แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ฉ. เจ้าของที่ดินพิพาท อนุญาตให้จำเลยซึ่งเป็นมารดาทำกินในที่ดินพิพาทการครอบครองของจำเลยเหนือที่พิพาทอาจ ถือว่าเป็นการครอบครองแทน ฉ. ได้เฉพาะแต่ในระหว่าง ฉ. มีชีวิตอยู่เท่านั้น เมื่อ ฉ. ถึงแก่กรรมแล้ว จะถือว่าจำเลยครอบครองที่พิพาทซึ่งกลายเป็นมรดกแทนโจทก์ซึ่งเป็นสามี ฉ. ต่อไปหาได้ไม่
โจทก์ฟ้องคดีเกี่ยวกับมรดกเกิน 1 ปี นับแต่ ฉ. ถึงแก่กรรมฟ้องโจทก์ขาดอายุความ
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นสามีนางเฉลียวบุตรสาวจำเลย ระหว่างอยู่กินกันเกิดสินสมรสคือที่ดินโฉนดที่ ๓๓๒๕ เดือนสิงหาคม ๒๕๐๙ นางเฉลียวถึงแก่กรรม โจทก์จำเลยครอบครองที่ดินมรดกร่วมกันมาโจทก์ขอให้จำเลยแบ่งแยกที่ดินให้โจทก์ ๓ ส่วนจำเลยไม่ยอม ขอให้ศาลบังคับ ถ้าแบ่งไม่ตกลงให้ประมูลราคาหรือขายทอดตลาดเอาเงินแบ่งกันตามส่วน
จำเลยให้การว่า ที่ดินโฉนดที่ ๓๓๒๕ เป็นสินเดิมของนางเฉลียว นางเฉลียวมอบโฉนดให้จำเลยและยกกรรมสิทธิ์ให้จำเลยทำประโยชน์ครอบครองรับเอาประโยชน์ที่ได้ทั้งหมดเป็นส่วนตัวของจำเลยผู้เดียวโจทก์และนางเฉลียวไม่เคยเข้าครอบครองที่รายนี้ฟ้องโจทก์ขาดอายุความ
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วฟังว่า ที่ดินพิพาทเป็นสินเดิมของนางเฉลียวโจทก์ฟ้องขอแบ่งมรดกเกิน ๑ ปี นับแต่เจ้ามรดกตาย โจทก์ไม่ได้ครอบครองที่พิพาทร่วมกับจำเลยและนายมูล คดีโจทก์ขาดอายุความ พิพากษาให้ยกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ฟังว่า ที่พิพาทเป็นสินเดิมของนางเฉลียว นางเฉลียวและโจทก์ได้มอบที่นาพิพาทให้นายมูลบิดา และจำเลยดูแลและทำนาแทนนางเฉลียวตายแล้ว จำเลยยังคงทำนาพิพาทดังเดิมไม่ได้เปลี่ยนเจตนาใหม่ที่จะยึดถือที่พิพาทเป็นของจำเลย หลังนางเฉลียวถึงแก่กรรมแล้ว จำเลยคงครอบครองที่พิพาทแทนโจทก์ตลอดมาพิพากษาแบ่งที่พิพาทให้โจทก์จำเลยคนละครึ่ง ถ้าไม่ตกลงให้ประมูลหรือขายทอดตลาดเอาเงินแบ่งกันตามส่วน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังว่า นางเฉลียวได้พูดอนุญาตให้จำเลยทำนาพิพาทจริง ฉะนั้น การครอบครองของจำเลยเหนือที่พิพาทถือว่าเป็นการครอบครองแทนนางเฉลียวได้เฉพาะแต่ในระหว่างที่นางเฉลียวยังมีชีวิตอยู่เท่านั้น เมื่อนางเฉลียวถึงแก่กรรมแล้ว จะถือว่าจำเลยครอบครองที่พิพาทซึ่งกลายเป็นมรดกแทนโจทก์ต่อไปด้วยหาได้ไม่ คำวินิจฉัยของศาลอุทธรณ์ในข้อนี้ ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ฟ้องโจทก์ขาดอายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๗๕๔ ไม่จำเป็นต้องวินิจฉัยในประเด็นที่ว่า ศาลอุทธรณ์ตัดสินความนอกฟ้องนอกประเด็นหรือไม่
พิพากษากลับให้ยกฟ้องโจทก์
