แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
บริษัทรับประกันภัยต่างประเทศรับรองและวางเงินตามเงื่อนไขที่รัฐบาลกำหนดให้ แสดงชื่อตัวแทนประจำท้องถิ่นต่อรัฐบาล และได้รับอนุญาตให้ประกอบกิจ ประกันภัยในประเทศสยาม นั้นถือได้ว่ามีภูมิลำเนาหรือสำนักงานสาขาในสยาม อำนาจฟ้อง + ตัวการต่างประเทศมีภูมิ+เนาอยู่ในกรุงสยาม โจทก์ต้องฟ้องตัวการโดยตรง+ฟ้องตัวแทนในกรุงสยาม+ได้ไม่ ฎีกาอุทธรณ์ +ที่คู่ความเป็นคนในบังคับอังกฤษจำเลยฎีกาได้แต่ฉะเพาะปัญหาข้อกฎหมาย
ย่อยาว
ได้ความว่าโจทก์ทำสัญญาประกันอัคคีภัยกับบริษัทลิเวอร็พูล ฯซึ่งจดทะเบียนในต่างประเทศโดยบริษัทจำเลยเป็นตัวแทนในกรุงสยาม บริษัทลิเวอร์พูลมีเงินวางประกันไว้ต่อรัฐบาลเพื่อประกอบกิจการรับประกันภัยในประเทศสยาม โจทก์จึงฟ้องบริษัทจำเลยในฐานเป็นตัวแทนของบริษัทลิเวอร์พูลเรียกเงิน ๑๒๐๐๐ บาทตามสัญญาประกันภัย
จำเลยต่อสู้ว่าโจทก์ควรฟ้องตัวการต่างประเทศโดยตรงเพราะตัวการต่างประเทศเป็นคู่สัญญาและอยู่ในอำนาจศาล
ศาลเดิมเห็นว่าบริษัทลิเวอร์พูล ฯมีสำนักงานสาขาคือที่ทำการของบริษัทจำเลยแลมีทรัพย์สินอยู่ในประเทศสยามคือเงินที่วางประกันไว้ต่อรัฐบาล เพราะฉะนั้นจึงมีภูมิลำเนาอยู่ในประเทศสยามตาม ม.๗๑ ประมวลแพ่ง ฯ โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องบริษัทจำเลย
ศาลอุทธรณ์เห็นว่าการที่บริษัทลิเวอร็พูลมีทรัพย์สินในประเทศสยามไม่เกี่ยวกับปัญหาที่ว่าตัวการต่างประเทษมีภูมิลำเนาในประเทศสยามหรือไม่ ทั้งไมปรากฎว่ามีสำนักงาน ของตนเองต่างหากจากที่ทำการของบริษัทจำเลยหรือมีกองเสมียนพนักงานของตนเองในประเทศสยาม โจทก์จึงมีสิทธิฟ้องบริษัทจำเลยในฐานะเป็นตัวแทนของตัวการต่างประเทศตามมาตรา ๘๒๔ จึงให้ศาลเดิมพิจารณาพิพากษาคดีใหม่ตามรูปความ
ศาลฎีกาเห็นว่าผู้ใดจะประกอบกิจการประกันภัยจะต้องได้รับอนุญาตจากรัฐบาลก่อนตามพ.ร.บ.ควบคุมกิจการค้าขาย ฯ พ.ศ.๒๔๗๑ ม.๗ ทั้งต้องได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขซึ่งได้กำหนดไว้ คดีนี้บริษัทลิเวอร์พูลโดยบริษัทจำเลยได้รับอนุญาตให้ประกอบกิจการประกันภัยในประเทศสยามทั้งได้รับรองว่าจะปฏิบัติตามเงื่อนไขทุกประการ เห็นว่าการที่บริษัทลิเวอร์พูลซึ่งเป็นตัวการต่างประเทศได้รับหนังสืออนุญาตให้ประกอบกิจการประกันภัย ยอมรับรองแล้ววางเงินประกันตามเงื่อนไข ทั้งได้แสดงชื่อของตัวแทนประจำท้องถิ่นแก่รัฐบาล เหล่านี้ทำให้ได้ภูมิลำเนาหรือสำนักงานสาขาในประเทศสยามตามประมวลแพ่ง ฯ ม.๗๑ โดยจะมีสำนักงานหรือกองเสมียนพนักงานของตนเองในประเทศสยามหรือไม่ก็ตาม
ส่วนข้อที่ว่าโจทก์ทำสัญญากับบริษัทลิเวอร์พูลซึ่งเป็นตัวการไม่ใช่บริษัทจำเลย ๆ ไม่ต้องรับผิด เห็นว่าตามประมวลแพ่ง ฯ ม.๘๒๔ จะมีผลบังคับให้ตัวแทนต้องรับผิดแทนตัวการต่างประเทศก็โดยตัวแทนเองเข้าทำสัญญาเพื่อประโยชน์ของตัวการแต่ในคดีนี้คู่สัญญากับโจทก์ก็คือตัวการผู้เดียวเห็นว่าโจทก์ไม่มีสิทธิฟ้องบริษัทจำเลยตามประมวลแพ่ง ฯ ม.๘๒๔ จึงให้พิพากษายืนตามศาลเดิม
