แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์จำเลยซื้อขายลูกม้าแข่งพิพาทกัน ขณะซื้อขายลูกม้าพิพาทอายุได้ปีเศษยังเป็นม้าอ่อนวิ่งแข่งยังไม่ได้และยังไม่ได้ทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณการซื้อขายดังกล่าวไม่จำต้องจดทะเบียนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 เพราะสัตว์พาหนะที่ต้องจดทะเบียนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตราดังกล่าวหมายถึงสัตว์พาหนะตามพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะพ.ศ. 2482 ซึ่งได้ทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณแล้วเท่านั้น(ประชุมใหญ่ครั้งที่ 2/2515)
ย่อยาว
คดีสองสำนวนนี้ศาลชั้นต้นสั่งพิจารณารวมกัน
สำนวนแรกโจทก์ฟ้องว่า จำเลยตกลงให้โจทก์เลี้ยงและฝึกม้าแข่งชื่อจรูญจิตรโจทก์จ่ายเงินทดรองค่าจ้างคนเลี้ยงและคนฝึก ค่าอาหารและยาบำรุงม้า รวมเดือนละ 1,405 บาท โจทก์จ่ายเงินทดรองให้จำเลย 1 ปี 4 เดือน คิดเป็นเงิน 19,670 บาท และโจทก์จ่ายค่ารักษาพยาบาลม้าซึ่งป่วยหนึ่งครั้ง 500 บาท รวมเงินที่โจทก์จ่ายทดรองให้จำเลย 20,170 บาท ขอให้พิพากษาบังคับจำเลยใช้เงิน20,170 บาทให้โจทก์ และให้จำเลยใช้ค่าเลี้ยงม้าให้โจทก์เดือนละ1,405 บาท นับแต่วันฟ้องจนกว่าจำเลยจะรับม้าคืนไป
จำเลยให้การว่า โจทก์ให้ตัวแทนไปซื้อม้าชื่อจรูญจิตรจากจำเลยราคา 25,000 บาท วางมัดจำไว้ 2,000 บาท จำเลยมอบม้าให้ตัวแทนโจทก์รับไว้แล้ว ม้าตัวนี้เป็นม้าอ่อนยังใช้วิ่งแข่งไม่ได้ และยังไม่ได้ทำตั๋วรูปพรรณ โจทก์ผิดสัญญาไม่ชำระราคาม้าที่เหลือ จำเลยจึงริบมัดจำ และจำเลยไม่มีหน้าที่ต้องจ่ายเงินตามฟ้องให้โจทก์
สำนวนหลัง โจทก์ฟ้องจำเลยมีใจความทำนองเดียวกันกับคำให้การจำเลยในสำนวนแรก โจทก์ขอให้พิพากษาบังคับจำเลยชำระราคาม้า25,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับจากวันฟ้องจนกว่าจำเลยจะชำระเงินเสร็จ
จำเลยให้การว่า จำเลยไม่เคยให้ตัวแทนไปซื้อม้าและวางมัดจำไว้กับโจทก์ไม่มีหนังสือตัวแทน ม้าไม่ใช่ของจำเลย การซื้อม้าไม่ได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนจึงเป็นโมฆะ โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วฟังว่า นายคุณซื้อม้าจรูญจิตรจากนายเกตุแต่ยังไม่ชำระราคา พิพากษาให้นายคุณชำระราคาม้า 25,000 บาทแก่นายเกตุพร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7 ครึ่งต่อปี จนกว่าจะชำระเงินให้นายเกตุเสร็จสิ้นให้ยกฟ้องของนายคุณในสำนวนแรก
นายคุณอุทธรณ์ว่า นายเกตุไม่ใช่เจ้าของม้าจรูญจิตร ไม่มีอำนาจฟ้อง นายคุณไม่ได้ซื้อม้าตัวนี้จากนายเกตุและการซื้อขายเป็นโมฆะ เพราะมิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่
