แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์เรียกค่าสินค้าคืนจากจำเลย พร้อมให้ชำระเบี้ยปรับและค่าเสียหายโดยอ้างเหตุว่าจำเลยส่งมอบสินค้าไม่ตรงตามที่ระบุไว้ในสัญญาอันเป็นการผิดสัญญาข้อ 7 ซึ่งมิใช่เป็นเรื่องที่มีการส่งมอบสินค้าถูกต้องตามสัญญาแล้วเกิดความชำรุดบกพร่องหรือความเสียหายเกิดขึ้นภายหลังโดยมิใช่ความผิดของโจทก์ ตามสัญญาข้อ 9ดังนี้ โจทก์จึงไม่จำต้องแจ้งเตือน ให้จำเลยส่งมอบสินค้าใหม่ก่อนยื่นคำฟ้อง ตามสัญญาซื้อขายโกโก้ผง ข้อ 7 ระบุว่า ถ้าปรากฏว่าสินค้าที่ซื้อขายกันนี้ทั้งหมดหรือบางส่วน มีจำนวนขนาด คุณภาพ แหล่งกำเนิดหรือชนิดไม่เป็นไปตามรายการละเอียดที่ระบุไว้ในใบสั่งแนบท้ายสัญญา ผู้ซื้อมีสิทธิบอกปัดไม่รับเอาสินค้าทั้งหมดหรือบางส่วน ดังนั้นแม้สินค้าเพียงบางส่วนมีคุณภาพไม่เป็นไปตามสัญญาโจทก์ก็มีสิทธิบอกปัดไม่รับเอาสินค้าบางส่วนนั้นได้และเมื่อสินค้าที่ซื้อขายที่จำเลยส่งมอบไม่ตรงตามสัญญาและโจทก์ปฏิเสธไม่รับที่จำเลยส่งมอบดังกล่าวแล้วจำเลยจึงมีหน้าที่ต้องคืนเงินค่าสินค้าแก่โจทก์ พร้อมเบี้ยปรับและค่าเสียหายอื่นตามสัญญา ตามประกาศประกวดราคาซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสัญญาระบุไว้ว่าตัวอย่างของที่ผู้ประกวดราคาส่งไปนั้นเพื่อประโยชน์ในการที่โรงงานยาสูบจะได้ทำการตรวจสอบคุณภาพ และคู่สัญญาจะทำสัญญาซื้อขาย กันตามชนิด จำนวนคุณภาพที่ถูกต้องตรงตามความประสงค์และเป็นที่พอใจของโรงงานยาสูบ ประกอบกับในสัญญาก็ไม่มีการระบุว่า ผู้ขายจะต้องส่งของให้ตรงตามตัวอย่างแต่ประการเดียวโดยไม่มีเงื่อนไขเกี่ยวกับคุณภาพของสินค้าตามสัญญาเป็นประการอื่นอีกแสดงว่าตัวอย่างที่ผู้ประกวดราคาส่งไปนั้นเพียงเพื่อตรวจสอบคุณภาพ มิใช่เพื่อสำหรับใช้ตรวจสอบว่าของที่ต้องส่งมอบตามสัญญาถูกต้องตรงตามตัวอย่างนั้นหรือไม่สัญญาซื้อขายโกโก้ผงดังกล่าวจึงมิใช่ซื้อขายตามตัวอย่าง
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2531โจทก์และจำเลยได้ตกลงทำสัญญาซื้อขายโกโก้ผงยี่ห้อนกนางนวล มีแหล่งกำเนิดจากประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน จำนวน 384,000 กิโลกรัมในราคาส่งถึงท่าเรือกรุงเทพซีแอนด์เอฟ กิโลกรัมละ1,602 ดอลลาร์สหรัฐ รวมเป็นเงินทั้งสิ้น615,168 ดอลลาร์สหรัฐ จำเลยมีหน้าที่ต้องส่งมอบสินค้าที่มีคุณภาพตามที่ระบุไว้ในประกาศประกวดราคาของโรงงานยาสูบเลขที่ 30/2531 ลงวันที่ 19 พฤษภาคม 2531ซึ่งถือเป็นส่วนหนึ่งของสัญญา จำเลยตกลงจัดส่งสินค้าให้แก่โจทก์เป็นจำนวน 12 งวด งวดละเดือน เดือนละ32,000 กิโลกรัม รวมทั้งสิ้น 384,000 กิโลกรัม โดยมีข้อตกลงว่าหากสินค้าที่ซื้อขายทั้งหมดหรือแต่บางส่วนมีจำนวนขนาด คุณภาพ แหล่งกำเนิด หรือชนิดไม่เป็นไปตามรายการละเอียดที่ระบุไว้ในใบสั่งแนบท้ายสัญญาหรือปรากฏว่ามีความชำรุดบกพร่องหรือเสียหายด้วยประการใด ๆโจทก์มีสิทธิที่จะบอกปัดไม่รับเอาสินค้านั้นทั้งหมดหรือบางส่วนและจำเลยต้องคืนเงินค่าสินค้าที่โจทก์ได้ชำระไปแล้วให้แก่โจทก์และต้องเสียเบี้ยปรับให้แก่โจทก์เป็นเงิน778,000 บาท โดยไม่เป็นการเสื่อมสิทธิที่โจทก์จะเรียกค่าเสียหายจากจำเลย เพื่อเป็นประกันการปฏิบัติตามสัญญานี้จำเลยได้นำหนังสือค้ำประกันของธนาคารกสิกรไทย ซึ่งค้ำประกันในจำนวนเงิน 778,000 บาท มอบไว้แก่โจทก์ต่อมาจำเลยได้ส่งมอบสินค้าโกโก้ผงให้แก่โจทก์จำนวน 12 งวดโจทก์ได้ทำการตรวจสอบคุณภาพแล้วพบว่าสินค้าโกโก้ผงที่จำเลยส่งมอบในงวดที่ 8 ถึงที่ 10 มีคุณภาพไม่ตรงตามคุณลักษณะเฉพาะที่กำหนดไว้ในสัญญาคือ มีกากเกินปริมาณที่กำหนด จึงถือว่าจำเลยผิดสัญญา โจทก์มีสิทธิบอกปัดไม่รับเอาสินค้าในงวดที่ 8 ถึงที่ 10 ได้ จำเลยต้องคืนเงินค่าสินค้าในงวดดังกล่าวซึ่งโจทก์ได้ชำระไปแล้ว และต้องเสียเบี้ยปรับให้แก่โจทก์ลดลงตามส่วนจากยอดเงิน 778,000 บาทคิดเป็นเงินงวดละ 64,833.33 บาท และจำเลยต้องชดใช้ค่าเสียหายต่าง ๆ อันเกิดจากการที่จำเลยไม่ปฏิบัติตามสัญญาและโจทก์ต้องเสียหายเพราะเหตุที่ไม่ได้รับสินค้าที่ซื้อขายกันในงวดที่ 8 ถึงที่ 10 ถูกต้องตามสัญญาในงวดที่ 8 เป็นเงิน2,003,210.11 บาท งวดที่ 9 เป็นเงิน 2,018,404.44 บาทและงวดที่ 10 เป็นเงิน 2,003,865.73 บาท รวมเป็นเงินที่จำเลยต้องชำระแก่โจทก์ทั้งสิ้น 6,025,480.28 บาทโจทก์ได้มีหนังสือบอกกล่าวขอคืนสินค้างวดที่ 8 ถึงที่ 10และให้จำเลยนำเงินมาชำระแก่โจทก์ แต่จำเลยเพิกเฉยต่อมาโจทก์ได้มีหนังสือทวงถามธนาคารกสิกรไทยให้ชำระเงินจำนวน 778,000 บาท แก่โจทก์ ตามวงเงินที่ธนาคารได้ค้ำประกันการปฏิบัติตามสัญญาของจำเลยไว้ซึ่งธนาคารกสิกรไทยได้ชำระเงินจำนวนดังกล่าวแก่โจทก์แล้วขอให้บังคับจำเลยชำระเงินจำนวน 5,667,528.37 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ในต้นเงิน5,247,480.28 บาท นับแต่วันถัดจากวันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์
จำเลยให้การว่า จำเลยได้ทำสัญญาซื้อขายสินค้าโกโก้ผงกับโจทก์จริง และได้ส่งสินค้าให้แก่โจทก์ครบถ้วนถูกต้องตามสัญญาแล้ว แม้สินค้าโกโก้ผงงวดที่ 8 ถึงที่ 10จะมีกากมากเกินร้อยละ 7 ก็ตาม แต่เมื่อนำผลการตรวจคุณภาพตามตัวอย่างทุกตัวอย่างของโกโก้ผงที่จำเลยจัดส่งมอบให้แก่โจทก์ทุกงวดทั้งสิบสองงวดเฉลี่ยรวมกันแล้ว ปริมาณกากในโกโก้ผงนั้นจะมีจำนวนไม่เกินกว่าร้อยละ 7ตามวัตถุประสงค์ของสัญญา จึงถือว่าจำเลยได้ชำระหนี้แก่โจทก์ต้องด้วยวัตถุแห่งหนี้ตามที่ตกลงทำสัญญากันไว้สัญญาซื้อขายโกโก้ผงเป็นการตกลงซื้อขายตามตัวอย่างตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 503 และ 504หากโจทก์เห็นว่า จำเลยส่งมอบของไม่ตรงตามตัวอย่างที่ให้ไว้สำหรับสินค้าในงวดที่ 8 ถึงที่ 10 โจทก์ต้องฟ้องให้จำเลยรับผิดเพื่อการส่งของไม่ตรงตามตัวอย่างภายใน 1 ปีนับแต่เวลาส่งมอบ โจทก์นำคดีมาฟ้องเมื่อวันที่30 ตุลาคม 2533 ฟ้องโจทก์จึงขาดอายุความ การที่โจทก์ได้รับเงินประกันที่ธนาคารกสิกรไทยได้ค้ำประกันไว้แสดงว่าโจทก์เลือกจะใช้สิทธิตามสัญญาซื้อขายข้อ 9 ซึ่งโจทก์ต้องบอกกล่าวให้จำเลยรับสินค้าคืนไป แล้วจัดการส่งมาใหม่ให้ถูกต้อง หรือมิฉะนั้นก็บอกเลิกสัญญาเสียก่อน โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้อง ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยใช้เงินจำนวน5,667,517.79 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีในต้นเงิน 5,247,469.70 บาท นับแต่วันถัดจากวันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงรับฟังได้ว่า เมื่อวันที่10 สิงหาคม 2531 โจทก์จำเลยทำสัญญาซื้อขายโกโก้ผงโดยกำหนดให้ส่งมอบสินค้าโกโก้ผงเป็นงวด ๆ จำนวน 12 งวดรายละเอียดปรากฏตามเอกสารหมาย จ.7 ภายหลังทำสัญญากันแล้ว โจทก์จำเลยมีปัญหาโต้แย้งกันว่า สินค้าโกโก้ผงที่จำเลยส่งมอบให้โจทก์งวดที่ 8 ถึงที่ 10มีกากปริมาณเกินที่กำหนดตามสัญญา โจทก์แจ้งให้จำเลยรับสินค้าโกโก้ผงคืน และชดใช้ราคาพร้อมค่าเสียหายตามสัญญา และที่สุดโจทก์ได้ฟ้องจำเลยเป็นคดีนี้
ปัญหาตามฎีกาจำเลยปัญหาแรกที่ว่า โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะโจทก์ยังมิได้แจ้งเตือนให้จำเลยปฏิบัติตามเงื่อนไขในสัญญาข้อ 9 ก่อนนั้นเห็นว่า โจทก์บรรยายคำฟ้องเรียกค่าสินค้าคืนพร้อมให้ชำระเบี้ยปรับ และค่าเสียหายโดยอ้างเหตุว่าจำเลยส่งมอบสินค้าไม่ตรงตามที่ระบุไว้ในสัญญาอันเป็นการผิดสัญญาซึ่งระบุอยู่ในสัญญาเอกสารหมาย จ.7ข้อ 7 ส่วนสัญญาข้อ 9 นั้น เป็นเรื่องที่มีการส่งมอบสินค้าถูกต้องตามสัญญาแล้ว เกิดความชำรุดบกพร่องหรือความเสียหายเกิดขึ้นภายหลังโดยมิใช่ความผิดของโจทก์จึงไม่ตรงกับคำบรรยายฟ้องและข้อเรียกร้องของโจทก์ โจทก์จึงไม่จำต้องแจ้งเตือนให้จำเลยส่งมอบสินค้าใหม่ก่อนยื่นคำฟ้องตามฎีกาจำเลยแต่อย่างใด
สำหรับปัญหาตามฎีกาจำเลยที่ว่า สินค้าโกโก้ผงงวดที่ 8ถึงที่ 10 ที่จำเลยส่งมอบให้โจทก์ มีคุณภาพตรงตามสัญญาหรือไม่เห็นว่า โกโก้ผงที่จำเลยส่งมอบ ฝ่ายวิเคราะห์ของโจทก์ตรวจสอบตามกรรมวิธีแล้ว พบว่าโกโก้ผงงวดที่ 8 ถึงที่ 10มีกากโกโก้ปริมาณเกินร้อยละเจ็ด ฎีกาจำเลยเองก็ยอมรับว่ามีกากเกินตามสัญญา เพียงแต่โต้แย้งว่า เมื่อรวมโกโก้ผงทั้ง12 งวดแล้ว กากไม่เกินร้อยละเจ็ดตามสัญญา ข้อเท็จจริงจึงฟังได้ตามโจทก์นำสืบว่า โกโก้ผงงวดที่ 8 ถึงที่ 10ที่จำเลยส่งมอบโจทก์มีกากปริมาณเกินจากสัญญา
ที่จำเลยโต้แย้งว่า เมื่อรวมกากทุกงวดแล้วไม่เกินปริมาณตามสัญญานั้น เห็นว่า ตามสัญญาซื้อขายโกโก้ผง ข้อ 7 ที่ระบุว่า”ถ้าปรากฏว่าสินค้าที่ซื้อขายกันนี้ทั้งหมดหรือบางส่วน มีจำนวนขนาด คุณภาพ แหล่งกำเนิดหรือชนิดไม่เป็นไปตามรายการละเอียดที่ระบุไว้ในใบสั่งแนบท้ายสัญญาผู้ซื้อมีสิทธิบอกปัดไม่รับเอาสินค้าทั้งหมดหรือบางส่วนนั้น แสดงว่า แม้สินค้าเพียงบางส่วนมีคุณภาพไม่เป็นไปตามสัญญา โจทก์มีสิทธิบอกปัดไม่รับเอาสินค้าบางส่วนนั้นได้ทั้งการส่งมอบโกโก้ผง ตามสัญญาเป็นการส่งมอบกันเป็นงวด รวม 12 งวดทุกครั้งที่จำเลยส่งมอบสินค้า โจทก์ก็ทำการตรวจสอบคุณภาพสินค้าทุกงวดและเมื่อโจทก์มีหนังสือบอกกล่าวให้จำเลยรับสินค้างวดที่ 8, 9และ 10 คืนไปจำเลยก็มีหนังสือเสนอขายสินค้าทั้งสามงวดดังกล่าวแก่โจทก์โดยขอลดราคาให้แสดงให้เห็นว่าจำเลยต้องส่งมอบสินค้าที่มีคุณภาพตรงตามสัญญาทุกงวด หาใช่ถือคุณภาพของสินค้าทั้ง 12 งวดมาหาผลเฉลี่ยดังที่จำเลยอ้างไม่และเมื่อฟังว่าโกโก้ผงที่จำเลยส่งมอบในงวดที่ 8 ถึงที่ 10ไม่ตรงตามสัญญา โจทก์ปฏิเสธไม่รับโกโก้ผงที่จำเลยส่งมอบทั้งสามงวดจำเลยจึงมีหน้าที่ต้องคืนเงินค่าโกโก้ผงแก่โจทก์พร้อมเบี้ยปรับและค่าเสียหายอื่นตามสัญญา
สำหรับปัญหาเรื่องอายุความที่จำเลยโต้แย้งว่าสัญญาซื้อขายโกโก้ผงระหว่างโจทก์จำเลยเป็นสัญญาซื้อขายตามตัวอย่าง โจทก์ฟ้องคดีภายหลังจากส่งมอบสินค้าให้โจทก์แล้วเกิน 1 ปี คดีโจทก์ขาดอายุความนั้น เห็นว่า ตามประกาศประกวดราคาซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสัญญา ระบุไว้ในข้อ 2 ว่า ตัวอย่างของที่ผู้ประกวดราคาส่งไปนั้นเพื่อประโยชน์ในการที่โรงงานยาสูบจะได้ทำการตรวจสอบคุณภาพ และในข้อ 11ก็ระบุว่า จะทำสัญญาซื้อขายกันตามตามชนิดจำนวน คุณภาพที่ถูกต้องตรงตามความประสงค์ และเป็นที่พอใจของโรงงานยาสูบทั้งในสัญญาก็ไม่มีการระบุว่า ผู้ขายจะต้องส่งของให้ตรงตามตัวอย่างแต่ประการเดียวโดยไม่มีเงื่อนไขเกี่ยวกับคุณภาพของโกโก้ผงเป็นประการอื่นอีก แสดงให้เห็นว่าตัวอย่างที่ผู้ประกวดราคาส่งไปนั้นเพียงเพื่อตรวจสอบคุณภาพมิใช่เพื่อสำหรับใช้ตรวจสอบว่าของที่ต้องส่งมอบตามสัญญาถูกต้องตรงตามตัวอย่างนั้นหรือไม่ สัญญาซื้อขายโกโก้ผงดังกล่าวจึงมิใช่ซื้อขายตามตัวอย่าง คดีโจทก์จึงไม่ขาดอายุความ
พิพากษายืน
