แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
กรุงเทพมหานครไม่ใช่นายทะเบียนผู้มีอำนาจเพิกถอนสูติบัตรตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.2534 ดังนั้น โจทก์ทั้งสามจึงไม่อาจฟ้องบังคับกรุงเทพมหานครให้เพิกถอนสูติบัตรได้
ย่อยาว
โจทก์ทั้งสามฟ้องขอให้บังคับจำเลยเพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว ซึ่งออกโดยสำนักทะเบียนท้องถิ่นเขตพญาไท หากจำเลยไม่ปฏิบัติตามให้ถือเอาคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาของจำเลย
จำเลยให้การว่า พระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ กำหนดให้การออกหรือเพิกถอนสูติบัตรเป็นอำนาจหน้าที่ของนายทะเบียนโดยเฉพาะ จำเลยมิใช่นายทะเบียนตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ ไม่มีอำนาจเพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้อง ค่าฤชาธรรมเนียมให้เป็นพับ
โจทก์ทั้งสามอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
โจทก์ทั้งสามฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า… พิเคราะห์แล้ว ข้อเท็จจริงที่คู่ความไม่โต้แย้งกันรับฟังได้ว่า โจทก์ที่ ๑ ที่ ๒ และนางม๋วย แซ่เฮง เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน นางม๋วยถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ ๒๐ มิถุนายน ๒๕๓๕ โจทก์ที่ ๑ ที่ ๒ และนางสาววรรณา วรรณธนปรีดา หรือนางวรรณา วัชวงค์ เป็นผู้จัดการมรดกของนางม๋วยร่วมกันตามคำพิพากษาศาลฎีกา นายเจริญ เหมือนแก้ว อยู่กินฉันสามีภริยากับนางม๋วย และเป็นผู้คัดค้านคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกของโจทก์ที่ ๑ ที่ ๒ และนางสาววรรณา วรรณธนปรีดา หรือนางวรรณา วัชวงค์ ระหว่างการจัดการทรัพย์มรดกของนางม๋วย โจทก์ทั้งสามเห็นว่าสูติบัตรตามเอกสารหมาย จ.๘ ที่ระบุว่า เด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว เป็นบุตรนางม๋วยและนายเจริญไม่ถูกต้องด้วยเหตุนางม๋วยไม่มีบุตร เด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว มิใช่บุตรของนางม๋วย หากแต่เป็นเด็กกำพร้าที่นายเจริญขอจากกรมประชาสงเคราะห์แล้วจดทะเบียนรับเป็นบุตรบุญธรรม โจทก์ทั้งสามอ้างว่าสูติบัตรตามเอกสารหมาย จ.๘ ไม่ถูกต้องและไม่ชอบด้วยกฎหมาย โจทก์ที่ ๒ ในฐานะส่วนตัวและในฐานะผู้จัดการมรดกของนางม๋วยยื่นคำร้องต่อสำนักทะเบียนท้องถิ่นเขตราชเทวีตามเอกสารหมาย จ.๒๒ ขอเพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว แต่พนักงานเจ้าหน้าที่ไม่ดำเนินการให้โดยเรือโทวารินทร์ เดชเจริญ ผู้ช่วยนายทะเบียนท้องถิ่นเขตราชเทวีปฏิบัติราชการแทนนายทะเบียนท้องถิ่นเขตราชเทวีมีคำสั่งให้โจทก์ที่ ๒ ดำเนินการโดยอาศัยขั้นตอนของศาล ปัญหาที่ต้องวินิจฉัยตามฎีกาของโจทก์ทั้งสามมีว่า โจทก์ทั้งสามมีอำนาจฟ้องบังคับจำเลยให้เพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว ตามเอกสารหมาย จ.