แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การหักกลบลบหนี้ระหว่างเจ้าหนี้และลูกหนี้ผู้ล้มละลายนั้น ย่อมทำได้โดยเจ้าหนี้แสดงเจตนาไปยังเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ หนี้ก็เป็นอันระงับไป ไม่จำต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้เสียก่อนจึงจะหักกลบลบหนี้กันได้
พ.ร.บ.ล้มละลาย ม.102 เป็นเพียงบทขยายความของการหักกลบลบหนี้ใน ป.พ.พ.เท่านั้น
ย่อยาว
คดีนี้เรื่องจากศาลพิพากษาให้จำเลยล้มละลายเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนได้ความว่าจำเลยวางมัดจำซื้อกระดาษไว้กับผู้ร้องเป็นเงิน ๑๐,๗๘๔ บาท จึงมีคำสั่งให้ผู้ร้องชำระเงินต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
ผู้ร้องคัดค้านต่อศาลแพ่งว่าจำเลยเป็นลูกหนี้ค่ากระดาษผู้ร้อง ๑๘,๗๔๑.๑๑ บาท หักแล้วผู้ร้องยังเป็นเจ้าหนี้อยู่อีก ๖,๒๘๕.๓๕ บาท ซึ่งผู้ร้องมิได้ติดใจขอพิสูจน์หนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แก้ว่า การหักกลบลบหนี้นั้นผู้ร้องจะต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้เสียก่อน ผู้ร้องมิได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ จึงไม่มีสิทธิจะหักกลบลบหนี้
ศาลแพ่งสอบคู่ความคงโต้เถึยงกันแต่เพียงว่าผู้ร้องจะหักกลบลบหนี้โดยมิได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ได้หรือไม่
ศาลแพ่งวินิจฉัยว่า เงินมัดจำรายนี้ ต้องจัดเอาเป็นการชำระหนี้บางส่วน ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๓๗๘ (๑) ไม่ใช่หักกลบลบหนี้ จึงเรียกเอาจากผู้ร้องอีกไม่ได้ มีคำสั่งให้จำหน่ายบริษัทเคี่ยนหงวนผู้ร้อง ออกจากบัญชีลูกหนี้เสีย
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า ศาลแพ่งมิได้วินิจฉัยประเด็นที่โต้เถียง และวินิจฉัยว่าการหักกลบลบหนี้ผู้ร้องไม่ต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้เสียก่อน พิพากษายืนในผลแห่งคำสั่งของศาลชั้นต้น
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า การหักกลบลบหนี้นั้น หนี้ระงับไปโดยผลของ ก.ม. ในเมื่อคู่กรณีแสดงเจตนาแก่อีกฝ่ายหนึ่ง หนี้ของผู้ร้องและของผู้ล้มละลายเป็นหนี้ที่อาจหักกลบลบหนี้กันได้ เมื่อผู้ร้องแสดงเจตนาไปยังลูกหนี้หรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แล้ว หนี้มีผู้ล้มละลายเป็นเจ้าหนี้ผู้ร้องอยู่ ก็ย่อมระงับไปไม่จำต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้เสียก่อน พ.ร.บ. ล้มละลาย ม.๑๐๒ เป็นเพียงขยายความของ ป.พ.พ.ให้กว้างออกไปอีกเท่านั้น มิได้มีบทบังคับว่าการหักกลบลบหนี้จะต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้เสียก่อน ศาลอุทธรณ์พิพากษาชอบแล้ว ศาลฎีกาพิพากษายืน
