แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์ฟ้องว่านาพิพาทเป็นของโจทก์ทั้งแปลง แต่เมื่อทางพิจารณาได้ความว่าโจทก์เป็นเจ้าของเพียงบางส่วน ศาลย่อมพิพากษาแบ่งให้ได้ ไม่เป็นการเกินคำขอ
โจทก์ฟ้องอ้างว่าโจทก์ครอบครองที่พิพาทโดยการยกให้ แต่ทางพิจารณาได้ความว่าโจทก์ได้ครอบครองที่พิพาทโดยทางมรดก ดังนี้ ไม่ถือว่าผิดคำฟ้อง
โจทก์และจำเลยที่ 1 ต่างมีส่วนเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ที่นาแปลงเดียวกันแล้วจำเลยที่ 1 เอาที่ทั้งแปลงไปขายให้แก่จำเลย ที่ 2. โจทก์จะขอให้เพิกถอนสัญญาซื้อขายทั้งหมดไม่ได้ เพราะจำเลยย่อมมีสิทธิขายส่วนของตนได้ แต่ไม่มีสิทธิขายส่วนของโจทก์ สัญญาซื้อขายระหว่างจำเลย ไม่ผูกพันโจทก์
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เดิมนายเขียวและนางคำน้อยบิดามารดาโจทก์ได้เอานาฟาง 1 แปลงไปวางประกันเงินกู้ผู้มีชื่อหลายครั้ง นายเขียวและนางคำน้อยไม่มีความสามารถจะไถ่ถอนที่นารายนี้คืนมา จึงยกให้เป็นกรรมสิทธิ์แก่โจทก์แต่ให้โจทก์ใช้ดอกเบี้ยและต้นเงินแก่เจ้าหนี้โจทก์ได้นำต้นเงินและดอกเบี้ยไปไถ่ถอนนารายนี้คืนมาและครอบครองเป็นเจ้าของเป็นเวลา 10 ปีเศษแล้ว จำเลยได้ใช้อุบายหลอกลวงนางคำน้อยมารดาโจทก์ให้ทำหนังสือขายให้แก่ตน เป็นเหตุให้โจทก์เสียหาย จึงขอให้ศาลแสดงว่านาพิพาทเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ผู้เดียวและให้เพิกถอนนิติกรรมที่จำเลยทำกับนางคำน้อยเสีย นางเตี้ยงจำเลยให้การว่าที่นาพิพาทยังเป็นของนางคำน้อย นางคำน้อยได้ทำกรมธรรมสัญญาต่ออำเภอขายให้จำเลยเพื่อเอาเงินใช้แก่เจ้าหนี้โจทก์ไม่มีสิทธิขอให้เพิกถอนได้ ก่อนพิจารณาศาลได้เรียกนางคำน้อยเข้ามาเป็นจำเลยสู้คดีกับโจทก์ นางคำน้อยจำเลยให้การว่าไม่ได้ยกนาพิพาทให้โจทก์ จำเลยได้ขายนาพิพาทให้แก่นางเตี้ยงจำเลยเพื่อเอาเงินใช้แก่เจ้าหนี้ศาลชั้นต้นฟังว่านายเขียวบิดาโจทก์ยกนาพิพาทส่วนของนายเขียวให้แก่โจทก์ ส่วนของนางคำน้อยจำเลยฟังไม่ได้ว่ายกให้แก่โจทก์ นาพิพาทเป็นสินสมรสระหว่างนายเขียวกับนางคำน้อยโจทก์จึงมีส่วนเป็นเจ้าของกึ่งหนึ่ง การซื้อขายระหว่างนางเตี้ยงจำเลยกับนางคำน้อยเป็นไปโดยไม่สุจริต โจทก์มีสิทธิเพิกถอนการซื้อขายเสียได้ พิพากษาว่าโจทก์เป็นเจ้าของนาพิพาทกึ่งหนึ่ง ศาลอุทธรณ์ไม่เชื่อว่านายเขียวยกนาให้แก่โจทก์ เมื่อนายเขียวตายแล้วส่วนสมรสของนายเขียวก็ตกแก่ทายาทจึงพิพากษาแก้ว่า โจทก์มีสิทธิเป็นเจ้าของที่พิพาท 1 ใน 3 นอกนั้นยืนตาม
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยคัดค้านว่า ศาลอุทธรณ์พิพากษาเกินคำขอนั้นเรื่องนี้โจทก์อ้างว่า นารายนี้เป็นของโจทก์ทั้งแปลงเมื่อทางพิจารณาได้ความว่าโจทก์เป็นเจ้าของบางส่วน ศาลก็ย่อมพิพากษาแบ่งให้ได้ ไม่เป็นการเกินคำขอ ส่วนที่โจทก์อ้างที่มาแห่งสิทธิของโจทก์ผิดไปจากที่ได้ความตามทางพิจารณานั้น ก็ปรากฏตามคำฟ้องว่า โจทก์อ้างถึงการครอบครองของโจทก์อันเป็นส่วนสำคัญแห่งที่มาซึ่งสิทธิของโจทก์อยู่ด้วย ข้อที่ว่านางเตี้ยงจำเลยได้รับซื้อไว้โดยสุจริตหรือไม่นั้น เห็นว่านางเตี้ยงจำเลยเป็นพี่โจทก์ย่อมทราบความเป็นมาระหว่างกันได้ดีว่า โจทก์มีส่วนได้ในนารายนี้อยู่ด้วย ศาลล่างฟังมาว่านางเตี้ยงซื้อมาโดยไม่สุจริตชอบแล้วข้อที่คัดค้านว่าควรเพิกถอนเฉพาะส่วนของโจทก์นั้น ศาลฎีกาเห็นว่านางคำน้อย ย่อมมีสิทธิขายส่วนของตนได้ เป็นแต่ว่าไม่มีสิทธิขายส่วนของโจทก์ด้วย
พิพากษาแก้ว่า สัญญาซื้อขายระหว่างจำเลยไม่ผูกพันส่วนของโจทก์ นอกนั้นยืน
