แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 208 กำหนดระยะเวลาการใช้สิทธิขอให้พิจารณาคดีใหม่ไว้เป็น 2 ระยะตามลำดับกัน กล่าวคือในกรณีแรกต้องยื่นคำขอต่อศาลภายใน 15 วัน นับแต่ได้ส่งคำบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งให้แก่จำเลย และหากศาลได้กำหนดวิธีการอย่างใดเพื่อส่งคำบังคับโดยวิธีส่งหมายธรรมดาหรือโดยวิธีอื่นแทนแล้วก็นับกำหนดระยะเวลาต่อเมื่อได้มีการปฏิบัติตามคำกำหนดนั้นแล้วในกรณีที่สอง หากมีพฤติการณ์อันนอกเหนือไม่อาจบังคับได้ อันเป็นเหตุให้คู่ความนั้นไม่อาจยื่นคำขอภายในกำหนดเวลาตามกรณีแรก คู่ความนั้นยังมีสิทธิยื่นคำขอได้อีกภายใน 15 วันนับแต่วันที่พฤติการณ์นั้นสิ้นสุดลง
ส่วนความตอนท้ายของบทบัญญัติดังกล่าวซึ่งห้ามมิให้ยื่นคำขอเมื่อพ้นกำหนดเวลา 6 เดือนนับแต่วันที่ได้ยึดทรัพย์หรือมีการบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งโดยวิธีอื่นนั้นเป็นเพียงบทกำหนดระยะเวลาไว้ว่าแม้จะมีพฤติการณ์นอกเหนือไม่อาจบังคับได้ หากพฤติการณ์นอกเหนือนั้นทำให้การยื่นคำขอล่าช้าเกินกว่า 6 เดือน นับแต่วันที่ได้ยึดทรัพย์ หรือได้มีการบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งแล้ว คู่ความนั้นจะยื่นคำขอให้พิจารณาใหม่ไม่ได้ และกำหนดระยะเวลา 15 วันนับแต่วันที่พฤติการณ์นอกเหนือไม่อาจบังคับได้สิ้นสุดลง ที่ให้สิทธิคู่กรณียื่นคำขอพิจารณาใหม่ในกรณีที่สองดังกล่าวนั้น ก็ต้องอยู่ในบังคับกำหนดเวลา6 เดือนตามความตอนท้ายของวรรคแรกแห่งบทบัญญัตินี้ด้วย
ย่อยาว
กรณีสืบเนื่องจากที่โจทก์ฟ้องจำเลยให้ชำระหนี้เงินกู้และดอกเบี้ยรวม 7,000 บาท จำเลยขาดนัดยื่นคำให้การและขาดนัดพิจารณาศาลชั้นต้นได้พิพากษาให้จำเลยแพ้คดีตามฟ้องและให้ส่งคำบังคับโดยให้ปิดไว้ที่บ้านเรือนจำเลย เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2512 โจทก์ได้ขอให้ศาลออกหมายบังคับคดี เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ยึดที่ดินจำเลยซึ่งอยู่ที่บ้านหนองผักแว่น ตำบลปากช่อง อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา เมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2512 ในวันที่ 11 เมษายน 2512 จำเลยได้ยื่นคำร้องขอให้พิจารณาคดีใหม่โดยอ้างว่า ภายหลังเมื่อเจ้าพนักงานบังคับคดีได้นำประกาศขายทอดตลาดทรัพย์ไปปิดที่บ้านเรือนจำเลยแล้วจำเลยจึงได้ทราบว่าถูกฟ้องคดีเพราะฟ้องไม่ได้ระบุตำบลที่อยู่ของจำเลยให้ถูกต้องทั้งมิได้ระบุเลขบ้านด้วยซึ่งความจริงจำเลยอยู่บ้านเลขที่ 492 หมู่ 2ตำบลปากช่อง อำเภอปากช่อง ห่างไกลจากตำบลที่อยู่ตามฟ้องมาก จำเลยจึงไม่ทราบถึงการปิดคำบังคับและการปิดหมายบังคับคดี หากจำเลยมีโอกาสต่อสู้คดีก็จะไม่แพ้คดี จึงขอให้ศาลพิจารณาคดีใหม่
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งว่า ไม่ปรากฏว่าผู้ขอมีพฤติการณ์พิเศษที่ไม่อาจมายื่นคำขอพิจารณาใหม่ภายใน 15 วัน นับแต่วันทราบคำบังคับ จึงขอให้พิจารณาใหม่ไม่ได้ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 208ให้ยกคำร้อง