๘ หรือไม่ เห็นว่า พระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ มาตรา ๑๐ วรรคสาม บัญญัติว่า “ในกรณีปรากฏหลักฐานเชื่อได้ว่า การดำเนินการแจ้ง การรับแจ้ง การบันทึก หรือการลงรายการเพื่อดำเนินการจัดทำหลักฐานทะเบียนต่าง ๆ ตามพระราชบัญญัตินี้ ได้ดำเนินการไปโดยมิชอบด้วยกฎหมาย ระเบียบหรือโดยอำพราง หรือโดยมีรายการข้อความผิดจากความเป็นจริง ให้นายทะเบียนมีอำนาจสั่งไม่รับแจ้ง จำหน่ายรายการทะเบียน เพิกถอนหลักฐานทะเบียน และดำเนินการแก้ไขข้อความรายการทะเบียนให้ถูกต้องแล้วแต่กรณี” มาตรา ๔ แห่งพระราชบัญญัติเดียวกันนี้บัญญัติว่า “นายทะเบียน” หมายความว่า นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนกลาง นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนกรุงเทพมหานคร นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนจังหวัด นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนอำเภอ นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนท้องถิ่น นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนสาขา นายทะเบียนประจำสำนักทะเบียนเฉพาะกิจ และนายทะเบียนผู้รับแจ้ง และให้หมายความรวมถึงผู้ซึ่งได้รับมอบอำนาจจากนายทะเบียนหรือผู้ช่วยนายทะเบียน
“นายทะเบียนผู้รับแจ้ง” หมายความว่า นายทะเบียนอำเภอ นายทะเบียนท้องถิ่น และผู้ซึ่งผู้อำนวยการทะเบียนกลางได้กำหนดให้มีหน้าที่เกี่ยวกับการแจ้งการเกิด การตาย การย้ายที่อยู่ การสร้างบ้านใหม่ การรื้อบ้าน และการกำหนดเลขประจำบ้าน โดยได้กำหนดขอบเขตหน้าที่ดังกล่าวไว้ ฯลฯ
ดังนั้นนายทะเบียนท้องถิ่น คือผู้มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการแจ้งการเกิด การตาย ฯลฯ ตามมาตรา ๑๘ ถึงมาตรา ๒๒ รวมทั้งมีฐานะเป็น “นายทะเบียน” ผู้มีอำนาจเพิกถอนหลักฐานทะเบียนตามมาตรา ๑๐ และมาตรา ๘ (๕) วรรคสอง บัญญัติให้ผู้อำนวยการเขตเป็นนายทะเบียนท้องถิ่น กรณีตามฟ้องหากการจัดทำสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว เอกสารหมาย จ.๘ มิชอบด้วยกฎหมาย นายทะเบียนผู้มีอำนาจสั่งเพิกถอนคือนายทะเบียนท้องถิ่นเขตพญาไท หรือผู้อำนวยการเขตพญาไท ซึ่งเป็นผู้รับแจ้งการเกิดของเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว แต่เมื่อมีการปรับปรุงแบ่งเขตปกครองเสียใหม่เป็นผลให้อำนาจพิจารณาสั่งเพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว เป็นของนายทะเบียนท้องถิ่นเขตราชเทวีและโจทก์ทั้งสามได้ร้องขอต่อนายทะเบียนท้องถิ่นเขตราชเทวีซึ่งได้พิจารณสั่งตามบันทึกในเอกสารหมาย จ.๒๒ ไม่เพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว โดยให้โจทก์ทั้งสามใช้สิทธิทางศาลต่อไป แต่จำเลยมิใช่นายทะเบียนท้องถิ่นผู้มีอำนาจเพิกถอนสูติบัตรตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ โจทก์ทั้งสามจะฟ้องบังคับจำเลยให้เพิกถอนสูติบัตรเด็กชายภาคภูมิ เหมือนแก้ว มิได้ เมื่อวินิจฉัยดังนี้แล้ว ปัญหาอื่นจึงไม่จำต้องวินิจฉัย ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษามานั้น ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วยในผล ฎีกาของโจทก์ทั้งสามฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ.
นางพิมลรัตน์ วรรธนะหทัย ผู้ช่วยฯ/ย่อสั้น
นายเจษฎา ชุมเปีย ย่อยาว
นายไพโรจน์ โรจน์อภิรักษ์กุล ตรวจ
นายวีระวัฒน์ ปวราจารย์ ผู้ช่วยฯ/ตรวจ
