แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ทำสัญญาเช่าที่ดิน โดยมีข้อสัญญาว่า ผู้เช่าต้องหาต้นผลไม้มาปลูกเอง ดังนี้ เป็นสัญญาต่างตอบแทนเมื่อผู้เช่าตาย สิทธิและหน้าที่ของผู้เช่าก็ตกไปยังทายาท ทายาทมีสิทธิที่จะได้เช่าต่อไปจนครบกำหนดตามสัญญาเช่าที่ทำไว้ต่อกัน
(อ้างฎีกา 172/2488)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า นายจือซานได้ทำสัญญาเช่าที่ดินของโจทก์ไปเพื่อทำสวนมีกำหนด ๑๒ ปี ทำสัญญาที่หอทะเบียนที่ดิน ต่อมานายจือซานตาย สัญญาเช่าจึงระงับ เมื่อ ๒ ปีมานี้จำเลยทั้ง ๒ ซึ่งเป็นภริยาและบุตรของนายจือซานได้ขอเช่าที่ดินรายนี้ เพื่อใช้สำหรับทำการเพาะปลูกต้นผลไม้ แต่ไม่มีสัญญาเช่าต่อกัน บัดนี้ โจทก์ไม่ประสงค์จะให้จำเลยเช่าต่อไป ได้บอกเลิกสัญญากับจำเลย ๆ ไม่ยอมออก จึงขอให้ขับไล่ จำเลยต่อสู้ว่า สิทธิการเช่าอันได้จดทะเบียนนั้น ย่อมเป็นสินสมรสระหว่างนายจือซานกับจำเลยที่ ๒ แม้นายจือซานตายในระหว่างยังไม่ครบอายุสัญญา สิทธิการเช่าอันได้จดทะเบียน ย่อมโอนตกทอดสืบเนื่องกันได้ทางมฤดก โจทก์ไม่มีสิทธิฟ้องขับไล่จำเลย จึงฟ้องแย้งขอให้โจทก์ยอมรับจำเลยเป็นผู้เช่าต่อไปจนครบ ๑๒ ปี กับให้จดทะเบียนโอนมฤดกการเช่าเสียด้วย
คู่ความรับกันว่า นายจือซานเป็นบิดาจำเลยที่ ๑ เป็นสามีจำเลยที่ ๒ สัญญาเช่าได้เช่ามีกำหนด ๑๒ ปี โดยจดทะเบียนต่อเจ้าหน้าที ต่อมานายจือซานตาย จำเลยทั้ง ๒ คงอยู่ที่บ้านในสวน และทำสวนรายนี้ต่อไป ศาลชั้นต้นงดสืบพะยานแล้ว วินิจฉัยว่า สัญญาเช่านี้เป็นสัญญาฉะเพาะตัว พิพากษาให้ขับไล่จำเลย และยกฟ้องแย้ง ศาลอุทธรณ์เห็นว่า สัญญานี้เป็นสัญญาเช่าที่ดินมาทำให้เป็นสวน เป็นสัญญาต่างตอบแทน สิทธิและหน้าที่ของผู้เช่าตกทอดไปยังทายาท พิพากษากลับ ให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา,
ศาลฎีกาเห็นว่า การเช่ารายนี้มิใช่เป็นการเช่าเก็บผลไม้ในที่เช่าตามปกติ หากเป็นสัญญาต่างตอบแทน ดังจะเห็นได้ในสัญญาข้อ ๑,๒ ที่ว่า ผู้เช่าต้องหาต้นผลไม้มาปลูก และอัตราค่าเช่า ก็มีจำนวนน้อยพ้นระยะ ๕ ปี จึงจะเก็บ
อนึ่งเมื่อคดีอยู่ระหว่างอุทธรณ์ จำเลยได้เก็บส้มในสวนพิพาทขายได้เป็นเงิน ๔๑๕๐ บาท ศาลอุทธรณ์ได้สั่งอายัติไว้ จำเลยยื่นคำร้องขอรับเงินรายนี้ ศาลชั้นต้นสั่งให้รอไว้จนคดีถึงที่สุด จำเลยฎีกาตามข้อนี้มาอีก ศาลฎีกาเห็นว่า เมื่อศาลพิพากษาให้จำเลยชนะคดี ได้ครอบครองที่ตามสัญญาแล้ว เงินรายนี้ย่อมตกได้แก่จำเลย เพราะเป็นดอกผลในที่เช่า จึงให้จ่ายให้จำเลยไป
พิพากษา ให้ยกฎีกาโจทก์.
