แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
ข้อตกลงให้มีการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการอันเป็นกรณีพิพาทนี้เป็นข้อบังคับของสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศ ตามข้อบังคับดังกล่าวจะต้องมีการแจ้งชื่อของอนุญาโตตุลาการ วิธีการดำเนินกระบวนพิจารณาของอนุญาโตตุลาการตลอดจนกำหนดวันเวลาและสถานที่พิจารณาให้คู่กรณีทราบ สำหรับผู้คัดค้านซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่นอกประเทศอังกฤษ และไม่ปรากฏว่ามีผู้แทนในกรุงลอนดอนต้องมีการส่งคู่ฉบับของหนังสือแจ้ง เอกสาร หรือหมายต่าง ๆ เกี่ยวกับอนุญาโตตุลาการโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนไปยังภูมิลำเนาหรือสำนักงานของผู้คัดค้านด้วยผู้คัดค้านได้รับแจ้งเพียงว่าได้มีการเสนอข้อพิพาทรายนี้ต่ออนุญาโตตุลาการแล้วเท่านั้นส่วนหนังสือที่มีการแจ้งรายละเอียดครบถ้วนตามข้อบังคับไม่สามารถส่งให้ผู้คัดค้านทางโทรสารได้ และไม่ปรากฏว่ามีการส่งหนังสือฉบับนี้ทางไปรษณีย์ลงทะเบียนถึงผู้คัดค้านด้วย แม้จ.กรรมการบริหารสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศจะบันทึกรับรองไว้ในหนังสือฉบับนี้ด้วยว่าได้ส่งทางไปรษณีย์ให้แก่ผู้คัดค้านแล้ว แต่ก็ยังไม่ชัดเจนว่าเป็นการส่งโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตามข้อบังคับดังกล่าวแล้วหรือไม่ จึงรับฟังไม่ได้ว่ามีการแจ้งให้ผู้คัดค้านซึ่งจะถูกบังคับทราบล่วงหน้าโดยชอบถึงการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการหรือการพิจารณาของอนุญาโตตุลาการศาลจึงมีอำนาจที่จะปฏิเสธการขอบังคับตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการต่างประเทศได้ตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการฯ พ.ศ. 2530 มาตรา 34(3)
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอว่า ผู้คัดค้านตกลงขายน้ำยางพารา แก่ผู้ร้องโดยมีข้อตกลงว่าหากเกิดกรณีพิพาทหรือสิทธิเรียกร้องใด ๆ ต่อกันตามสัญญาให้คู่สัญญานำข้อพิพาทหรือสิทธิเรียกร้องเสนอต่ออนุญาโตตุลาการแห่งกรุงลอนดอนเป็นผู้วินิจฉัยชี้ขาดผู้คัดค้านส่งน้ำยางพาราที่มีคุณภาพไม่ตรงตามสัญญาให้แก่ผู้ร้อง ผู้ร้องได้แจ้งให้ผู้คัดค้านชดใช้ค่าเสียหาย ผู้คัดค้านชดใช้ค่าเสียหายให้ผู้ร้องบางส่วน ผู้ร้องจึงเสนอข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการแห่งกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษเป็นผู้ชี้ขาด อนุญาโตตุลาการได้มีคำชี้ขาดให้ผู้คัดค้านชำระเงินแก่ผู้ร้อง แต่ผู้คัดค้านไม่ปฏิบัติตามขอให้บังคับผู้คัดค้านปฏิบัติตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการโดยชำระเงินแก่ผู้ร้อง46,982.92 ดอลลาร์สหรัฐ (1,204,173.23 บาท) พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีของต้นเงิน 42,933.64 ดอลลาร์สหรัฐ (1,100,389.19 บาท) นับถัดจากวันยื่นคำร้องขอจนกว่าจะชำระเสร็จ และชำระค่าธรรมเนียมอนุญาโตตุลาการ 350 ปอนด์สเตอร์ลิง(13,760.92 บาท)
ผู้คัดค้านยื่นคำคัดค้านว่า ผู้ร้องไม่เคยแจ้งให้ผู้คัดค้านทราบถึงการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการและการพิจารณาของอนุญาโตตุลาการ เป็นเหตุให้ผู้คัดค้านไม่มีโอกาสเข้าต่อสู้คดีในชั้นอนุญาโตตุลาการ ขอให้ปฏิเสธคำร้องของผู้ร้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ผู้คัดค้านปฏิบัติตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ โดยชำระเงินจำนวน 42,933.64 ดอลลาร์สหรัฐ พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับแต่วันที่ 10 พฤศจิกายน 2538 เป็นต้นไปจนกว่าชำระให้ผู้ร้องเสร็จ และให้ชำระค่าฤชาธรรมเนียมอนุญาโตตุลาการ 350 ปอนด์สเตอร์ลิง แก่ผู้ร้อง
