แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์จำเลยแลกเปลี่ยนเครื่องยนต์อากาศยานกัน โดยโจทก์ต้องส่งมอบเครื่องยนต์อากาศยานพร้อมอุปกรณ์มาตรฐานใหม่ให้จำเลย จำเลยต้องส่งเครื่องยนต์อากาศยานพร้อมด้วยอุปกรณ์ที่ใช้แล้วให้โจทก์ โจทก์ได้ส่งเครื่องยนต์ให้จำเลยภายในกำหนดสัญญาแต่ส่งเครื่องกำเนิดไฟฟ้าเมื่อพ้นกำหนดสัญญาแล้ว สัญญาข้อ 8 มีว่า ถ้าผู้ขายไม่ส่งมอบทรัพย์ครบจำนวน ผู้ซื้อบอกเลิกสัญญาได้และถ้าผู้ซื้อจัดซื้อสิ่งของจากบุคคลอื่น เต็มจำนวนหรือเฉพาะจำนวนที่ขาดส่ง ผู้ขายต้องยอมรับผิดใช้ราคาที่เพิ่มขึ้น และข้อ 9 ว่าในกรณีที่ผู้ซื้อไม่ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญา ผู้ขายยอมให้ผู้ซื้อปรับเป็นรายวัน อัตราร้อยละ 0.2 ของราคาสิ่งของที่ยังไม่รับมอบ เช่นนี้ กรณีที่จำเลยเลือกใช้สิทธิตามสัญญาข้อ 9 จำเลยมีสิทธิเรียกค่าปรับร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องกำเนิดไฟฟ้าที่จำเลยยังไม่ได้รับมอบเท่านั้น มิใช่ร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องยนต์ทั้งหมด
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำสัญญาซื้อขายแลกเปลี่ยนเครื่องยนต์ อากาศยานกับโจทก์ โดยโจทก์ส่งเครื่องยนต์ใหม่ให้จำเลย จำเลยต้องส่งเครื่องยนต์ใช้แล้วให้โจทก์ และชำระเงินเพิ่มอีก ๒๙๘,๐๐๐ บาท ถ้าส่งมอบไม่ทันกำหนดหรือไม่ถูกต้อง โจทก์ยอมให้จำเลยปรับรายวัน อัตราร้อยละ ๐.๒ โจทก์ส่งมอบเครื่องยนต์ให้จำเลยแล้ว แต่จำเลยชำระเงินให้โจทก์ไม่ครบ โดยหักเป็นค่าปรับ ๑๔๖,๐๒๐ บาท ซึ่งเป็นการคิดค่าปรับที่ผิด เป็นผลให้จำเลยชำระหนี้ให้โจทก์ขาดไป ๑๓๔,๘๑๒.๒๔ บาท ขอให้บังคับจำเลยชำระเงินจำนวนดังกล่าว พร้อมดอกเบี้ย
จำเลยให้การว่า โจทก์นำเครื่องยนต์อากาศยานส่งมอบจำเลยจริง แต่ขาดเครื่องกำเนิดไฟฟ้ากับสายหัวเทียน ซึ่งโจทก์นำมาส่ง ช้าไป ๒๔๕ วัน เท่ากับโจทก์ไม่ได้ส่งมอบเครื่องยนต์ตามกำหนดในสัญญา จึงปรับเต็มราคาของทั้งชุด โจทก์ไม่มีสิทธิ์ฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า กรณีที่โจทก์ผิดสัญญาไม่ส่งมอบสิ่งของที่ตกลงขายหรือส่งมอบสิ่งของไม่ถูกหรือไม่ครบถ้วน จำเลยมีทางเลือก ๒ ทาง คือ ทางหนึ่งเลือกใช้สิทธิ ตามสัญญาข้อ ๘ คือบอกเลิกสัญญา จำเลยมีสิทธิรับหลักประกันเป็นเงิน ๙,๘๐๐ บาท และถ้าจำเลยจัดซื้อสิ่งของจากบุคคลอื่นเต็มจำนวน หรือเฉพาะจำนวนที่ขาดส่ง โจทก์ต้องรับผิดชดใช้ราคาที่เพิ่มขึ้นจากราคาที่กำหนดไว้ในสัญญา
ส่วนอีกทางที่จำเลยอาจเลือกใช้สิทธิปรับโจทก์เป็นรายวันในอัตราร้อยละศูนย์จุดสอง (๐.๒) ของราคาสิ่งของที่ยังไม่ได้รับมอบ ยิ่งกว่านั้นจำเลยยังมีสิทธิในระหว่างที่มีการปรับนั้น ถ้าเห็นว่าโจทก์ไม่อาจปฏิบัติตามสัญญาต่อไปได้ จำเลยจะใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาและกลับไปใช้สิทธิอื่น ๆ ตามสัญญาข้อ ๘ วรรค ๒ อีกโสดหนึ่งด้วย
ข้อความที่ว่า ปรับเป็นรายวันในอัตราร้อยละศูนย์จุดสอง (๐.๒)ของราคาสิ่งของที่ยังไม่ได้รับมอบ ในสัญญาข้อ ๙ นั้น เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับสัญญาข้อ ๘ แล้วเห็นว่า กรณีที่จำเลยเลือกใช้สิทธิตามสัญญาข้อ ๙ จำเลยมีสิทธิเรียกค่าปรับเท่ากับร้อยละ ๐.๒ ของราคาเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ๒ เครื่อง และสายหัวเทียนที่จำเลยยังไม่ได้รับมอบคิดเป็นเงินเท่ากับ ๑๑,๒๐๗.๗๖ บาทเท่านั้น หาใช่ร้อยละ ๐.๒ ของราคาเครื่องยนต์ทั้งหมดเท่ากับ ๑๔๖,๐๒๐ บาทไม่ อนึ่งคำว่าของที่ยังไม่ได้รับมอบ ในสัญญาข้อ ๙ ตรงกับคำว่า เฉพาะจำนวนที่ขาดส่งในสัญญาข้อ ๘ ต่างหมายถึงของที่ยังไม่ได้รับมอบหรือที่ขาดส่ง หาได้หมายถึงของทั้งหมด คือเครื่องอากาศยานทั้งชุดไม่
พิพากษากลับ ให้จำเลยชำระเงิน ๑๓๔,๘๑๒.๒๔ บาทพร้อมดอกเบี้ยร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี นับแต่วันที่ ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ จนถึงวันฟ้องเป็นเงิน ๘๔๒.๕๗ บาท และดอกเบี้ยร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีของต้นเงิน ๑๓๔,๘๑๒.๒๔ บาท นับแต่วันฟ้องจนกว่าชำระเงินเสร็จให้แก่โจทก์
