แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์เป็นตัวแทนของจำเลยในการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ฯ จำเลยจะปฏิเสธไม่ยอมชดใช้เงินทดรองให้โจทก์ได้ก็เฉพาะเมื่อเงินทดรองนั้นมิใช่เป็นการจำเป็น หรือจำเลยไม่ต้องรับผิดชดใช้เงินทดรองนั้นด้วยเหตุประการอื่นทั้งไม่ปรากฏว่าการที่โจทก์ซื้อขายหุ้นแทนจำเลยโดยไม่ได้ปฏิบัติตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1129 นั้นเป็นการผิดหน้าที่ของตัวแทน หรือทำให้จำเลยเสียผลประโยชน์ ดังนั้นจำเลยจึงต้องรับผิดชดใช้เงินทดรองที่โจทก์ได้ออกไปก่อนรวมทั้งดอกเบี้นตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 816
การซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ฯ ตามปกติแม้จะมีการเก็งกำไรกัน และมีลักษณะเป็นการเสี่ยงโชคอยู่บ้าง ก็หาใช่เป็นการพนันขันต่อตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 853 ไม่ (อ้างฎีกาที่ 2523/2527).
ความมุ่งหมายของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1129 วรรคสองที่บัญญัติว่า การโอนหุ้นชนิดระบุชื่อถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและลงลายมือชื่อของผู้โอน กับผู้รับโอน มีพยานคนหนึ่งอย่างน้อยลงชื่อรับรองลายมือชื่อเป็นโมฆะนั้น เป็นการกำหนดแบบของการโอนหุ้นว่าจะต้องทำอย่างไรจึงจะได้มีหลักฐานการโอนที่แน่นอนเท่านั้น หาใช่เป็นแบบของการซื้อขายหุ้นไม่ ผู้ซื้อหุ้นที่มิได้ทำการโอนให้ถูกต้องตามบทบัญญัติดังกล่าว ยังไม่อาจอ้างว่าเป็นผู้ถือหุ้นในบริษัท ยังไม่อาจใช้สิทธิในฐานะผู้ถือหุ้นในบริษัทตามที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์บัญญัติไว้เท่านั้นแต่หาถึงกับทำให้การซื้อขายหุ้นเป็นโมฆะไปด้วยไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นสมาชิกตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย จำเลยเป็นลูกค้าของโจทก์ ได้มอบหมายให้โจทก์ซื้อขายหุ้นแทนจำเลย เมื่อคิดบัญชีแล้วจำเลยเป็นหนี้โจทก์ ขอให้จำเลยชำระหนี้พร้อมดอกเบี้ย
จำเลยให้การว่าการซื้อขายหุ้นตามที่โจทก์อ้างเป็นโมฆะเพราะการโอนหุ้นมิได้ปฏิบัติตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๑๑๒๙ วรรคสอง และเป็นการพนันขันต่อ จำเลยจึงไม่ต้องรับผิด
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้จำเลยชำระเงินพร้อมดอกเบี้ยตามฟ้องแก่โจทก์
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า โจทก์ซื้อขายหุ้นของบริษัทต่าง ๆ ในตลาดหลักทรัพย์ ฯ ตามที่จำเลยสั่งและโจทก์ได้ออกเงินทดรองแทนจำเลยไปตามที่โจทก์ฟ้อง เมื่อโจทก์เป็นตัวแทนของจำเลยในการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ฯ จำเลยต้องรับผิดชดใช้เงินทดรองที่โจทก์ได้ออกไปก่อนรวมทั้งดอกเบี้ย ทั้งนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๘๑๖ จำเลยจะปฏิเสธไม่ยอมชดใช้เงินทดรองให้โจทก์ได้ก็เฉพาะเมื่อเงินทดรองนั้นมิใช่เป็นการจำเป็น หรือจำเลยไม่ต้องรับผิดชดใช้เงินทดรองนั้นด้วยเหตุประการอื่น ซึ่งจำเลยหาได้โต้แย้งว่าเงินทดรองที่โจทก์เรียกร้องเป็นการไม่จำเป็น
ที่จำเลยอ้างว่าการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ฯ เป็นการพนันขันต่อ จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดนั้น ศาลฎีกาเห็นว่าการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ฯ ตามปกติแม้จะมีการเก็งกำไรกันและมีลักษณะเป็นการเสี่ยงโชคอยู่บ้าง ก็หาใช่เป็นการพนันขันต่อตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๘๕๓ ไม่
ส่วนที่จำเลยอ้างว่าการซื้อขายหุ้นของโจทก์ในตลาดหลักทรัพย์ ฯ เป็นการโอนลอย ไม่ได้ปฏิบัติตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๒๙ จึงเป็นโมฆะนั้น เห็นว่าความมุ่งหมายของบทบัญญัติดังกล่าวในวรรคสองที่บัญญัติว่าการโอนหุ้นชนิดระบุชื่อถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและลงลายมือชื่อของผู้โอนกับผู้รับโอน มีพยานคนหนึ่งอย่างน้อยลงชื่อรับรองลายมือชื่อเป็นโมฆะนั้น เป็นการกำหนดแบบของการโอนหุ้นว่าจะต้องทำอย่างไรจึงจะได้มีหลักฐานการโอนที่แน่นอนเท่านั้น หาใช่แบบของการซื้อขายหุ้นไม่ ผู้ซื้อหุ้นที่มิทำการโอนให้ถูกต้องตามบทบัญญัติดังกล่าวยังไม่อาจอ้างว่าเป็นผู้ถือหุ้นในบริษัทยังไม่อาจใช้สิทธิในฐานะผู้ถือหุ้นในบริษัทตามที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์บัญญัติไว้เท่านั้น แต่หาถึงกับทำให้การซื้อขายหุ้นเป็นโมฆะไปด้วยไม่ ตามข้อเท็จจริงในคดีนี้ก็มิใช่เป็นกรณีที่จำเลยให้โจทก์ซื้อหุ้นให้เพื่อจะใช้สิทธิในฐานะผู้ถือหุ้น หากแต่เป็นการซื้อแล้วขายไปเพื่อผลกำไรเท่านั้น ซึ่งในปัญหานี้ศาลฎีกาได้วินิจฉัยไว้เป็นบรรทัดฐานแล้วว่าการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์หาต้องปฏิบัติตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๒๙ ไม่ ทั้งไม่ปรากฏว่าการที่โจทก์ซื้อขายหุ้นแทนจำเลยโดยไม่ได้ปฏิบัติตามมาตรา ๑๑๒๙ นั้นเป็นการผิดหน้าที่ของตัวแทนหรือทำให้จำเลยเสียผลประโยชน์อย่างใดอันจะทำให้จำเลยไม่ต้องรับผิดชดใช้เงินทดรองให้แก่โจทก์ไม่ นอกจากนั้นคดีก็ไม่มีประเด็นเรื่องกรรมสิทธิ์ในหุ้นหรือประเด็นเรื่องการรอนสิทธิตามสัญญาซื้อขายแต่อย่างใด จำเลยจึงอ้างมาตรา ๔๕๓ แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาปฏิเสธความรับผิดต่อโจทก์หาได้ไม่เมื่อการซื้อขายหุ้นของโจทก์มิได้ผิดกฎหมายหรือเป็นโมฆะอันจะมีผลให้จำเลยไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์ดังกล่าวมาแล้ว การที่จำเลยอ้างว่าโจทก์ไม่มีอำนาจทำการแทนตามมาตรา ๗๙๗แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เพื่อปฏิเสธความรับผิดของจำเลยก็ฟังไม่ขึ้นเช่นกัน
พิพากษายืน.
