แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เมื่อที่พิพาทไม่ใช่ที่บ้าน ที่สวนตามกฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จ และโจทก์โก่นสร้างที่พิพาทหลังจากที่ ป.พ.พ.บรรพ 4 ประกาศใช้แล้วคดีต้องบังคับตาม ป.พ.พ.บรรพ 4 หากปรากฎว่าที่พิพาทเป็นที่ดินมือเปล่า ผู้ยึดถือก็มีแต่สิทธิครอบครองเมื่อถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วยกฎหมาย ผู้ครอบครองก็ต้องฟ้องคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองนั้นภายใน 1 ปี นับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครองตาม ป.พ.พ.มาตรา 1367,1375 มิฉะนั้นหมดสิทธิที่จะฟ้องเรียกที่พิพาทคืนตาม มาตรา 1375
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐ โจทก์ได้โก่นสร้างที่ป่าทำเป็นสวนผลไม้และครอบครองตลอดมาต่อมาเดือน ธ.ค.๒๔๙๘ จำเลยบุกรุกเข้ามาตัดต้นไม้ผลไม้เสียหาย รวม ๔,๖๐๐ บาท ขอให้ขับไล่จำเลยและบริวารและแสดงว่าที่รายนี้เป็นของโจทก์ กับให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย๔,๖๐๐ บาท และดอกเบี้ย
จำเลยต่อสู้ว่าเมื่อ ๑๔-๑๕ ปีมาแล้วจำเลยโก่นสร้างที่ว่างเปล่าทำเป็นสวนขึ้น ๑ แปลงและได้ครอบครองตลอดมาจนได้ใบเหยียบย่ำเมื่อวันที่ ๓ ก.พ.๒๔๙๗ และตัดฟ้องว่าเมื่อเดือน ๓ พ.ศ.๒๔๙๗ จำเลยได้จ้างนายแดงถางที่รายนี้ โจทก์หาว่านายแดงบุกรุก เจ้าพนักงานสอบสวนแล้ว ปล่อยนายแดงและสั่งให้โจทก์ไปฟ้องศาลเรื่องสวนรายพิพาท แต่โจทก์ไม่ฟ้องจนเลยมา ๒ ปี เศษแล้วคดีโจทก์ขาดอายุความ
โจทก์จำเลยรับกันว่าที่พิพาทคือในวงเส้นสี+ของแผนที่กลาง
ศาลชั้นต้นพิพากษาว่าโจทก์มีสิทธิในที่พิพาทดีกว่าจำเลย ให้ขับไล่จำเลยและบริวาร และให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย ๕๖๐ บาทกับดอกเบี้ย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ฟังว่าโจทก์ครอบครองที่พิพาทราว ๒๐ ปีมานี้ ซึ่งเป็นเวลาหลังจากใช้ ป.พ.พ.บรรพ ๔ แล้ว คดีต้องบังคับตาม ป.พ.พ.อันว่าด้วยที่ดินมือเปล่า ซึ่งผู้ยึดถือย่อมมีแต่สิทธิครอบครองธรรมดา เมื่อโจทก์ถูกแย่งการครอบครองไปเกิน+ปี ย่อมหมดสิทธิที่จะฟ้องเรียกคืนตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๓๗๕ ไม่จำต้องวินิจฉัยเรื่องค่าเสียหายต่อไป พิพากษากลับ ให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาฟังว่าโจทก์โก่นสร้างที่พิพาทเมื่อราว ๒๐ ปีมานี้ ป.พ.พ.บรรพ ๔ ประกาศใช้เมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๔๗๕ โจทก์จึงโก่นสร้างที่พิพาทหลังจาก ป.พ.พ.บรรพ ๔ ประกาศใช้แล้ว โจทก์กล่าวอ้างลอย ๆ ว่าเป็นที่สวน และไม่มีข้อเท็จจริงแสดงให้เห็นได้ว่าที่พิพาทเป็นที่บ้านที่สวนตามกฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จ คดีต้องบังคับตาม ป.พ.พ.บรรพ ๔ ว่าด้วยทรัพย์สินซึ่งในกรณีนี้คือที่ดินมือเปล่า ผู้ยึดถือมีแต่สิทธิครอบครอง หากผู้ครอบครองถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วยกฎหมาย ผู้ครอบครองต้องฟ้องคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองนั้นภายใน ๑ ปีนับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครองตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๓๖๗,๑๓๗๕ เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้ว่าจำเลยได้เข้าครอบครองที่ดินพิพาทมากว่า ๑ ปี ก่อนโจทก์ฟ้อง โจทก์ก็หมดสิทธิที่จะฟ้องเรียกที่ดินพิพาทคืนตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๓๗๕ คดีไม่จำต้องวินิจฉัยปัญหาข้ออื่น ๆ ต่อไป
พิพากษายืน
