แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
จำเลยเข้าไปปลูกต้นยางพาราในที่ดินซึ่งกรมทางหลวงจับจองและขึ้นทะเบียนเป็นที่สงวนของทางราชการ โดยมีพฤติการณ์ต่างๆ ที่ทำให้จำเลยหลงเข้าใจโดยสุจริตคิดว่าที่พิพาทเป็นของจำเลย โดยจำเลยไม่ทราบว่าเป็นที่ดินสงวนหวงห้ามมาก่อน เห็นได้ว่าจำเลยไม่มีเจตนาจะเข้าถือการครอบครองอสังหาริมทรัพย์อันเป็นของผู้อื่นซึ่งจะเป็นความผิดทางอาญาฐานบุกรุก
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าจำเลยเข้าไปสับฟันแผ้วถางป่าและขุดดินปลูกไม้ยืนต้นลงในที่ดินสงวนของกรมทางเพื่อถือการครอบครองที่ดินนั้นขอให้ลงโทษ
จำเลยให้การว่า ที่ดินนั้นเป็นของจำเลย ๆ จับจองได้รับใบเหยียบย่ำมาตั้งแต่ พ.ศ. 2479 จำเลยปลูกยางเต็มเนื้อที่และครอบครองมา 20 กว่าปีแล้ว ผู้ที่โจทก์อ้างว่าเป็นผู้ครอบครองดูแลรักษาที่นั้นไม่เคยเข้าเกี่ยวข้อง คดีขาดอายุความและฟ้องเคลือบคลุม
ศาลชั้นต้นฟังว่า จำเลยเข้าแย่งการครอบครองที่พิพาท มีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 362 พิพากษาลงโทษ
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ฟังว่า จำเลยครอบครองที่พิพาทอย่างน้อยก็เป็นเวลา9 ปีมาแล้วและมีพฤติการณ์แสดงว่าจำเลยมีความรู้สึกว่าที่พิพาทเป็นของจำเลยมาแต่ต้น ฟังไม่ได้ว่าจำเลยมีเจตนาบุกรุก พิพากษากลับให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้จะได้ความว่ากรมทางหลวงแผ่นดินได้จับจองที่พิพาทและขึ้นทะเบียนเป็นที่ดินสงวนไว้ก่อนเวลาที่จำเลยอ้างว่าขอจับจองและได้รับใบเหยียบย่ำก็จริง แต่กรมทางฯ ก็มิได้เข้าไปทำประโยชน์ ไม่มีประกาศในที่พิพาทให้ราษฎรทราบโดยเปิดเผยว่าเป็นที่สงวนของทางราชการ จนจำเลยเข้าใจว่าไม่ใช่เป็นที่สงวนหวงห้าม จึงได้เข้าไปปลูกข้าวและต้นยางพารา แต่ก็ยังไม่มีเจ้าพนักงานผู้ใดทักท้วงห้ามปราม จนล่วงเลยมาเกือบ 20 ปีแล้วกรมทางฯ จึงได้ไปปลูกบ้านพักคนงาน จำเลยก็ไปร้องต่อผู้ว่าราชการจังหวัดว่ากรมทางฯ รุกที่ดินของจำเลย กรมทางฯ จึงไปร้องต่ออำเภอบ้าง อำเภอเปรียบเทียบให้เป็นของกรมทางฯ จำเลยไม่ยอม เห็นได้ว่าเป็นการพิพาทกันในทางแพ่งว่าที่พิพาทเป็นของใคร ครั้นจำเลยไม่ฟ้องกรมทางฯ กรมทางฯ กลับดำเนินคดีอาญาเรื่องนี้ รูปคดีฟังได้ว่าการที่จำเลยเข้าไปปลูกต้นยางก็โดยพฤติการณ์ต่าง ๆ ทำให้จำเลยหลงเข้าใจโดยสุจริตว่าที่พิพาทเป็นของจำเลยโดยจำเลยไม่ทราบว่าเป็นที่ดินสงวนหวงห้ามมาก่อน เห็นได้ว่าจำเลยไม่มีเจตนาจะเข้าถือการครอบครองอสังหาริมทรัพย์อันเป็นของผู้อื่นอันจะเป็นความผิดทางอาญาฐานบุกรุก พิพากษายืนตามศาลอุทธรณ์
