แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
จำเลยเป็นสมาชิกและมีเงินค่าหุ้นอยู่ในสหกรณ์ออมทรัพย์ผู้ร้อง ซึ่งตามข้อบังคับของผู้ร้อง จำเลยจะถอนเงินดังกล่าวคืนระหว่างที่ตนเป็นสมาชิกอยู่ไม่ได้ ถือได้ว่าสิทธิของจำเลยที่จะถอนเงินค่าหุ้นที่ชำระแล้ว เป็นสิทธิที่มีเงื่อนไข แต่ศาลก็ยังสามารถออกคำสั่งอายัดเงินดังกล่าวได้ตาม ป.วิ.พ. มาตรา 311 วรรคสองเพื่อป้องกันมิให้สิทธิของเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาต้องเสียหายแต่จะกำหนดในคำสั่งอายัดให้เป็นการฝ่าฝืนเงื่อนไขดังกล่าวหาได้ไม่ เพราะอาจมีผลกระทบต่อสิทธิของผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกได้ ศาลจึงชอบที่จะออกคำสั่งอายัดเงินค่าหุ้นโดยกำหนดให้ผู้ร้องส่งมอบเงินแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีภายใน 7 วัน นับแต่วันที่จำเลยพ้นจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้องได้.
ย่อยาว
คดีนี้สืบเนื่องมาจากโจทก์ฟ้องขอให้จำเลยชำระเงินตามเช็ค4,600 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ย ศาลชั้นต้นพิพากษาตามยอมให้จำเลยชำระหนี้แก่โจทก์จำเลยไม่ชำระ โจทก์ขอบังคับคดี ศาลชั้นต้นออกหมายอายัดเงินค่าหุ้นของจำเลยอันมีต่อผู้ร้อง โดยให้ผู้ร้องชำระหรือส่งมอบเงินดังกล่าวแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีภายใน 7 วัน นับแต่วันได้รับคำสั่ง
ผู้ร้องยื่นคำร้องว่า จำเลยเป็นสมาชิกและเป็นหนี้ผู้ร้องอยู่81,200 บาท และจำเลยมีหุ้นอยู่ที่ผู้ร้องจำนวน 26,400 บาท เงินค่าหุ้นของจำเลยดังกล่าวถือเป็นทุนในกิจการของผู้ร้อง เมื่อจำเลยขาดจากสมาชิกภาพของผู้ร้อง ผู้ร้องสามารถหักใช้หนี้ผู้ร้องได้ตามระเบียบข้อบังคับของผู้ร้อง ระหว่างที่ยังเป็นสมาชิกอยู่ ห้ามขายหรือโอนหรือถอนหุ้น สิทธิเรียกร้องเงินค่าหุ้นจึงเป็นสิทธิเรียกร้องที่มีเงื่อนไข ที่ศาลชั้นต้นออกหมายอายัดจึงเป็นการกระทบกระเทือนสิทธิของบุคคลภายนอก ขอให้เพิกถอนหมายอายัด
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงเบื้องต้นฟังได้ว่า จำเลยเป็นสมาชิกและมีเงินค่าหุ้นอยู่ในสหกรณ์ผู้ร้อง จำเลยไม่ชำระหนี้ตามคำพิพากษาแก่โจทก์ ศาลชั้นต้นตั้งเจ้าพนักงานบังคับคดีและออกหมายอายัดตามคำขอของโจทก์ให้ผู้ร้องส่งมอบเงินค่าหุ้นของจำเลยแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ได้รับคำสั่งและตามข้อบังคับของผู้ร้อง จำเลยจะถอนเงินดังกล่าวคืนระหว่างที่ตนเป็นสมาชิกอยู่ไม่ได้
คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาของผู้ร้องว่า การที่ศาลชั้นต้นออกหมายอายัดเงินค่าหุ้นของจำเลยที่มีอยู่ที่ผู้ร้องชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เห็นว่า สิทธิของจำเลยที่จะถอนคืนเงินค่าหุ้นที่ชำระแล้วเป็นสิทธิที่มีเงื่อนไข กล่าวคือจะถอนคืนได้ต่อเมื่อจำเลยพ้นจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้องแล้ว ซึ่งในกรณีเช่นนี้เพื่อป้องกันสิทธิของเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาไว้มิให้เสียหาย ศาลอาจออกคำสั่งอายัดให้ได้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 311 วรรคสองแต่จะกำหนดในคำสั่งอายัดให้เป็นการฝ่าฝืนข้อจำกัด หรือเงื่อนไขแห่งหนี้นั้นหาได้ไม่ เพราะอาจมีผลกระทบต่อสิทธิของลูกหนี้แห่งสิทธิเรียกร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกได้ ตามคำสั่งอายัดของศาลชั้นต้นที่กำหนดให้ผู้ร้องส่งมอบเงินค่าหุ้นของจำเลยแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีภายใน 7 วัน นับแต่วันได้รับคำสั่งนั้น เป็นการบังคับผู้ร้องให้ต้องชำระหนี้ตามสิทธิเรียกร้องแก่เจ้าพนักงานบังคับคดี โดยไม่รอให้เงื่อนไขสำเร็จก่อนเป็นการฝ่าฝืนเงื่อนไขแห่งหนี้ ทำให้ผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกมิใช่ลูกหนี้ตามคำพิพากษาต้องได้รับความเสียหาย จึงมิชอบด้วยบทบัญญัติมาตรา 311 วรรคสองดังกล่าว ดังนั้น เมื่อผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกทราบคำสั่งอายัดแล้ว ยื่นคำร้องปฏิเสธหรือโต้แย้งหนี้และข้อเท็จจริงฟังได้ตามคำร้องว่าหนี้ของผู้ร้องมีเงื่อนไขเช่นนี้ ศาลก็จำต้องออกคำสั่งอายัดเสียใหม่ โดยคำนึงถึงเงื่อนไขแห่งหนี้นั้นด้วย มิฉะนั้นจะทำให้การบังคับคดีตามคำขอของโจทก์มีผลกระทบต่อสิทธิของผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอก อันเป็นการผิดเจตนารมณ์ของบทกฎหมายที่กล่าวแล้ว…”
พิพากษากลับ ให้ยกเลิกหมายอายัดฉบับลงวันที่ 10 ตุลาคม2533 และให้ศาลชั้นต้นออกคำสั่งอายัดใหม่ โดยกำหนดให้ผู้ร้องส่งมอบเงินค่าหุ้นของจำเลยแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีภายใน 7 วันนับแต่วันที่จำเลยพ้นจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้อง.
