แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251 มิได้มุ่งหมายที่จะให้หุ้นส่วนผู้จัดการของห้างเป็นผู้ชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนเสมอไปเพราะความที่บัญญัติยกเว้นไว้ในวรรคสองนั้นเองมีความหมายว่า ถ้าหากหุ้นส่วนผู้จัดการของห้างไม่อาจเข้าเป็นผู้ชำระบัญชีได้ไม่ว่าด้วยประการใด ๆ และไม่ปรากฏข้อสัญญาของห้างที่กำหนดเรื่องผู้ชำระบัญชีไว้ เมื่อผู้มีส่วนได้เสียร้องขอศาลย่อมตั้งผู้ชำระบัญชีได้
เมื่อปรากฏว่าคู่ความตกลงยอมให้เลิกห้างหุ้นส่วนจำกัดและจำเลยให้ศาลตั้งผู้ชำระบัญชีตามที่เห็นสมควร ย่อมถือได้ว่าจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการสละสิทธิในการเป็นผู้ชำระบัญชีแล้ว การที่ศาลมีคำสั่งตั้งเจ้าหน้าที่ในกรมบังคับคดีเป็นผู้ชำระบัญชีจึงไม่ขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์และจำเลยเข้าหุ้นกันตั้งห้างหุ้นส่วนจำกัด โดยโจทก์เป็นหุ้นส่วนประเภทจำกัดความรับผิด จำเลยที่ 1 ป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผิดและเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ได้จดทะเบียนตามกฎหมายแล้วจำเลยที่ 1 กับจำเลยที่ 2 ร่วมกันดำเนินการส่อไปในทางไม่สุจริต โจทก์ไม่ประสงค์เป็นหุ้นส่วนร่วมกับจำเลยทั้งสอง โจทก์จึงแจ้งขอเลิกห้าง จำเลยทั้งสองเพิกเฉยขอให้ศาลมีคำสั่งเลิกห้างและตั้งผู้ชำระบัญชีโดยตั้งเจ้าหน้าที่ในกรมบังคับคดีเป็นผู้ชำระบัญชี
จำเลยที่ 1 ที่ 2 ให้การว่าไม่เคยทุจริต โจทก์ไม่เคยขอเลิกห้าง โจทก์เอาสมุดบัญชีและเอกสารของห้างไปทำให้จำเลยไม่สามารถดำเนินกิจการโจทก์ขอตั้งเจ้าพนักงานในกรมบังคับคดีไม่ได้เพราะขัดประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251
จำเลยที่ 3 ให้การว่าประสงค์จะเลิกห้างเช่นเดียวกัน
ในวันนัดสืบพยาน คู่ความตกลงเลิกห้างโดยจำเลยขอให้ศาลตั้งผู้ชำระบัญชีตามที่เห็นสมควร ฝ่ายโจทก์ขอให้ตั้งเจ้าหน้าที่ในกรมบังคับคดี
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้เลิกห้างตั้งเจ้าหน้าที่ในกรมบังคับคดีเป็นผู้ชำระบัญชี
จำเลยที่ 1 ที่ 2 อุทธรณ์ขอให้ตั้งจำเลยที่ 1 เป็นผู้ชำระบัญชี
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยที่ 1 ที่ 2 ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ที่จำเลยที่ 1 ที่ 2 ฎีกาว่า การตั้งผู้ชำระบัญชีต้องเป็นไปตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251 คือต้องตั้งหุ้นส่วนผู้จัดการเป็นผู้ชำระบัญชี ศาลไม่อาจใช้ดุลพินิจตั้งบุคคลอื่นเป็นผู้ชำระบัญชีได้ เห็นว่าประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251มิได้มุ่งหมายที่จะให้หุ้นส่วนผู้จัดการของห้างเป็นผู้ชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนเสมอไปเพราะความที่บัญญัติยกเว้นไว้ในวรรคสองนั้นเองมีความหมายว่าถ้าหากหุ้นส่วนผู้จัดการของห้างไม่อาจเข้าเป็นผู้ชำระบัญชีได้ไม่ว่าด้วยประการใด ๆแต่ไม่ปรากฏข้อสัญญาของห้างที่กำหนดเรื่องผู้ชำระบัญชีไว้ เมื่อผู้มีส่วนได้เสียร้องขอ ศาลย่อมตั้งผู้ชำระบัญชีได้ตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่ 2301/2526เมื่อปรากฏตามรายงานกระบวนพิจารณาว่าคู่ความตกลงยอมให้เลิกห้างและจำเลยให้ศาลตั้งผู้ชำระบัญชีตามที่เห็นสมควรหมายความว่าศาลไม่ตั้งจำเลยที่ 1 ก็ได้ ซึ่งถือได้ว่าจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการสละสิทธิในการเป็นผู้ชำระบัญชีแล้ว การที่ศาลตั้งเจ้าหน้าที่ในกรมบังคับคดีเป็นผู้ชำระบัญชีจึงหาขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251 ไม่
พิพากษายืน
