แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การคำนวณภาษีโรงเรือนและที่ดินซึ่งต้องเสียในปีต่อมานั้นไม่จำต้องถือค่ารายปีของปีที่ล่วงแล้วแต่อย่างเดียวเป็นหลักพนักงานเจ้าหน้าที่ผู้ประเมินมีอำนาจที่จะแก้หรือคำนวณค่ารายปีของปีต่อมาเสียให้ถูกต้องตามพฤติการณ์และความเป็นจริงได้เมื่อโจทก์ได้ใช้ประโยชน์อาคารเพิ่มขึ้นจากชั้นเดียวเป็นสามชั้นค่ารายปีแห่งทรัพย์สินก็ย่อมเพิ่มขึ้นตามตัว
อาคารของโจทก์ โจทก์ใช้ประโยชน์เองโดยมิได้ให้ผู้อื่นเช่าการที่จะทราบถึงจำนวนเงินซึ่งอาคารของโจทก์สมควรจะให้เช่าได้ในปีหนึ่ง ๆ อันถือเป็นค่ารายปีนั้นจะต้องพิจารณาเทียบเคียงกับทรัพย์สินอื่นที่มีผู้เช่าอยู่และอยู่ใกล้เคียงกัน ทั้งมีสภาพและลักษณะคล้ายคลึงกันด้วย
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า พนักงานเก็บภาษีของจำเลยส่งใบแจ้งการประเมินค่ารายปีอาคารของที่ทำการสาขาโจทก์เพิ่มขึ้น และให้โจทก์เสียภาษีโรงเรือนและที่ดินเพิ่มขึ้น โจทก์เห็นว่าการประเมินของพนักงานจำเลยไม่ถูกต้อง จึงได้ยื่นคำร้องอุทธรณ์ต่อนายกเทศมนตรีคณะเทศมนตรีชี้ขาดให้ยกอุทธรณ์ ซึ่งโจทก์ไม่เห็นด้วย ขอให้ศาลพิพากษาว่า ใบแจ้งรายการประเมินและคำชี้ขาดให้ยกอุทธรณ์ของโจทก์ไม่ถูกต้อง และให้โจทก์เสียภาษีโรงเรือนและที่ดินในอัตราเดิม
จำเลยให้การว่า ที่เจ้าหน้าที่ของจำเลยประเมินค่ารายปีอาคารของโจทก์เพิ่มขึ้นนั้นเป็นการปฏิบัติหน้าที่โดยชอบและเหมาะสมแล้ว
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า จำเลยได้ทำการประเมินค่ารายปีอาคารของโจทก์ถูกต้องและชอบด้วยกฎหมายแล้ว พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า เดิมพนักงานเจ้าหน้าที่ของจำเลยได้ประเมินค่ารายปีอาคารสาขาของโจทก์ซึ่งใช้ประโยชน์อยู่เพียงชั้นเดียว ต่อมาพนักงานเจ้าหน้าที่ของจำเลยไปตรวจสอบพบว่าอาคารนั้นได้ใช้ประโยชน์ทั้งสามชั้นแล้ว จึงได้ประเมินค่ารายปีใหม่โดยอาศัยเทียบเคียงจากอาคารใกล้เคียงที่มีลักษณะและใช้ประกอบธุรกิจคล้ายคลึงกัน วินิจฉัยว่า แม้พระราชบัญญัติภาษีโรงเรือนและที่ดิน พุทธศักราช 2475 มาตรา 18 จะบัญญัติว่าให้ถือค่ารายปีของปีที่ล่วงแล้วเป็นหลักสำหรับการคำนวณภาษีซึ่งจะต้องเสียในปีต่อมาก็ตาม แต่มาตราถัด ๆ ไป คือ มาตรา 21, 22 และ 23 ได้ให้อำนาจพนักงานเจ้าหน้าที่ผู้ประเมินสั่งให้ผู้รับประเมินแสดงรายการเพิ่มเติมโดยละเอียด อีกทั้งให้อำนาจที่จะสั่งผู้รับประเมินนำพยานหลักฐานมาสนับสนุน นอกจากนี้ให้มีอำนาจซักถามผู้รับประเมินตามแบบรายการแจ้งการประเมิน ตลอดจนให้พนักงานเจ้าหน้าที่เข้าไปตรวจตราทรัพย์สินได้ด้วย และมาตรา 24บัญญัติว่า เมื่อได้ไต่สวนตรวจตราแล้ว ให้เป็นหน้าที่ของพนักงานเจ้าหน้าที่จะกำหนด ก. ฯลฯ ข. ค่ารายปีแห่งทรัพย์สินค. ค่าภาษีที่จะต้องเสีย อันแสดงว่ามิใช่ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ผู้ประเมินถือค่ารายปีของปีที่ล่วงแล้วแต่อย่างเดียวเป็นหลักสำหรับการคำนวณค่าภาษีซึ่งจะต้องเสียในปีต่อมา พนักงานเจ้าหน้าที่ผู้ประเมินมีอำนาจที่จะแก้หรือคำนวณค่ารายปีต่อมาเสียให้ถูกต้องตามพฤติการณ์และความเป็นจริงได้ เมื่อปรากฏว่าโจทก์ได้ใช้ประโยชน์อาคารเพิ่มขึ้นเป็นสามชั้น ค่ารายปีก็ย่อมเพิ่มขึ้นตามตัว และอาคารของโจทก์ โจทก์ใช้ประโยชน์เอง มิได้ให้ผู้อื่นเช่า การที่จะทราบถึงจำนวนเงินซึ่งอาคารของโจทก์สมควรจะให้เช่าได้ในปีหนึ่งนั้นจะต้องพิจารณาเทียบเคียงกับทรัพย์สินอื่นที่มีผู้เช่าอยู่และอยู่ใกล้เคียงกันและทรัพย์สินนั้นจะต้องมีสภาพและลักษณะคล้ายคลึงกันด้วย จะพิจารณาจากทรัพย์สินโจทก์เองไม่ได้เพราะทรัพย์สินหรืออาคารของโจทก์มิได้ให้ผู้อื่นเช่า
พิพากษายืน
