แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
มีหนี้หลายรายที่ไม่มีกำหนดชำระ แต่มีรายหนึ่งที่มีกำหนดต้องถือว่าหนี้ที่มีกำหนดชำระถึงกำหนดชำระก่อนรายอื่นเพราะรายอื่นจะถือว่าผิดนัดต่อเมื่อได้ให้คำเตือนแล้วหนี้หลายรายลูกหนี้ชำระโดยไม่ระบุว่าชำระรายใดต้องเอาชำระรายที่ถึงกำหนดก่อน ถ้าถึงกำหนดพร้อมกันต้องเอาชำระหนี้รายที่ตกหนักแก่ลูกหนี้ก่อน หนี้สินซึ่งสามีก่อขึ้นก่อนใช้ประมวลแพ่ง ฯ บรรถ 5 นั้น ภริยาต้องรับผิดร่วมด้วย หนี้สินซึ่งสามีก่อขึ้นภายหลังวันใช้ประมวลแพ่ง ฯ บรรพ 5 นั้น เจ้าหนี้จะต้องนำสืบให้ได้ความว่าเป็นหนี้ร่วม ภริยาจึงจะต้องรับผิด
ย่อยาว
ได้ความว่าพระยาราญรอนอริราชกู้เงินโจทก์ไปรวม ๕ ครั้ง ครั้งที่ ๑ เมื่อวันที่ ๒๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ เงิน ๓๐๐ บาท ครั้งที่ ๒ เมื่อวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔+ เงิน ๒๐๐ บาท ครั้งที่ ๓ เมื่อวันที่ ๒๑ตุลาคม พ.ศ.๒๔๗๘ เงิน ๕๐๐ บาท ครั้ง ที่ ๔ เมื่อวันที่ ๑๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๘ เงิน ๔๐๐ บาท ครั้งที่ ๕ เมื่อวันที่ ๑๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๙ เงิน ๕๐๐ บาทรวมเป็นเงิน ๑๙๐๐ บาท ได้ผ่อนใช้แล้วรวม ๘๐๖ บาท ๓๙ สตางค์ แต่ไม่ได้ระบุว่าชำระหนี้รายใด
เดิมจำเลยเป็นภริยาพระยาราญรอน ฯ แต่ได้หย่ากับพระยาราญรอน ฯ แล้ว แต่วันที่ ๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๙
ศาลชั้นต้นฟังข้อเท็จจริงว่าพระยาราญรอน ฯ กู้เงินโจทก์ไปจริง ฉะเพาะหนี้รายที่ ๕ เท่านั้นมีกำหนดชำระใน ๑ เดือนนอกนั้นไม่มีกำหนดชำระ จำเลยได้หย่ากับพระยาราญรอน ฯ แล้วโดยถูกต้องจึงต้องรับผิดแต่หนี้ ๔ รายแรกซึ่งมีขึ้นก่อนการหย่าแต่การผ่อนชำระหนี้มิได้ระบุว่าใช้หนี้รายใดจึงต้องกำหนดการชำระตามมาตรา ๓๒๘ หนี้รายที่ ๕ มีกำหนดชำระจึงต้องหักใช้ก่อนเหลือเงินนอกนั้นหักชำระหนี้รายเก่าที่สุดมาตามลำดับ คงต้องรับผิดอีกเป็นเงินรวม ๑๐๙๓ บาท ๖๑ สตางค์ จำเลยอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าจำเลยไม่ต้องรับผิดสำหรับหนี้รายที่ ๕ ซึ่งเกิดภายหลังการหย่า แต่เงินกู้ครั้งที่ ๑ ถึงที่ ๔ เป็นในระหว่างจำเลยยังเป็นภริยาพระยาราญรอน ฯ ฉะเพาะหนี้รายที่ ๓-๔ เกิดขึ้นภายหลังวันใช้ประมวลแพ่ง ฯ บรรพ ๕ จำเลยไม่ต้องรับผิดเพราะไม่ได้ความว่าเป็นหนี้ร่วมส่วนวิธีลำดับการชำระหนี้ศาลอุทธรณ์ไม่เห็นด้วยกับศาลชั้นต้นเพราะหนี้ครั้งที่ ๑ ถึงที่ ๔ ไม่มีกำหนดเวลาชำระ ต้องถือว่าถึงกำหนดชำระทันทีตามลำดับก่อนหลัง มิใช่ว่าเจ้าหนี้จะมีสิทธิเรียกให้ชำระได้ต่อเมื่อทวงถาม ตามข้อเท็จจริงได้ความว่าเงินที่พระยาราญรอน ฯ ผ่อนชำระแล้วนั้นเกินกว่าจำนวนหนี้ครั้งที่ ๑ ที่ ๒
ซึ่งจำเลยต้องรับผิดและซึ่งต้องหักใช้ก่อนครั้งที่ ๓-๔ แล้ว จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดอีก พิพากษาให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา ศาลฎีกาเห็นว่า สำหรับหนี้รายที่เกิดภายหลังการหย่า จำเลยไม่ต้องรับผิดส่วนหนี้ครั้งที่ ๓ ที่ ๔ แม้จะเกิดก่อนการหย่าจำเลยก็ไม่ต้องรับผิด เพราะโจทก์สืบไม่ได้ว่าเป็นหนี้ร่วม โดยหนี้รายนี้เกิดภายหลังวันใช้ประมวลแพ่ง ฯ บรรพ ๕ จำเลยจะต้องรับผิดก็แต่ฉะเพาะหนี้รายที่ ๑-๒ ส่วนเงินที่ผ่อนชำระแล้วควรจะคิดหักกับหนี้รายใดก่อนหลังนั้น เห็นว่าหนี้รายที่ ๕ มีกำหนดชำระ ย่อมผิดนัดทันทีตามกำหนด ส่วนรายอื่น ๆ ไม่มีกำหนดชำระจะถือว่าผิดนัดได้ก็เมื่อได้ให้คำเตือนแล้ว ฉะนั้นหนี้รายที่ ๕ จึงถึงกำหนดชำระก่อน เมื่อหักจากเงินผ่อนชำระแล้ว เหลือนอกนั้นต้องถือเป็นการชำระหนี้ครั้งที่ ๓ เป็นอันไม่เหลือเงินที่จะหักกับหนี้ครั้งที่ ๑ และ ๒ ซึ่งจำเลยต้องรับผิด จึงพิพากษาให้จำเลยชำระเงินกู้ครั้งที่ ๑-๒ ให้โจทก์พร้อมทั้งดอกเบี้ย
