แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์ประมูลทำการประมงในคลองที่พิพาทได้ จำเลยและราษฎรอีกมากเป็นเจ้าของนาหลายพันไร่ต้องอาศัยใช้น้ำในคลองนี้ทำนา ตอนปากคลองมีทำนบปิดกั้นน้ำไว้เพื่อใช้ทำนา ถัดออกไปเป็นที่ตั้งจิบสำหรับจับปลาของโจทก์ เมื่อน้ำในคลองเริ่มลดลง ราษฎรเจ้าของนายื่นคำร้องขอให้เปิดทำนบเพื่อกักน้ำไว้หล่อเลี้ยงต้นข้าวก่อนนายอำเภอสั่งให้ปิดทำนบ ราษฎรเกรงว่าถ้ารอช้าต้นข้าวจะเสียหาย จำเลยกับเจ้าของนาหลายคนจึงช่วยกันปิดทำนบเสีย น้ำจึงไม่ไหลไปยังจิบของโจทก์ โจทก์จับปลาไม่ได้ การที่จำเลยปิดทำนบนี้จะรอให้พนักงานเจ้าหน้าที่สั่งอาจจะไม่ทันการ และเป็นการกระทำเพื่อประโยชน์แก่กสิกรรม กฎหมายให้ปิดเองได้ ตามพระราชบัญญัติการประมง พ.ศ. 2490 มาตรา 22 ซึ่งมีมาตรา 10 วรรค 2 สนับสนุนด้วย
ย่อยาว
ข้อเท็จจริงได้ความว่า โจทก์ประมูลทำการประมงที่คลองบางแก้วได้ จำเลยและราษฎรอีกมากเป็นเจ้าของนาหลายพันไร่ ต้องอาศัยใช้น้ำในคลองนี้ทำนา ตอนปากคลองมีทำนบปิดกั้นน้ำไว้เพื่อใช้ทำนา สร้างด้วยเงินบำรุงท้องที่และเงินราษฎรมาได้ราว ๑๐ ปีแล้ว ถัดทำนบออกไปยังลำน้ำผักไห่เป็นที่ต้องจิบสำหรับจับปลาของโจทก์ ราวกลางเดือนพฤศจิกายน ๒๕๐๐ น้ำในคลองไหลออกลำน้ำผักไห่ น้ำในคลองเริ่มลดลง ราษฎรเจ้าของนายื่นคำร้องขอให้ปิดทำนบเพื่อกักน้ำไว้เลี้ยงต้นข้าว โจทก์เริ่มวางจิบจับปลาในวันที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๐๐ น้ำไหลออกจากคลองมาก นายอำเภอก็ยังไม่มีคำสั่งให้มาปิดทำนบ ราษฎรเกรงว่าถ้ารอช้าน้ำจะไม่พอเลี้ยงต้นข้าว ต้นข้าวจะเสียหาย จำเลยกับเจ้าของนาหลายคนช่วยกันปิดทำนบเมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๐๐ น้ำไม่ไหลไปที่จิบของโจทก์ ๆ จับปลาไม่ได้ ต่อมาวันที่ ๕ เดือนนั้น นายอำเภอสั่งให้ปิดทำนบได้ ต่อมาพอข้าวท้องแก่ จำเลยกับพวกก็เปิดทำนบ น้ำจึงไหลไปที่จิบของโจทก์ แต่ไม่มีปลาเสียแล้ว ปัญหาว่าจำเลยปิดทำนบกั้นทางเดินของสัตว์น้ำอันเป็นการขัดขวางการจับสัตว์น้ำของโจทก์โดยมิได้รับคำสั่งอนุญาตจากนายอำเภอเสียก่อนจะได้หรือไม่
ศาลชั้นต้นเห็นว่า จำเลยต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่โจทก์ในระหว่างวันที่ ๓ และ ๔ ธันวาคม ๒๕๐๐ พิพากษาให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า จำเลยมีอำนาจปิดทำนบได้ ตามพระราชบัญญัติประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ มาตรา ๒๒ พิพากษากลับ ให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า สาระสำคัญในพระราชบัญญัติการประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ มาตรา ๒๒ คือ ห้ามไม่ให้ปิดทางเดินของสัตว์น้ำในที่จับสัตว์น้ำ เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่หรือเป็นการกระทำเพื่อประโยชน์แก่การกสิกรรมในที่ดินของบุคคล คลองเป็นที่จับสัตว์น้ำตามมาตรา ๔ (๕) แห่งพระราชบัญญัตินี้ การที่จำเลยปิดทำนบก็เพื่อกักน้ำไว้หล่อเลี้ยงต้นข้าวในนาของจำเลยและของคนอื่น มิฉะนั้น น้ำจะไหลออกไปมาก ข้าวจะเสียหาย เป็นการที่จะต้องรีบกระทำโดยเร็ว จะรอให้พนักงานเจ้าหน้าที่สั่งปิดอาจจะไม่ทันการและเป็นการกระทำเพื่อประโยชน์แก่กสิกรรม กฎหมายจึงให้ปิดเองได้ และตามมาตรา ๑๐ วรรค ๒ แห่ง พระราชบัญญัตินี้ ก็สนับสนุนให้เห็นว่ากฎหมายมีความประสงค์ให้ความคุ้มครองแก่การทำนาไม่ให้ได้รับความเสียหาย จำเลยปิดกั้นทำนบก่อนได้รับคำสั่งอนุญาตจากนายอำเภอ จึงไม่เป็นการละเมิดต่อโจทก์ พิพากษายืน
