แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ภายหลังใช้ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 3 การจำนองที่ดินและมอบที่นาให้ผู้รับจำนองทำกินต่างดอกเบี้ย จะแปรรูปเป็นการขายฝากไปไม่ได้ ต้องบังคับตามกฎหมายว่าด้วยการจำนอง
ย่อยาว
ได้ความว่า เจ้าของที่ดินได้จำนองที่ดินไว้กับจำเลยเป็นเงิน 2,690 บาท เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2472 และมอบที่ดินให้จำเลยทำกินต่างดอกเบี้ย ผู้จำนองบางคนตาย โจทก์ซึ่งเป็นผู้จำนองและผู้รับมรดกผู้จำนองบางคน ฟ้องขอไถ่คืน
จำเลยต่อสู้ว่า ฝ่ายโจทก์ได้ยอมให้จำเลยทำประโยชน์ต่างดอกเบี้ยมา 19 ปีเศษแล้ว พฤติการณ์เปลี่ยนเป็นขายฝาก เมื่อไม่ไถ่ใน 10 ปี หลุดเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลย
ศาลชั้นต้นเห็นว่า พฤติการณ์ที่ปฏิบัติต่อกันเป็นกิริยาขายฝาก เมื่อไม่ไถ่ใน 10 ปีหมดสิทธิไถ่คืนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 494(1) พิพากษายกฟ้อง
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า สัญญาและโฉนดปรากฏชัดว่าเป็นจำนอง ไม่ใช่การขายฝาก และหาใช่เป็นจำนำที่ดินตามกฎหมายเก่าไม่ การบังคับจำนองต้องเป็นไปตามกฎหมายว่าด้วยลักษณะจำนอง จะเอาที่ดินหลุดเป็นสิทธิตามลำพังอย่างขายฝากไม่ได้ ที่จำเลยครอบครองไม่เป็นปฏิปักษ์ต่อโจทก์ ไถ่คืนได้ พิพากษากลับ
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า สัญญาจำนองรายนี้ทำขึ้นภายหลังใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 3 ซึ่งประมวลกฎหมายนี้คือสัญญาที่ปรากฏในทะเบียนเป็นสำคัญที่ผู้จำนองให้ผู้รับจำนองทำนารายนี้ต่างดอกเบี้ย ไม่เป็นเหตุทำให้สัญญาจำนองกลับกลายเป็นสัญญาขายฝากไปได้ สัญญารายนี้ต้องบังคับตามกฎหมายว่าด้วยการจำนอง จะใช้กฎหมายว่าด้วยการขายฝากบังคับไม่ได้ พิพากษายืน
