แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่ผู้ทำพินัยกรรมได้โอนไปโดยสมบูรณ์ซึ่งทรัพย์สินอันเป็นวัตถุแห่งข้อกำหนดพินัยกรรมใด ซึ่งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1696 วรรคแรก บัญญัติให้ข้อกำหนดพินัยกรรมนั้นเป็นอันเพิกถอนไปนั้น จะต้องเป็นเรื่องที่การโอนนั้นสมบูรณ์ และมิได้ถูกเพิกถอนในภายหลัง
เจ้ามรดกทำพินัยกรรมยกสินเดิมของตนคือที่ดินมีโฉนดพร้อมทั้งสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินให้แก่ ล. ซึ่งเป็นบุตรแล้วต่อมาเจ้ามรดกได้ไปจดทะเบียนโอนทรัพย์ตามพินัยกรรมให้แก่ ล. ผู้รับทรัพย์ตามพินัยกรรมดังกล่าว โดยมิได้รับความยินยอมจากสามีเจ้ามรดก ต่อมาเมื่อสามีเจ้ามรดกบอกล้างนิติกรรมการโอน และฟ้องขอให้เพิกถอนการโอน ซึ่งศาลได้พิพากษาให้เพิกถอนการโอน และเจ้าพนักงานได้แก้สารบัญในโฉนดใส่ชื่อเจ้ามรดกเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ตามเดิมแล้วข้อกำหนดพินัยกรรมของเจ้ามรดกจึงยังมิได้ถูกเพิกถอนไป ล. ยังคงมีสิทธิที่จะรับมรดกตามพินัยกรรมในทรัพย์ดังกล่าวได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า นายจ้อยนางแฉ่งเป็นสามีภริยากันตามกฎหมายมีบุตร 5 คน นางแฉ่งมีบุตรกับนายบ้วนฮ้อสามีเดิม 4 คน นางแฉ่งและนายจ้อยถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. 2506 และ 2510 ตามลำดับ และมีทรัพย์มรดกอันเป็นสินบริคณห์ คือ ที่ดินโฉนดเลขที่ 100, 101, 8552 และเรือนแฝด 5 หลัง กับเรือนอีก 1 หลัง นายจ้อยทำพินัยกรรมยกที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 รวมทั้งสิ่งปลูกสร้างให้โจทก์ที่ 1 และภริยา ยกที่ดินโฉนดเลขที่ 100 และ 101 รวมทั้งสิ่งปลูกสร้างให้โจทก์ที่ 2 และภริยา ที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 ส่วนของนายจ้อยครึ่งหนึ่งตกได้แก่โจทก์ที่ 1 ตามพินัยกรรม ที่เหลืออันเป็นส่วนของนางแฉ่งตกได้แก่ทายาทคนละส่วน ฯลฯ เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน 2511 จำเลยไปขอรับมรดกที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 เป็นของตนแต่ผู้เดียวและขอรับที่ดินโฉนดเลขที่ 100 และ 101 เฉพาะส่วน ณ สำนักงานที่ดินจังหวัด โจทก์ได้ยื่นคำคัดค้าน ขอให้พิพากษาว่าส่วนหนึ่งของที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 เนื้อที่ 4 ไร่ 20 ตารางวา ที่ดินโฉนดเลขที่ 100 และ 101 เนื้อที่ 3 งาน ตกเป็นของโจทก์ที่ 1 ให้ที่ดินโฉนดที่ 100 และ 101 เนื้อที่ 1 ไร่ 2 งาน ที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 เนื้อที่1 งาน 35 ตารางวา ตกเป็นของโจทก์ที่ 2
จำเลยให้การว่า จำเลยเป็นบุตรนางแฉ่งกับนายบ้วนฮ้อ นางแฉ่งทำพินัยกรรมยกที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 รวมทั้งบ้านบนที่ดินแปลงนี้อันเป็นสินเดิมของนางแฉ่งให้แก่จำเลยและภริยา นายจ้อยไม่มีสิทธิเอาทรัพย์ของนางแฉ่งไปยกให้บุคคลอื่น ขอให้ยกฟ้อง
