แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
นิติกรรมที่เป็นโมฆะมาแต่ต้น กฎหมายหาได้บัญญัติถึงการให้คู่กรณีกลับคืนฐานะเดิมเหมือนเรื่องโมฆียะกรรมที่ถูกบอกล้างแล้วไม่ ฐานะของคู่กรณีแห่งนิติกรรมที่เป็นโมฆะมาแต่ต้นมิได้มีการเปลี่ยนแปลง คู่กรณีจะมีสิทธิเรียกร้องเกี่ยวกับทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งนิติกรรมหรือสัญญาอย่างใดเป็นเรื่องที่จะต้องพิจารณาตามลักษะลาภมิควรได้อีกชั้นหนึ่ง ซึ่งต้องฟ้องหรือฟ้องแย้งขอมา เพียงแต่สัญญาปรากฏว่าเป็นโมฆะ จะขอให้ศาลสั่งให้คืนทรัพย์หรือราคากันด้วยหาได้ไม่
ย่อยาว
กรณีนี้เป็นชั้นบังคับคดี ผู้ร้องซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาในคดีอื่น ขออายัดเงินส่วนแบ่งที่จำเลยในคดีนี้ซึ่งเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษาจะได้รับ ศาลชั้นต้นได้มีคำสั่งให้อายัดได้ตามขอแล้ว ต่อมาได้มีคำสั่งให้ยกเลิกการอายัด
ผู้ร้องอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า คำพิพากษาให้เพิกถอนสัญญาโอนขายที่ดิน ๓ โฉนด รายพิพาทระหว่างจำเลยที่ ๑ และที่ ๒ เฉพาะเนื้อที่ ๒ ใน ๓ ของที่ดินแต่ละแปลงเพื่อคืนส่วนนี้ให้แก่โจทก์นั้น มิได้บังคับถึงเนื้อที่อีก ๑ ใน ๓ ที่เหลืออยู่ด้วย แม้ตามนัยแห่งคำพิพากษานี้แสดงว่าสัญญาโอนขายที่พิพาทระหว่างจำเลยทั้งสองเป็นโมฆะทั้งสิ้นก็ตาม แต่นิติกรรมที่เป็นโมฆะมาแต่ต้น กฎหมายหาได้บัญญัติถึงการให้คู่กรณีกลับคืนฐานะเดิมเหมือนเรื่องโมฆียะกรรมที่ถูกบอกล้างแล้วไม่ ฐานะของคู่กรณีแห่งนิติกรรมที่เป็นโมฆะมาแต่ต้นมิได้มีการเปลี่ยนแปลง คู่กรณีจะมีสิทธิเรียกร้องเกี่ยวกับทรัพย์สินอันเป็นวัตถุแห่งนิติกรรมหรือสัญญานั้นอย่างใด เป็นเรื่องที่จะต้องพิจารณาตามลักษณะลาภมิควรได้อีกชั้นหนึ่ง ซึ่งฝ่ายที่ต้องการเรียกร้องต้องฟ้องหรือฟ้องแย้งขอมา เพียงแต่สัญญาปรากฏว่าเป็นโมฆะ จะขอให้ศาลสั่งให้คืนทรัพย์หรือราคากันด้วยหาได้ไม่ ผู้ร้องจะอ้างผลแห่งคำพิพากษาดังกล่าวข้างต้นมาขอให้ศาลสั่งว่าเงินค่าขายที่พิพาทอีก ๑ ใน ๓ เป็นของจำเลยที่ ๑ โดยผู้ร้องยังมิได้ใช้สิทธิเรียกร้องว่ากล่าวแก่จำเลยอย่างใดนั้นหาได้ไม่ การที่จำเลยทั้งสองไม่คัดค้านการที่ผู้ร้องขอให้อายัดเงินรายนี้
ก็ไม่เป็นเหตุให้ผู้ร้องเกิดสิทธิตามกฎหมายขึ้นได้อย่างใด
พิพากษายืน ยกฎีกาผู้ร้อง