ศาลอุทธรณ์ฟังว่า นายเกตุเป็นเจ้าของม้าจรูญจิตร มีอำนาจฟ้องนายคุณ นายคุณซื้อและยังไม่ชำระราคาม้าให้นายเกตุ การซื้อขายม้าตัวนี้ไม่อยู่ในบังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456การซื้อขายสมบูรณ์ พิพากษาแก้เฉพาะในเรื่องดอกเบี้ย โดยให้นับแต่วันฟ้อง
นายคุณฎีกาว่า นายเกตุจ้างนายคุณให้เลี้ยงม้าโดยมีบำเหน็จไม่ใช่นายเกตุขายม้าให้นายคุณ หากฟังว่าเป็นการซื้อขายม้ากัน การซื้อขายก็เป็นโมฆะ
ศาลฎีกาตรวจสำนวนและประชุมปรึกษาแล้วฟังว่า นายเกตุขายม้าตัวนี้ให้นายคุณแล้ว แต่นายคุณยังไม่ชำระราคาม้าให้นายเกตุปัญหาว่าการซื้อขายม้าตัวนี้เป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 456 หรือไม่นั้น ศาลฎีกาได้พิจารณาปัญหาข้อนี้โดยมติที่ประชุมใหญ่แล้วเห็นว่าสัตว์พาหนะที่ต้องจดทะเบียนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 คือ สัตว์พาหนะตามความหมายในพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะ พ.ศ. 2482 มาตรา 4 ซึ่งบัญญัติว่าสัตว์พาหนะหมายความว่า ช้าง ม้า โค กระบือ ล่อ ลา ซึ่งได้ทำตั๋วหรือต้องทำตั๋วรูปพรรณตามพระราชบัญญัตินี้ และสัตว์พาหนะที่ต้องทำตั๋วรูปพรรณดังกล่าวคือสัตว์พาหนะตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 8(2) สัตว์อื่นนอกจากโคตัวเมียมีอายุย่างเข้าปีที่ 6 และ (3) สัตว์ใดได้ใช้ขับขี่ลากเข็นหรือใช้งานแล้วประกอบกับพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะ พ.ศ. 2482 มาตรา 14 บัญญัติว่า การโอนกรรมสิทธิ์สัตว์พาหนะให้ผู้โอนและผู้รับโอนทั้งสองฝ่ายหรือตัวแทนนำสัตว์พาหนะและตั๋วรูปพรรณไปยังสำนักงานทะเบียนเพื่อจดทะเบียนการโอนกรรมสิทธิ์เช่นนี้จึงเห็นว่า การซื้อขายสัตว์พาหนะที่กฎหมายบังคับให้ต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 คือ สัตว์พาหนะที่ได้ทำตั๋วรูปพรรณแล้วเท่านั้น ข้อเท็จจริงในคดีนี้ได้ความว่า ขณะซื้อขายนั้นม้าตัวนี้อายุ 1 ปีเศษ เป็นม้าอ่อน ยังใช้วิ่งแข่งไม่ได้ และยังไม่ได้ทำตั๋วรูปพรรณนายคุณต้องเอาม้ามาฝึกจนมีอายุ 2 ปี จึงเอาม้าไปวัดตัวตามเอกสาร ล.5 แล้วเอาม้าเข้าวิ่งแข่ง ฉะนั้น ในขณะที่นายคุณและนายเกตุตกลงซื้อขายม้าแข่งตัวนี้กันม้าแข่งตัวนี้ยังใช้วิ่งแข่งไม่ได้ จึงไม่อยู่ในบังคับของพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะที่ต้องให้ทำตั๋วรูปพรรณตามมาตรา 8 และเมื่อนายเกตุไม่ได้ขอจดทะเบียนทำตั๋วรูปพรรณไว้ก่อนถึงกำหนดที่บังคับได้ตามพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะ มาตรา 8 อนุมาตรา (1) ถึง อนุมาตรา (5) การซื้อขายม้าจรูญจิตรรายนี้จึงไม่อยู่ในบังคับที่จะต้องจดทะเบียนการซื้อขายกันตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 การซื้อขายจึงไม่เป็นโมฆะ ฎีกาของนายคุณฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืนตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