ก่อนสืบพยาน นายวิชัยโจทก์ที่ 2 ขอถอนตัวจากการเป็นโจทก์และนายวิเชียรโจทก์ที่ 1 กับนายแลจำเลย แถลงขอดำเนินคดีต่อไปเฉพาะที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 และทรัพย์สินบนที่ดินแปลงนี้เท่านั้น
ศาลชั้นต้นฟังว่า นางแฉ่งและนายจ้อยต่างทำพินัยกรรมไว้คนละฉบับ ที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 เป็นสินเดิมของนางแฉ่ง นางแฉ่งทำพินัยกรรมยกที่ดินดังกล่าวพร้อมกับสิ่งปลูกสร้างให้จำเลยและภริยา ทรัพย์ดังกล่าวจึงตกได้แก่จำเลยและภริยา โจทก์ไม่มีสิทธิอย่างใดในทรัพย์ดังกล่าว พินัยกรรมของนายจ้อยมีผลในเรื่องอื่นไม่เกี่ยวกับที่ดินพิพาท พิพากษายกฟ้องโจทก์
โจทก์ที่ 1 อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ที่ 1 ฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงตามที่คู่ความไม่โต้แย้งกัน (ชั้นฎีกา) ว่าที่ดินโฉนดเลขที่ 8552 เป็นสินเดิมของนางแฉ่ง นางแฉ่งและนายจ้อยถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. 2506 และ 2510 ตามลำดับ และต่างทำพินัยกรรมไว้คนละฉบับยกที่ดินดังกล่าวพร้อมกับสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินให้ผู้รับพินัยกรรมต่างคนกัน คือ นางแฉ่งยกทรัพย์ให้แก่จำเลยและภริยา นายจ้อยยกทรัพย์อันเดียวกันนี้ให้แก่โจทก์ที่ 1 และภริยา ต่อมานางแฉ่งโอนที่ดินดังกล่าวตามที่ระบุไว้ในพินัยกรรมให้แก่จำเลยโดยไม่ได้รับความยินยอมจากนายจ้อยสามี นายจ้อยได้บอกล้างนิติกรรมการโอนและฟ้องจำเลยต่อศาล ขอให้เพิกถอนการโอนศาลฎีกาได้พิพากษาให้เพิกถอนการโอน ปรากฏตามคำพิพากษาฎีกาที่ 1005/2511 เจ้าพนักงานได้แก้สารบาญโฉนด ลงชื่อนางแฉ่งเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ตามเดิมแล้ว แล้ววินิจฉัยว่า
ประการแรก โจทก์ที่ 1 ฎีกาว่า แม้ที่ดินพิพาทโฉนดเลขที่ 8552จะเป็นสินเดิมของนางแฉ่ง และนางแฉ่งทำพินัยกรรมยกให้จำเลยก็จริงแต่หลังจากทำพินัยกรรมฉบับดังกล่าวแล้ว นางแฉ่งได้จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินดังกล่าวให้จำเลยโดยสมบูรณ์แล้วก่อนที่นางแฉ่งจะวายชนม์ ถือว่านางแฉ่งได้โอนทรัพย์สินอันเป็นวัตถุแห่งข้อกำหนดในพินัยกรรมไปโดยสมบูรณ์แล้ว พินัยกรรมของนางแฉ่งที่ยกที่ดินแปลงพิพาทให้จำเลยจึงเป็นอันเพิกถอนไปตามมาตรา 1696 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ศาลฎีกาเห็นว่า ตามมาตรา 1696 วรรคแรก การที่ข้อกำหนดพินัยกรรมจะเป็นอันเพิกถอนไปตามบทมาตราดังกล่าวจะต้องเป็นเรื่องการโอนนั้นสมบูรณ์และมิได้ถูกเพิกถอนในภายหลังดังเช่นในกรณีเรื่องนี้ ฉะนั้นข้อกำหนดพินัยกรรมของนางแฉ่งจึงยังมิได้ถูกเพิกถอนไป จำเลยยังคงมีสิทธิที่จะรับมรดกตามพินัยกรรมในทรัพย์ดังกล่าวได้
ศาลฎีกาวินิจฉัยข้อเท็จจริงต่อไปว่า โรงเรือนบนที่ดินพิพาทเป็นสินเดิมของนางแฉ่ง นางแฉ่งย่อมมีสิทธินำพินัยกรรมยกให้จำเลยได้ แล้วพิพากษายืน