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 3 พิพากษากลับ ให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศวินิจฉัยว่า”พิเคราะห์แล้ว คดีมีปัญหาตามฎีกาของผู้ร้องว่า ผู้คัดค้านต้องถูกบังคับให้ปฏิบัติตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการแห่งกรุงลอนดอนหรือไม่ ในปัญหาข้อนี้ เห็นว่าข้อตกลงให้มีการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการอันเป็นกรณีพิพาทคดีนี้เป็นข้อบังคับของสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศ การแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการ การดำเนินกระบวนพิจารณาของอนุญาโตตุลาการตลอดจนการแจ้งความใด ๆ ให้คู่กรณีทราบ ย่อมต้องเป็นไปตามข้อบังคับดังกล่าวและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ดังนี้ เมื่อพิจารณาถึงข้อบังคับของสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศในเรื่องอนุญาโตตุลาการแล้ว ข้อ 63 (A) กำหนดว่าอนุญาโตตุลาการต้องไม่ทำหน้าที่ในกรณีที่ตนมีส่วนได้เสียกับข้อพิพาทนั้นโดยไม่ได้รับความยินยอมเป็นหนังสือจากคู่กรณี และในข้อ 63 (N) กำหนดว่าลูกจ้างของสมาชิกสมาคมใดจะทำหน้าที่เป็นอนุญาโตตุลาการในสหราชอาณาจักรสำหรับข้อพิพาทที่เกี่ยวกับการขายหรือซื้อยางพาราไม่ได้ ฯลฯ แสดงว่าผู้ที่ได้รับแต่งตั้งให้เป็นอนุญาโตตุลาการอาจถูกคัดค้านมิให้ทำหน้าที่ได้ จึงเป็นสิทธิในเบื้องต้นของคู่กรณีในอันที่จะได้ทราบชื่อบุคคลผู้ทำหน้าที่อนุญาโตตุลาการ นอกจากนี้ข้อ 63(Q) ยังกำหนดด้วยว่าหนังสือแจ้ง เอกสาร หรือหมายต่าง ๆ ตามกฎหมายที่เกี่ยวกับอนุญาโตตุลาการที่ต้องส่งให้ฝ่ายที่อาศัยอยู่นอกประเทศอังกฤษ กรณีที่ไม่มีผู้แทนอยู่ในกรุงลอนดอน ให้จ่าหน้าตามที่อยู่เดิมถึงบุคคลนั้นแล้วส่งไปที่สำนักงานของสมาคมและไม่ว่าในกรณีใด ๆ ให้ส่งคู่ฉบับทางไปรษณีย์ลงทะเบียนจ่าหน้าถึงบุคคลนั้นโดยส่งไปยังที่อยู่อาศัยหรือที่ทำการธุรกิจล่าสุดที่ทราบตามข้อบังคับดังกล่าว เห็นได้ว่าจะต้องมีการแจ้งชื่อของอนุญาโตตุลาการวิธีการดำเนินกระบวนพิจารณาของอนุญาโตตุลาการตลอดจนกำหนดวันเวลาและสถานที่พิจารณาให้คู่กรณีทราบ สำหรับผู้คัดค้านซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่นอกประเทศอังกฤษและไม่ปรากฏว่ามีผู้แทนในกรุงลอนดอนย่อมต้องมีการส่งคู่ฉบับของหนังสือแจ้งเอกสารหรือหมายต่าง ๆ เกี่ยวกับอนุญาโตตุลาการโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนไปยังภูมิลำเนาหรือสำนักงานของผู้คัดค้านด้วยเกี่ยวกับเรื่องราวที่ผู้คัดค้านได้รับแจ้งคงมีเพียงหนังสือลงวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2539 และโทรสารลงวันที่ 22 เดือนเดียวกัน จากสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศ ซึ่งเป็นการแจ้งเพียงว่าได้มีการเสนอข้อพิพาทรายนี้ต่ออนุญาโตตุลาการแล้วเท่านั้น หาได้มีการแจ้งรายละเอียดดังกล่าวข้างต้นไม่ ส่วนหนังสือลงวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2539 แม้จะมีการแจ้งรายละเอียดดังกล่าวครบถ้วนแล้ว แต่ผู้คัดค้านก็ปฏิเสธอยู่ว่าไม่เคยได้รับ เมื่อการส่งหนังสือฉบับนี้โดยทางโทรสารถึงผู้คัดค้านไม่อาจกระทำได้และไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการส่งหนังสือฉบับนี้ทางไปรษณีย์ลงทะเบียนถึงผู้คัดค้านด้วยแม้นาย เจ.เอ็ม.ฮอบส์ กรรมการบริหารสมาคมการค้ายางระหว่างประเทศจะบันทึกรับรองไว้ในหนังสือฉบับนี้ด้วยว่าได้ส่งทางไปรษณีย์ให้แก่ผู้คัดค้านเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2539 ตามคำแปลก็ตาม แต่ก็ยังไม่ชัดเจนว่าเป็นการส่งโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตามข้อบังคับดังกล่าวแล้วหรือไม่ จึงรับฟังไม่ได้ว่ามีการแจ้งให้ผู้คัดค้านซึ่งจะถูกบังคับทราบล่วงหน้าโดยชอบถึงการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการ หรือการพิจารณาของอนุญาโตตุลาการ ในกรณีเช่นนี้ศาลจึงมีอำนาจที่จะปฏิเสธการขอบังคับตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการต่างประเทศได้ ตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ.2530 มาตรา 34(3) ฎีกาของผู้ร้องฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน
