แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
คำว่า “บุคคลวิกลจริต” ตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29 เดิม (มาตรา 28 ใหม่) นั้นมิได้หมายเฉพาะถึงบุคคลผู้มีจิตผิดปกติหรือตามที่เข้าใจกันทั่ว ๆ ไปว่าเป็นบ้า เท่านั้น แต่หมายรวมถึงบุคคลผู้มีกิริยาอาการผิดปกติเพราะสติวิปลาส คือ ขาดความรำลึก ขาดความรู้สึก และขาดความรับผิดชอบด้วย เพราะบุคคลดังกล่าวนี้ไม่สามารถประกอบกิจการของตนหรือประกอบกิจการส่วนตัวของตนได้ จ. ไม่รู้สึกตัวเองและพูดจารู้เรื่องบ้างไม่รู้เรื่องบ้างซึ่งแพทย์ให้การวินิจฉัยว่าเป็นโรคสมองฝ่อ หรือสมองเสื่อมขั้นรุนแรงไม่สามารถรักษาให้หายได้ ตลอดจนไม่อาจปฏิบัติภารกิจส่วนตัวได้แสดงให้เห็นว่า จ. เป็นคนไม่มีสติสัมปชัญญะไร้ความสามารถที่จะดำเนินกิจการทุกสิ่งทุกอย่างด้วยตนเองได้ พอถือได้ว่าเป็นบุคคลวิกลจริตตามความหมายแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29 เดิม(มาตรา 28 ใหม่) แล้ว
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอว่า ผู้ร้องเป็นบุตรบุญธรรมของนางสาวจิ๋ว กว้างทะเล นางสาวจิ๋วป่วยเป็นโรควิกลจริตความจำเสื่อมและหลงลืมพูดจาเลอะเลือนไม่สามารถสื่อและเข้าใจความหมายใด ๆ ได้ ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้และไม่มีสติสัมปชัญญะที่จะทำนิติกรรมได้ ต้องมีคนคอยช่วยเหลือปรนนิบัติดูแล ขอให้ศาลมีคำสั่งให้นางสาวจิ๋วเป็นคนไร้ความสามารถโดยตั้งผู้ร้องเป็นผู้อนุบาล
ศาลชั้นต้นประกาศนัดไต่สวนตามระเบียบแล้ว
ผู้คัดค้านยื่นคำคัดค้านว่า ผู้คัดค้านเป็นพี่สาวร่วมบิดามารดาเดียวกันกับนางสาวจิ๋ว ผู้คัดค้านเป็นผู้อุปการะเลี้ยงดูนางสาวจิ๋วและนำไปให้แพทย์โรงพยาบาลจิตเวชนครราชสีมารักษาจึงเป็นผู้อนุบาลโดยพฤตินัย ส่วนผู้ร้องไม่เคยอุปการะเลี้ยงดูนางสาวจิ๋ว และเมื่อนางสาวจิ๋วเป็นบุคคลวิกลจริตก็ไม่เคยนำไปให้แพทย์รักษาพยาบาล ผู้ร้องเป็นเพียงบุตรบุญธรรมมีสิทธิเพียงรับมรดกเท่านั้น ไม่เป็นผู้สืบสันดานอย่างแท้จริงของนางสาวจิ๋วตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29 จึงไม่มีอำนาจยื่นคำร้องขอขอให้ยกคำร้องขอของผู้ร้อง และมีคำสั่งให้นางสาวจิ๋วเป็นคนไร้ความสามารถโดยตั้งผู้คัดค้านเป็นผู้อนุบาล
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้นางสาวจิ๋ว กว้างทะเล เป็นคนไร้ความสามารถให้อยู่ในความอนุบาลของผู้ร้อง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29, 30
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษากลับ ให้ยกคำร้องของผู้ร้อง
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ปัญหาว่านางสาวจิ๋วเป็นคนไร้ความสามารถหรือไม่ เห็นว่า คำว่าบุคคลวิกลจริตตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29 เดิม (มาตรา 28 ใหม่) นั้น มิได้หมายเฉพาะถึงบุคคลผู้มีจิตผิดปกติ หรือตามที่เข้าใจกันทั่ว ๆ ไปว่าเป็นบ้าเท่านั้นไม่ แต่หมายรวมถึงบุคคลผู้มีกิริยาอาการผิดปกติเพราะสติวิปลาส คือ ขาดความรำลึก ขาดความรู้สึก และขาดความรับผิดชอบด้วยเพราะบุคคลดังกล่าวนี้ไม่สามารถประกอบกิจการของตนหรือประกอบกิจส่วนตัวของตนได้ เมื่อข้อเท็จจริงตามทางนำสืบของผู้ร้องฟังได้ว่านางสาวจิ๋วไม่รู้สึกตัวเอง และพูดจารู้เรื่องบ้างไม่รู้เรื่องบ้าง ซึ่งแพทย์ให้การวินิจฉัยว่าเป็นโรคสมองฝ่อหรือสมองเสื่อมขั้นรุนแรงไม่สามารถรักษาให้หายได้ ตลอดจนไม่อาจปฏิบัติภารกิจส่วนตัวได้แสดงให้เห็นว่านางสาวจิ๋วเป็นคนไม่มีสติสัมปชัญญะไร้ความสามารถที่จะดำเนินกิจการทุกสิ่งทุกอย่างด้วยตนเองได้พอถือได้ว่าเป็นบุคคลวิกลจริต ตามความหมายแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 29 เดิม (มาตรา 28 ใหม่) แล้ว
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