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า จำเลยได้แสดงเหตุล่าช้าอันเนื่องมาจากพฤติการณ์นอกเหนือที่จำเลยไม่อาจรู้ได้ แต่เมื่อจำเลยได้ทราบเรื่องตั้งแต่วันที่ 25 มีนาคม 2512 อันถือว่าพฤติการณ์นั้นสิ้นสุดลงแล้ว จำเลยมายื่นคำขอให้พิจารณาคดีเมื่อวันที่ 11 เมษายน 2512 ซึ่งเป็นเวลาล่วงเลย 15 วันมาแล้ว จึงต้องห้ามตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 208 พิพากษายืน
จำเลยฎีกาว่า จำเลยยังอาจยื่นคำขอให้พิจารณาใหม่ได้ภายใน6 เดือนนับแต่วันที่ถูกยึดทรัพย์ตามความตอนท้ายของมาตรา 208 วรรคแรก
ศาลฎีกาเห็นว่า ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 208กำหนดระยะเวลาแก่คู่ความในการใช้สิทธิขอให้พิจารณาคดีใหม่ไว้เป็นลำดับกล่าวคือ ในประการแรกจะต้องยื่นคำขอต่อศาลภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ได้ส่งคำบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งให้แก่จำเลย แต่ถ้าศาลได้กำหนดการอย่างใด ๆ เพื่อส่งคำบังคับเช่นว่านี้โดยวิธีส่งหมายธรรมดาหรือวิธีอื่นแทน ก็ให้นับแต่เมื่อได้มีการปฏิบัติตามคำกำหนดนั้นแล้ว ในประการที่สองหากมีพฤติการณ์นอกเหนือไม่อาจบังคับได้อันเป็นเหตุให้คู่ความนั้นไม่อาจยื่นคำขอภายในกำหนดระยะเวลาที่บังคับไว้ในประการแรกนั้นแล้ว คู่ความนั้นยังอาจมีสิทธิยื่นคำขอพิจารณาใหม่ได้ภายในกำหนดสิบห้าวันนับแต่วันที่พฤติการณ์นั้นสิ้นสุดลง ฉะนั้น แม้ความในตอนท้ายแห่งบทบัญญัติดังกล่าวจะบัญญัติต่อไปว่า “แต่กรณีจะเป็นอย่างไรก็ตาม ห้ามมิให้ยื่นคำขอเช่นว่านี้เมื่อพ้นกำหนดหกเดือนนับแต่วันที่ได้ยึดทรัพย์หรือได้มีการบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งโดยวิธีอื่น” ก็ดี จำเลยก็จะยื่นคำขอให้มีการพิจารณาคดีนี้ใหม่ภายในหกเดือนนับแต่วันที่จำเลยถูกยึดทรัพย์ โดยอาศัยบทบัญญัติที่ว่านี้เช่นที่จำเลยฎีกาขึ้นมาหาได้ไม่ เพราะบทบัญญัติดังกล่าวเป็นเพียงบทกำหนดระยะเวลาไว้ว่าแม้จะมีพฤติการณ์นอกเหนือไม่อาจบังคับได้ หากพฤติการณ์นอกเหนือนั้นเองทำให้การยื่นคำขอล่าช้าเกินกว่า 6 เดือน นับแต่วันที่ได้ยึดทรัพย์ หรือได้มีการบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งแล้ว คู่ความฝ่ายนั้นจะยื่นคำขอให้พิจารณาใหม่ไม่ได้และกำหนดระยะเวลา 15 วันนับแต่วันที่พฤติการณ์นอกเหนือไม่อาจบังคับได้สิ้นสุดลงที่ให้สิทธิคู่กรณียื่นคำขอพิจารณาใหม่ในกรณีที่สองดังกล่าวนั้นก็ต้องอยู่ในบังคับกำหนดเวลา 6 เดือน ตามความในตอนท้ายของวรรคแรกแห่งบทบัญญัตินี้ด้วย เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าจำเลยได้ยื่นคำขอพิจารณาใหม่เกินกว่ากำหนดเวลา 15 วัน นับแต่วันที่พฤติการณ์นอกเหนือได้สิ้นสุดลงแล้วแม้จะยังอยู่ภายในกำหนดระยะเวลา 6 เดือนของวันที่เจ้าพนักงานบังคับคดียึดทรัพย์ของจำเลยก็ตาม จำเลยก็หามีสิทธิขอให้พิจารณาคดีใหม่อีกไม่
พิพากษายืน
