แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้จัดสรรที่ดินได้ซื้อที่ดินจากจำเลยมาทำการปรับปรุงจัดสรรเพื่อจำหน่ายแก่ประชาชนทั่วไป โดยทำถนนพิพาทขึ้นในที่จัดสรรนั้นด้วย ถือได้ว่าถนนพิพาทเป็นสาธารณูปโภค ซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดิน ต้องตกอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรรตามนัยแห่งประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ 286 ข้อ 30 วรรคแรก และข้อ 32 แม้ว่าถนนดังกล่าวยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์อยู่ก็ตาม จำเลยก็ไม่มีสิทธิกระทำการใดๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยขายที่ดินโฉนดเลขที่ ๖๖๘ แขวงบางหว้า เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ให้แก่นายแนะ นายแนะแบ่งแยกที่ดินนั้นเป็นที่จัดสรรและแจ้างการจัดสรรที่ดินตามข้อ ๓๒ แห่งประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ ๒๘๖ ต่อมานายแนะได้ขายฝากที่ดินจัดสรรดังกล่าวให้แก่โจทก์ ๑๐ โฉนด แล้วไม่ไถ่ถอนภายในกำหนด ที่ดินดังกล่าวจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ โจทก์ปลูกบ้านเลขที่ ๖๖/๑ ลงในที่โฉนดที่ ๓๔๖๖๖ ซึ่งอยู่ในเขตที่ดินจัดสรรโจทก์มอบอำนาจให้นายแฉล้มนำหนังสือไปให้จำเลยเซ็นชื่ออนุญาตให้ปักเสาไฟฟ้าผ่านถนนที่จัดสรรซึ่งยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ จำเลยไม่ยอมเซ็นอนุญาตทำให้โจทก์ได้รับความเดือดร้อน ขอให้บังคับจำเลยยินยอมอนุญาตให้โจทก์ได้ปักเสาไฟฟ้าและเดินสายไฟฟ้าไปยังที่ดินของโจทก์
จำเลยให้การว่าถนนพิพาทมิได้ตกเป็นทางภารจำยอมตามประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ ๒๘๖ ข้อ ๓๐ และจำเลยไม่เคยอุทิศให้เป็นสาธารณประโยชน์ จำเลยไม่เคยขัดขวางโจทก์ปักเสาไฟฟ้าผ่านที่ดินของจำเลย โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง ฟ้องโจทก์เคลือบคลุม ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษยกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ พิพากษากลับให้จำเลยยินยอมอนุญาตให้โจทก์ปักเสาและเดินสายไฟฟ้าผ่านถนนพิพาทของจำเลยไปยังที่ดินของโจทก์ได้ หากจำเลยไม่ปฏิบัติให้ถือเอาคำพิพากษาเป็นการแสดงเจตนาของจำเลย
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า จำเลยขายที่ดินให้นายแนะแปลงหนึ่งเนื่องที่ ๒๒ ไร่เศษ นายแนะเอามาทำการปรับปรุงจัดสรรโดยทำถนนภายในที่ดินและแบ่งแยกเป็นแปลงย่อยเพื่อจำหน่ย นายแนะชำระค่าที่ดินให้จำเลยแล้ว เพียง ๑๗ ไร่ ที่เหลืออีก ๕ ไร่เศษ เป็นที่ดินส่วนซึ่งเป็นถนนพิพาทนายแนะยังไม่ชำระเงินจำเลยจึงยังไม่โอนกรรมสิทธิ์ที่ดินส่วนซึ่งเป็นถนนพิพาทให้นายแนะ นายแนะได้ขายฝากที่ดินที่แบ่งแยกเป็นแปลงย่อยแล้วนี้ไว้กับโจทก์หลายแปลงรวมทั้งแปลงโฉนดเลขที่ ๓๔๖๖๖ ด้วย แล้วไม่ไถ่คืน ที่ดินที่ขายฝากจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ โจทก์ได้มอบให้นายแฉล้มเป็นผู้จัดการขายที่ดินดังกล่าวให้แก่บุคคลอื่นไป เว้นแต่ที่ดินโฉนดเลขที่ ๓๔๖๖๖ โจทก์เอาไว้ปลูกบ้านของโจทก์เอง ในบริเวณที่ดินที่จัดสรรนี้ยังไม่มีไฟฟ้า แล้ววินิจฉัยว่าที่จำเลยฎีกาว่า แม้นายแนะเป็นผู้ทำถนนพิพาท ถนนพิพาทก็ไม่เป็นสาธารณูปโภคซึ่งตกอยู่ในภารจำยอมตามประกาศของคณะปฏิวัติตามที่โจทก์อ้าง เพราะจำเลยมิใช่ผู้จัดสรรที่ดิน มิได้เป็นผู้รับโอนกรรมสิทธิ์ถนนพิพาทมาจากบุคคลอื่น และจำเลยมิเคยอุทิศถนนพิพาทให้เป็นสาธารณประโยชน์หรือจัดให้เป็นสาธารณูปโภคแต่อย่างใด จำเลยมีสิทธิที่จะขัดขวางมิให้ผู้อื่นสอดเข้ามาเกี่ยวข้องกับถนนพิพาท ซึ่งเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลยโดยมิชอบด้วยกฎหมายนั้น เห็นว่าประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ ๒๘๖ ลงวันที่ ๒๔ พฤศจิกายน ๒๕๑๕ ข้อ ๓๒ มีความว่า “ผู้ใดทำการจัดสรรที่ดินอยู่ก่อนวันที่ประกาศของคณะปฏิวัติฉบับนี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา และได้จำหน่ายที่ดินจัดสรรไปแล้วบางส่วน หรือได้จัดสรรให้มีสาธารณูปโภคหรือบริการสาธารณะไปแล้วบางส่วน แม้ผู้นั้นได้ยื่นเรื่องราวและแสดงหลักฐานตามแบบและวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง.. ก็ให้ทำการจัดสรรที่ดินนั้นต่อไปได้โดยไม่ตกอยู่ใต้บังคับแห่งประกาศของคณะปฏิวัติฉบับนี้ เว้นแต่กิจการอันเป็นสาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดิน ให้อยู่ภายใต้บังคับแห่งข้อ ๑๐ ด้วย และข้อ ๓๐ วรรคแรกมีความว่า “สาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดินตามแผนผังและโครงการที่ได้รับอนุญาต เช่น ถนน สวนสาธารณะ สนามเด็กเล่น ให้ถือว่าอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรร.. และจะกระทำการใดๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไป หรือเสื่อมความสะดวกมิได้” ข้อเท็จจริงได้ความว่านายแนะได้ซื้อที่ดินจากจำเลยมาทำการปรับปรุงจัดสรรเพื่อจำหน่ายแก่ประชาชนทั่วไปโดยทำถนนพิพาทขึ้นในที่ดินจัดสรรนั้นด้วย จึงถือได้ว่าถนนพิพาทเป็นสาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดิน ต้องตกอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรรตามนัยแห่งประกาศของคณะปฏิวัติดังกล่าวข้างต้น แม้ว่าถนนพิพาทยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์อยู่ก็ตาม จำเลยไม่มีสิทธิกระทำการใดๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก
พิพากษายืน
