงวันวิสาข์ ณ ไทร ต่อมาวันที่ ๕ กรกฎาคม ๒๕๒๔ ช. ถึงแก่กรรม ระหว่างมีชีวิตอยู่ ช. ได้แสดงให้ปรากฏว่าเด็กหญิงวันวิสาข์ เป็นบุตรและได้ให้ความอุปการะเลี้ยงดูให้ใช้นามสกุลของ ช. เด็กหญิงวันวิสาข์ผู้เยาว์จะรับบำเหน็จตกทอดของ ช. แต่ไม่อาจทำได้ ขอให้ตั้งผู้ร้องเป็นผู้ปกครองเด็กหญิงวันวิสาข์ และสั่งให้ผู้เยาว์เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของ ช.
ผู้คัดค้านร้องว่า ผู้คัดค้านเป็นภริยาของ ช. จดทะเบียนสมรสแล้ว มีบุตรด้วยกัน ๕ คน นาง ส.ไม่ใช่บุตรของ ช. ช.ไม่เคยยกย่องเด็กหญิงวันวิสาข์ว่าเป็นบุตรของตน ผู้ร้องไม่มีอำนาจมาร้องคดีนี้ เพราะอำนาจปกครองของผู้เยาว์อยู่กับนาง ส. มารดา
ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า เด็กหญิงวันวิสาข์ ณ ไทร ผู้เยาว์เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของ ช. ซึ่งเกิดกับนาง ส. และแต่งตั้งให้ผู้ร้องเป็นผู้ปกครองเด็กหญิงวันวิสาข์ ณ ไทร
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์แผนกคดีเด็กและเยาวชนวินิจฉัยว่า อำนาจปกครองเด็กหญิงวันวิสาข์ยังอยู่กับนาง ส.มารดาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๖๖ วรรคท้าย ผู้ร้องจะขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้ปกครองเด็กหญิงวันวิสาข์มิได้ แต่นาง ส. อายุ ๑๘ ปีเศษยังไม่บรรลุนิติภาวะ ผู้ร้องซึ่งเป็นยายร้องเป็นคดีนี้ขึ้นมา ย่อมถือได้ว่าผู้ร้องในฐานะญาติสนิทของเด็กร้องขอต่อศาลเพื่อให้ตั้งผู้แทนเฉพาะคดีเพื่อฟ้องคดีขอให้รับเด็กเป็นบุตรในระหว่างที่เด็กเป็นผู้เยาว์นั่นเอง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๕๖ ผู้ร้องจึงมีอำนาจร้องเป็นคดีนี้ได้ พิพากษาแก้เป็นว่า ให้ยกคำร้องในส่วนที่ขอให้แต่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้ปกครองเด็กหญิงวันวิสาข์ ณ ไทร ผู้เยาว์เสีย นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
ผู้คัดค้านฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีเด็กและเยาวชนวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายว่าปัญหาวินิจฉัยมีว่า ผู้ร้องไม่มีอำนาจร้องขอเป็นผู้ปกครองผู้เยาว์แล้วมีอำนาจร้องขอให้ไต่สวนและสั่งว่าเด็กหญิงวันวิสาข์เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของนายวิชาญ ณ ไทร หรือไม่ เห็นว่า การร้องขอให้ศาลตั้งเป็นผู้ปกครองกับร้องขอให้ศาลมีคำสั่งว่าผู้เยาว์เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายเป็นคนละเรื่องกัน การไม่มีสิทธิทำอย่างหนึ่งอาจมีสิทธิทำอีกอย่างหนึ่งได้เมื่อกฎหมายบัญญัติให้ทำได้ คดีนี้นางสมใจมารดาเด็กหญิงวันวิสาข์เป็นผู้ปกครองตามกฎหมายของเด็กหญิงวันวิสาข์ยังไม่บรรลุนิติภาวะ จึงเป็นกรณีแทนโดยชอบธรรมของเด็กไม่สามารถทำหน้าที่ได้ ผู้ร้องเป็นยายซึ่งเป็นญาติสนิทมีสิทธิร้องขอให้ศาลตั้งเป็นผู้แทนเฉพาะคดีเพื่อทำหน้าที่แทนเด็กได้ตามมาตรา ๑๕๕๖ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ ๕ ที่ตรวจชำระใหม่ การที่ผู้ร้องร้องเป็นคดีนี้ขึ้นมาถือได้ว่าผู้ร้องในฐานะญาติสนิทของเด็กร้องขอต่อศาลเพื่อให้ตั้งเป็นผู้แทนเฉพาะคดีทำหน้าที่ร้องแทนเด็กหญิงวันวิสาข์นั่นเอง ผู้ร้องจึงมีอำนาจร้องคดีนี้ได้ ฯลฯ
พิพากษายืน
